چرا قدرت پهپادی ایران مورد توجه جهانی قرار گرفته است؟

بین الملل تابناک: در سال های اخیر، توجهات زیادی به قدرت نظامی ایران در بخش های مختلف معطوف شده است؛ در این میان، قدرت موشکی ایران در صدر توجهات بوده و کشورهای غربی و دشمنان ایران، همواره با اهداف مختلف مبادرت به برجسته سازی توان موشکی کشور می کردند.

اخیرا در کنار ظرفیت‌های موشکی تثبیت شده، شاهد توجهات گسترده منطقه‌ای و بین المللی به توان پهپادی کشور هستیم. در این زمینه، طبق گزارش های مختلف از سوی رسانه‌ها و مراکز مطالعاتی جهانی، ایران به یکی از قدرت‌های انکارنشدنی در حوزه پهپادی تبدیل شده است.

ادعاهای اخیر در رابطه با خرید پهپادهای ایرانی از سوی روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین، منجر به توجهات فزاینده به ظرفیت های پهپادی ایران شده است؛ ادعاهایی که البته از سوی ایران تکذیب شده و آمریکاهایی نیز علی رغم فضاسازی چند روز پیش، اعلام کرده اند شواهدی مبنی بر ارسال پهپادهای ایران به روسیه وجود ندارد.

در این رابطه، روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز، روز گذشته در گزارشی نوشت: ایران در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های مستمر و چشمگیری در طراحی و تولید انواع پهپادهای داشته و این تلاش ها اکنون بسیار فراتر از منطقه گسترش یافته است و این کشور را به یک بازیگر مهم در بازار بین المللی پهپادها تبدیل کرده است.

نیویورک تایمز می نویسد: به گزارش رسانه‌های خبری، تصاویر ماهواره‌ای و دفاعی، ایران اکنون به دنبال افزایش نفوذ جهانی خود و فروش پهپادهای پیشرفته با قابلیت سلاح‌های پیشرفته به صورت تجاری به کشورهای دیگر، از جمله کشورهایی که در سال‌های اخیر تحت تحریم‌های مختلف قرار گرفته‌اند، مانند ونزوئلا و سودان است. این یک منبع مهم سرمایه و نفوذ سیاسی برای ایران است که آمریکا تلاش دارد با محدودیت های مالی ایالات متحده با مشکل مواجهش کند.

این رسانه آمریکایی افزود: اکنون روسیه به عنوان یک مشتری بالقوه پهپادهای ایران مطرح است. واشنگتن هفته گذشته ادعا کرد اطلاعاتی دارد، مبنی بر اینکه مسکو قصد دارد صدها هواپیمای بدون سرنشین از ایران بخرد تا زرادخانه خود را برای جنگ در اوکراین تقویت کند. مقامات آمریکایی از ایران خواستند که هواپیماهای بدون سرنشین به روسیه نفروشد و نسبت به عواقب آن برای هر دو کشور هشدار دادند. وزارت امور خارجه ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد که همکاری‌های نظامی این کشور با روسیه قبل از جنگ بوده است.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، در مصاحبه‌ای با روزنامه ایتالیایی لا رپوبلیکا در ماه ژوئیه گفته بود که این کشور هیچ برنامه‌ای برای کمک به روسیه در جنگ اوکراین یا فراهم سازی تجهیزات نظامی برای هر یک از طرفین ندارد.

هفته گذشته سرتیپ فرمانده ارتش ایران، سرلشکر کیومرث حیدری در سخنانی با بیان اینکه کشور ایران آماده صادرات تسلیحات و تجهیزات نظامی به کشورهای دوست است، گفت که پهپادهای ایرانی «در دوردست ها و فراتر از مرزهای ما عملیاتی می شوند.»

ست فرانتزمن، تحلیلگر دفاعی و کارشناس هواپیماهای بدون سرنشین می گوید: «ایران به طور فزاینده ای در حال تبدیل شدن به یک بازیگر جهانی از نظر صادرات پهپادهاست.»

وی با اشاره به پهپاد پیشرفته مهاجر-۶ که بردی حدود ۱۲۵ مایل و توانایی حمل مهمات هدایت شونده دقیق دارد و ادعا می شود در حال حاضر در نقاطی مانند شاخ آفریقا دیده می شود، می گوید کشورها به پهپادهای ایران به عنوان یک تغییر دهنده بالقوه جریانات نگاه می کنند.

فرانتزمن افزود، پهپادهای ایرانی نسبت به سایر مدل‌های موجود در بازار هزینه کمتری دارند، اما در حال پیشرفت هستند و ارزش خود را در میادین جنگ در سراسر خاورمیانه ثابت کرده‌اند.

به گزارش نیویورک تایمز، تهران توسعه پهپادها را در دهه ۱۹۸۰ و در جریان جنگ تحمیلی آغاز کرد. بر اساس تحلیل کارشناسان، علیرغم تحریم‌های شدیدی که در سال‌های اخیر بر برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران اعمال شده است، این کشور موفق شده مجموعه گسترده‌ای از پهپادهای نظامی را تولید کند و در اختیار داشته باشد که هم برای نظارت و هم برای حمله استفاده می‌شوند.

این برنامه در سال‌های اخیر به نگرانی بزرگی برای رژیم صهیونیستی و آمریکا تبدیل شده است. وزارت دفاع ایالات متحده در بیانیه‌ای در ۳۰ تیرماه گفت، «شبکه سیستم‌های هوایی بدون سرنشین تهاجمی که توسط ایران گسترش یافته» یا همان پهپادها، موضوع اصلی بحث در نشست امنیتی منطقه‌ای اخیر در قطر بوده است.

