یک کارشناس بودجه معتقد است: ارز ترجیحی عاملی برای گرانی ارز بازار آزاد شد. متاسفانه در سایه ارز ترجیحی دولت توزیع کننده رانت در کشور شد. سیاست بهینه جایگزین تک نرخی کردن ارز است و در کنار آن برای کالای اساسی به شکل یارانه نقدی به اقشار جامعه ارائه دهد و در نظام سلامت یارانه به بیمه‌ها تعلق بگیرد.
به گزارش تابناک اقتصادی؛ حمید بهزادی بخش، کارشناس بودجه درباره هدف دولت از پیاده سازی ارز ترجیحی گفت: دولت می‌تواند از این طرح چند هدف را دنبال کرده باشد که شاید یکی از مهم ترین این اهداف، کاهش التهاب بازار ارز در آن شرایط بود ولی دولت در عمل توانایی این را ندشت که دلار را تضعیف کند؛ وقتی نقدینگی در برابر تولید کشور رشد چند برابری داشته است.
بهزادی در ادامه گفت‌وگو با تابناک اقتصادی، ارز ترجیحی را عاملی برای گرانی کالاها دانست و اظهار داشت: قرار بود با ارز ترجیحی کالای اساسی وارد و با قیمت مناسب به دست مصرف کننده برسد که در عمل متاسفانه این اتفاق هیچ گاه رخ نداد، همچنین از طرف دیگر دولت نتوانست نرخ ارز را کنترل کند و کالاهای اساسی توامان گران شدند. به عنوان مثال گوشت گوسفند ۱۲۳درصد افزایش قیمت یافت، گوشت گاو ۱۰۹درصد و روغن ۶۰ درصد با افزایش قیمت همراه بود که این ارقام از متوسط تورم بسیار بالاتر رفته است. به طور کلی قیمت گذاری دستوری و یارانه دادن از مبدا موفق نیست و تجربه نشان داده است که با شکست مواجه می‌شود.
وی در ادامه بیان کرد: در برخی از حوزه‌ها حذف ارز ترجیحی، عاملی برای کمیابی است؛ برای نمونه، در چند ماه اخیر شاهد کاهش چشمگیر انسولین و یا سرم در بازار بودیم. متاسفانه در اوضاع کنونی، داروی بیماران خاص به راحتی یافت نمی‌شود که علت اصلی آن را می‌توان در احتکار برخی از منفعت طلبان جستجو کرد.
بهزادی در خصوص اینکه دولت باید تکلیف ارز ترجیحی را مشخص کند، اظهار داشت: ارز ترجیحی به معنای نابود کردن دویست هزار میلیارد تومان از پول این مردم است. ارز ترجیحی یعنی آبروریزی برای کشور که در تامین غذای خود با مشکل مواجه شده‌اند. ارز ترجیحی یعنی فساد و منشأ منفعت طلبی افرادی مانند واردکننده‌هاست.
بهزادی در رابطه با پیامدهای منفی ارز ترجیحی یادآور شد: اولین و مهم ترین پیامد ارز ترجیحی را می‌توان در این مهم جستجو کرد که طرح مورد بحث ایران را تحریم پذیرتر کرده است؛ بدین معنا که با وجود دلار۴۲۰۰تومانی برای واردات گندم، برنج، مرغ، گوشت، دارو و بخشی از کالاهایی که در داخل کشور تولید می‌شود، چگونه می‌توان این مصرف ارز را توجیح کرد؟ چرا که در حال حاضر بسیاری از این کالاها در داخل کشور تولید می‌شود.
وی افزود: وابستگی کالای اساسی کشور به فروش نفت، یعنی نفت برای توسعه زیر ساخت ما نیست و در حال حاضر نفت برای تأمین غذا به فروش می‌رود؛ یعنی اتفاقی که ما سی سال پیش از آن عبور کرده‌ایم.
بهزادی با اشاره به اینکه ارز ترجیحی باعث نرسیدن یارانه به دهک‌های پایین جامعه می‌شود، اظهار داشت: نکته بعدی ارز ترجیحی این است که به دهک‌های محروم و پایین جامعه یارانه نمی رسد. بدین معنا که چند سالی است، دولت نتوانسته رقم یارانه را افزایش دهد.
وی افزود: متاسفانه در شرایط موجود دهک‌های پایین جامعه توانایی خرید نان، مرغ و برنج را ندارند و در مقابل قشرهای پردرآمد جامعه آب معدنی خود را نیز از خارج تامین می‌کنند.
بهزادی با اعلام این که ارز ترجیحی کشور در مسیر عقب‌ماندگی و عدم توسعه‌یافتگی قرار داده است، گفت: بودجه دولت به نفع طبقه مرفه و به نفع وارد کننده رانتی نه واردکننده واقعی مصرف می‌شود، به گونه‌ای که سرمایه ارزی دولت در مسیر توسعه ایران قرار نمی‌گیرد که این خود جای بسی تاسف دارد.
وی در خصوص دیگر مشکلات ارز ترجیحی گفت: حمایت از واردات در ازای تولید، التهاب در بازار و ایجاد آسیب‌های روانی را می‌توان از دیگر مشکلات پیش روی ارز ترجیحی نام برد.
بهزادی هدر رفت سرمایه های مردم را از دیگر دلایل شکست ارز ترجیحی دانست و یادآور شد: متاسفانه در روند اجرای ارز ترجیحی، شاهد هدر رفت سرمایه های مردم بودیم. همچنین افزایش پرونده های قضایی و امنیتی نیز به طرز معناداری افزایش یافت. در سایه ارز ترجیحی دولت توزیع کننده رانت در کشور شد.
بهزادی در رابطه با راهکارهای جایگزین ارز ترجیحی گفت: یارانه باید به مصرف کننده نهایی تعلق بگیرد که این یارانه می‌تواند به دو صورت نقدی و یا غیر نقدی به صورت ارائه کالا برگ و یا کارت خرید باشد.
بهزادی در پایان یادآور شد: در حوزه سلامت ارائه یارانه بسیار راح تر است و امیدواریم که دولت سیزدهم این راهکار را در نظر بگیرد. سیاست بهینه جایگزین تک نرخی کردن ارز است و در کنار آن برای کالای اساسی به شکل یارانه نقدی به اقشار جامعه ارائه دهد و در نظام سلامت یارانه به بیمه‌ها تعلق بگیرد.
گرانی ارز در هر کشور به شرایط اقتصادی آن کشور بستگی دارد