چرا «نرخ ارز تجاری» در اقتصاد ایران اهمیت زیادی دارد؟

به گزارش تابناک اقتصادی؛ فضای معاملات ارزی در روز‌های اخیر تحت تاثیر جوسازی‌ها پیرامون رشد نرخ دلار در بازار آزاد قرار گرفته است، این در حالی است که با نگاهی دقیق به روند معاملات در سامانه نیما و بازار متشکل ارزی، مشخص می‌شود که چرخه تامین ارزی در مسیر قابل قبولی است و نرخ گذاری ارز نیز بر مبنای عرضه و تقاضا در این سامانه نیما و بازار متشمل ارزی، به سمت تعدیل شاخص ارزی حرکت می‌کند؛ بنابراین آنچه در این شرایط اهمیت دارد، میزان عرضه ارز در سامانه نیما به عنوان ارز تجاری و حوله و همچنین میزان ارز معامله شده در بازار متشکل ارزی بر مبنای اسکناس است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان معامله و روند قیمتی ارز تجاری (ارز نیما) از سوی بانک مرکزی طی یک ماه و نیم اخیر در دوره منتهی به هفته سوم آبان ماه سال جاری، مجموعا ۳ میلیارد و ۷۱۵ میلیون دلار ارز در سامانه نیما معامله شده و میانگین قیمت ارز معامله شده در سامانه نیما نیز ۲۳ هزار ۳۴۶ تومان بوده است.

نکته قابل توجه در این گزارش این است که روند هفتگی میزان معاملات ارز تجاری در سامانه نیما، بصورت کلی یک روند افزایشی بوده که حاکی از بهبود تأمین ارز موردنیاز واردکنندگان از سوی بانک مرکزی است، به این معنا که میزان معامله ارز تجاری در سامانه نیما از مبلغ ۴۱۸ میلیون دلار در هفته دوم مهر ماه به میزان ۷۲۷ میلیون دلار در هفته سوم آبان ماه رسیده است که در حدود ۷۰ درصد رشد نشان می‌دهد.

 

بر اساس این گزارش؛ روند قیمتی ارز تجاری معامله شده در سامانه نیما، علیرغم نوسان بسیار جزئی، روندی کاهشی را نشان می‌دهد، به نحوی که میانگین قیمت ارز تجاری معامله شده در سامانه مذکور از مبلغ ۲۳ هزار ۴۱۵ تومان برای هر دلار در هفته دوم مهر به مبلغ ۲۳ هزار ۲۶۲ تومان برای هر دلار در هفته سوم آبان کاهش یافته است.

 

در این میان، طی یک ماه اخیر، روند معاملات به صورت اسکناس در بازار متشکل ارزی نیز نشان از رشد میزان عرضه ارز در این بازار دارد. از سوی دیگر، میانگین قیمت ارز اسکناس در این بازار به عنوان مرجع معاملات ارز بصورت اسکناس در کشور، آمار جالب توجهی را نشان می‌دهد.

بر این اساس، طی یک ماه و نیم اخیر، مجموعا حدود ۲۸۲ میلیون و ۴۹۳ هزار دلار ارز اسکناس در بازار متشکل ارزی معامله شده است و میانگین قیمتی ارز معامله شده در این سامانه نیز برای هر دلار، ۲۶ هزار و ۸۱۰ تومان بوده است.

بنابر آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی، حجم ارز اسکناس عرضه شده و معامله شده در بازار متشکل ارزی طی یک ماه اخیر، روندی افزایشی را نشان می‌دهد، به نحوی که از ۲۵ میلیون و ۲۱۰ هزار دلار در هفته دوم مهر به حدود ۵۶ میلیون و ۶۶۷ هزار دلار در هفته سوم آبان رسیده است. این موضوع، نشان دهنده بهبود روند تأمین و عرضه ارز اسکناس موردنیاز متقاضیان از طریق بازار متشکل ارزی است.

 

در همین حال و همزمان با روند افزایشی عرضه و معامله ارز اسکناس در بازار متشکل ارزی، قیمت ارز در این بازار نیز روندی با ثبات داشته و در برخی دوره‌ها، روند کاهشی بوده است. به نحوی که میانگین قیمت هر دلار اسکناس معامله شده در این بازار از ۲۷ هزار ۳۴۶ تومان در هفته دوم مهر ماه به ۲۷ دلار و ۱۹۰ تومان در هفته سوم آبان ماه کاهش یافته است.

 

آنچه مهم است تامین نیاز ارزی کشور برای واردات کالا‌های مورد نیاز تولید و ضروری مردم است. در نتیجه نرخ ارزی برای این نوع واردات، از اهمیت بالایی برخوردار است. به گونه‌ای که آمار‌های ذکر شده نشان می‌دهد در طی یک ماه و نیم اخیر،  از مجموع حدود ۴ میلیارد دلار ارز معامله شده بالغ بر ۹۲ درصد به ارز تجاری یا همان ارز معامله شده در سامانه نیما اختصاص دارد و کمتر از ۸ درصد، مربوط به معامله اسکناس ارز تعلق دارد. این آمار نشان می‌دهد با توجه به اینکه حجم بالای معاملات ارز تجاری در سامانه نیما، عمدتا به واردات مواد اولیه، ماشین آلات و ... اختصاص دارد، در نتیجه نرخ مرجع در ارزیابی نوسانات نرخ ارز، بهای ارز در بازار آزاد و معاملات حاشیه بازار نیست و آنچه اهمیت دارد نرخ ارز تجاری یا همان ارز معامله شده در سامانه نیماست که معیار مناسبی برای ارزیابی تأثیرات احتمالی نرخ ارز بر قیمت‌ها می‌باشد؛ بنابراین همانطور که در نمودار‌های بالا مشخص است، میانگین قیمت هر دلار تجاری معامله شده در سامانه نیما ۲۳ هزار و  ۳۴۶ تومان است. در نتیجه همان گونه که اشاره شد، با توجه به حجم بسیار بالای معاملات ارز تجاری در مقایسه با ارز اسکناس، طبیعتا نرخ ارز تجاری معامله شده در سامانه نیما از مرجعیت قابل اتکاء‌تری در ارزیابی روند قیمتی ارز، در مقایسه با سایر نرخ‌های اعلامی برخوردار است.

بر اساس این گزارش، با نگاهی به بازار متشکل ارزی، مشخص است که در خصوص معاملات ارز اسکناس که در بازار متشکل ارزی صورت می‌گیرد، میانگین قیمت هر دلار طی یک ماه و نیم اخیر، ۲۶ هزار و ۸۱۰ تومان بوده است که با برخی نرخ‌هایی که بعضا در شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های خبری اعلام می‌شود، فاصله معناداری دارد.

در پایان، نمودار روند عرضه و معامله ارز، هم در سامانه نیما به عنوان ارز تجاری و هم در سامانه بازار متشکل ارزی، به عنوان ارز اسکناس، روند رو به رشدی را نشان می‌دهد و این امر، گویای بهبود جریان ارزی کشور و تأمین کافی ارز موردنیاز متقاضیان دارد. نکته جالب اینکه براساس آمارها، عمدتا حجم ارز تجاری عرضه شده در سامانه نیما از حجم تقاضای وارد شده برای خرید ارز در سامانه مذکور بیشتر بوده است که این امر، گویای بهبود جریان عرضه ارز تجاری، به عنوان ارز مرجع کشور در سامانه نیما است.