به گفته فرانتزمن، پهپادهای ایرانی هنوز تا حد زیادی در حاشیه بازار جهانی مانده اند و عمدتاً توسط کشورهای کم درآمد یا تحریم شده خریداری می شوند که قادر به خرید آنها از جاهای دیگر نیستند. ایران همچنین با رقابت سختی از سوی قدرت هایی مانند ترکیه مواجه است که پهپاد Bayraktar TB۲ آن توسط کشورهایی مانند آذربایجان، پاکستان و اتیوپی خریداری شده و در جنگ با روسیه مورد استقبال اوکراین قرار گرفته است.

تحریم سازمان ملل با هدف جلوگیری از خرید و فروش تسلیحات ایران علیرغم اعتراضات آمریکا که خواهان تمدید آن بود در سال ۲۰۲۰ به پایان رسید. به گفته تحلیلگران، با رفع این تحریم ها، مانع حقوقی قابل توجهی برابر ایران برای صادرات پهپادهایش و تثبیت وضعیت خود به عنوان یک بازیگر جهانی در فناوری هواپیماهای بدون سرنشین، برطرف شد. در واقع نشانه های اولیه مبنی بر اینکه ایران از لغو تحریم ها و افزایش صادرات هواپیماهای بدون سرنشین سود می برد، در شهریور سال گذشته ظاهر شد.

دیپلمات‌های غربی دریافت پهپادهای ایرانی توسط اتیوپی را به نیویورک تایمز تأیید کردند و بعداً وزارت خزانه‌داری آمریکا در اکتبر گذشته با اعمال تحریم‌های جدید علیه برنامه هواپیماهای بدون سرنشین ایران، علناً این موضوع را تأیید کرد. در ماه اسفند، بنی گانتز، وزیر جنگ اسرائیل گفت که هواپیمای مهاجر-۶ ایران - به برخی کشورها فروخته می‌شود.

نیویورک تایمز می افزاید: در تیرماه سال جاری، مادورو پهپادهای رزمی مسلح ایرانی را که با استفاده از کیت های مونتاژ مهاجر-۲ ساخته شده بودند، به نمایش گذاشت. اسرائیل در ماه اسفند ایران را متهم کرده بود که موشک های هدایت شونده دقیق را برای استفاده در پهپادها در اختیار برخی کشورها قرار داده است. یک تحلیلگر نظامی نیز ویدئویی را در ماه دی در کانال یوتیوب خود منتشر کرد که در آن گفته بود ایران در حال صادرات هواپیماهای بدون سرنشین است.

وی گفت: جمهوری اسلامی ایران مدت‌هاست در تولید پهپادهای مختلف به سطح تولید انبوه رسیده است و از آنجایی که پهپادها کارآمد هستند و برخی کشورها مشتاق این پهپادها بوده‌اند، در سال‌های اخیر، ایران پهپادهایی مانند نیو مهاجر-۲ (M۲-N) و مهاجر-۶ (M۶) و حتی ابابیل (AB-۲) صادر شده است. ایران هم انگیزه‌های سیاسی و مالی برای فروش هواپیماهای بدون سرنشین به کشورها دارد و فروش این پهپادها به تهران این امکان را می‌دهد تا به رغم تلاش‌های غرب برای منزوی کردن خود، پیوندهای بین‌المللی ایجاد کند و منبع درآمد اضافی در کنار نفت فروخته شده در تضاد با تحریم‌ها فراهم کند.

در ماه اردیبهشت، سرلشکر محمد باقری، فرمانده کل نیروهای مسلح ایران، برای افتتاح کارخانه ساخت پهپادهای ابابیل-۲ به تاجیکستان سفر کرد. رسانه ها این رویداد را به طور گسترده پوشش دادند و آن را نقطه عطفی در برنامه توسعه فناوری پهپادی داخلی دانستند و نشانه ای از این که ایران اکنون یک بازیگر واقعی در بازار هواپیماهای بدون سرنشین است.

یک تحلیلگر نظامی همکار انستیتو واشنگتن که متخصص در صنایع دفاعی ایران است و نامش ذکر نشد، می گوید: «ایرانی ها این ظرفیت تولید پهپاد باکیفیت را ایجاد کرده اند، بنابراین جای تعجب نیست که کشورهای دیگر به چنین فناوری هایی علاقه مند هستند.»

وی گفت: پهپادهای ایرانی را باید جدی گرفت.

در رابطه با توجهات بین المللی به قدرت پهپادی ایران چند نکته قابل ذکر است؛

نخست: این توجهات پس از ادعاهای اخیر در رابطه با ارسال پهپادهای ایران به روسیه افزایش یافته است. در واقع، شاید تا پیش از این توان پهپادی ایران چندان جدی گرفته نمی شد، اما گمانه زنی های اخیر در رابطه با ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه منجر به توجهات ببشتر به ظرفیت های ایران در این حوزه شده است. 

دوم: علاوه بر این، باید به صادرات پهپادهای ایران به ونزوئلا و چند کشور دیگر و ساخت کارخانه تولید پهپاد از سوی ایران در تاجیکستان اشاره کرد. این موارد منجر به افزایش تقاضا از سوی برخی کشورها برای خریداری پهپاد از ایران شده که تا پیش از این  سابقه نداشته است. 

سوم: مساله مهم دیگر آنکه، همه این توجهات بین المللی به ظرفیت پهپادی ایران، نشان می دهد که ایران نه تنها در بخش دفاعی به خوداتکایی امنیتی و نظامی معناداری دست یافته، بلکه به حدی از توان نظامی رسیده که می تواند در بازار جهانی و پرسود تسلیحاتی ورود و نقش آفرینی کند.