ادعای ناسا و دروغ قلمداد شدن توسط شهردار را رها کنید؛ سوال اصلی «دانش بنیان» است!

لیلا اژدری - ادعای ناسا که شهردار تهران دروغ خوانده بودش، حالا توسط مجموعه‌ای داخلی تایید شده تا چالشی جالب توجه شکل گیرد؛ آیا شهرداری تهران شعار سال را مدنظر قرار می‌دهد؟!

به گزارش «تابناک»؛ مدتی است که ناسا، سازمان ملی هوانوردی و فضایی آمریکا، ماموریتی را در دستور کار قرار داده که اِمیت (EMIT) نام دارد و هدف از آن، نوعی طیف‌سنجی شیمیایی ماهواره‌ای برای شناسایی توده‌های گرد و غبار در نقاط مختلف کره خاکی و بعد منشایابی آن‌ها و پراکنش‌شان در دیگر نقاط است و به طور کلی، می‌کوشد بر دانش بشری در این حوزه بیفزاید و به رقم زدن آینده‌ای بهتر کمک کند.

این ماموریت البته ادامه دارد؛ اما تا همینجا هم به شناسایی نکات خاص و ویژه‌ای منجر شده که از جمله آن‌ها شناسایی توده‌های گازی مختلف از جمله متان و دی اکسیدکربن در مناطقی از زمین است؛ توده گاز‌هایی که بر آب و هوا و حتی اقلیم تاثیر می‌گذارند و از جمله گاز‌هایی هستند که اثر گلخانه‌ای را موجب می‌شوند که پدیده‌ای به شدت مخرب است.

این اصطلاحی است که با فعل و انفعالات ناشی از تجمع امثال گاز متان در برخی مناطق رخ می‌دهد؛ به این صورت که این گاز‌ها نه تنها مانع از بازتاب نور خورشید از سطح زمین می‌شوند و آن‌ها را به سمت زمین بازتاب می‌دهند و موجب گرمایش می‌شوند، که بخشی از گرمای ناشی از تابش را به خود جذب می‌کنند و حکم گنبدی نامریی را در مناطق تجمع این گاز‌ها ایفا می‌کنند که زیرش داغ‌تر از نقاط دیگر است.

مناطقی داغ که ماموریت یاد شده ناسا تا به اینجا به شناسایی ۵۰ نقطه از آن‌ها منجر شده است که دست بر قضا یکی از آن نقاط در جنوب پایتخت کشورمان است؛ نقطه‌ای بر فراز سایت دفن زباله تهران که توده عظیمی از متان با طول حدود ۵ کیلومتر (دقیق تر: ۳ مایل، معادل ۴.۸ کیلومتر) آن را پوشانده است و آن گونه که تصاویر طیف سنجی فضایی نشان می‌دهد، در هر ساعت با حدود ۸۵۰۰ کیلوگرم متان تغذیه می‌شود.

تصویر منتشر شده توسط ناسا درباره توده وسیع متان در جنوب تهران

این ابر متانی، یکی از بزرگترین توده‌های شناسایی شده در ماموریت امیت است و بدین ترتیب جای تردیدی نداشته که کشف آن بازتاب قابل توجهی در کشورمان داشته باشد. اتفاقی که با وقوعش، پرسش‌هایی پیرامونش شکل گرفت که وقتی شهردار تهران در حاشیه یک مراسم در جمع خبرنگاران حضور یافت، فرصت طرح یافت و زاکانی جواب داد: «هنوز از سوی دستگاه‌های بالادستی چیزی به ما اعلام نشده است؛ البته ناسا همه چیزش دروغ است و این هم دروغ است.»

البته یکی دو روز بعد وقتی شهردار تهران در جای دیگری در جمع خبرنگاران حضور یافت و درباره این توده بزرگ متان در جنوب پایتخت مورد سوال قرار گرفت، پاسخ متفاوتی بیان کرد: «ناسا یک چیزی اعلام کرده که برای ما اعتبار ندارد، اما از طریق محیط زیست و مجموعه دانشگاهی مرتبط با این حوزه، دنبال کرده‌ایم تا کارگروهی شکل بگیرد و بررسی شود؛ هیچ قرینه‌ای برای درستی این حرف ناسا نداریم، اما چون گفته شده و شائبه‌ای پیش آمده، ماجرا را دنبال می‌کنیم.»

تاکید بر استفاده از ظرفیت دانشگاهی داخلی و اشاره به تشکیل کارگروهی ویژه در این حوزه با حضور کارشناسان محیط زیست و دانشگاهیانی مرتبط با این حوزه، نشانه‌ای امیدوار کننده به نظر می‌رسید، اما نمی‌توانست تردید مسئولان بر صحت گزارش ناسا را از بین ببرد. تردیدی که می‌توانست کلیت تحقیق و بررسی را به اموری فرمالیته تبدیل نماید و حتی کاری کند که کارگروه وعده داده شده اصلا شکل نگیرد و فراموشی ماجرا به گذر زمان سپرده شود.

وضعیت، اما یکباره تغییر کرد؛ به این صورت که مجموعه دانش بنیان ایرانی با نام «تیزنگر» اعلام کرد که در نتیجه پایش ماهواره‌ای آلاینده‌ای هوا، در بررسی‌های سری زمانی یک ساله سال ۲۰۲۲ در محدوده تهران، نه تنها به آشکارسازی توده گاز متان رسیده، بلکه دریافته که غلظت گاز متان در ماه شهریور به طور چشم‌گیری افزایش یافته و میانگین غلظت یک ساله آن در این محدوده به ۱.۹ ppm (واحد در میلیون) رسیده که با ادعای مطرح از سوی ناسا یکسان است.

تصویر بررسی صورت گرفته توسط مجموعه دانش بنیان ایرانی و اثبات ادعای ناسا

آن گونه که مدیرعامل این مجموعه به «پیام ما» گفته، در محدوده ذکر شده، «گاز متان در سال در حد نرمال وجود دارد، اما هر ساله در ماه شهریور با کاهش دما به ناگهان با افزایش محسوسی روبه‌رو بوده و انکار وجود آن امکان پذیر نیست. درباره موقعیت منشأ گاز نیز با همپوشانی نقشه‌های تولیدی با گزارش ناسا -حتی با وجود یکسان نبودن شفافیت داده‌های پردازش شده- به راحتی توده متان قابل شناسایی و در هر دو گزارش یکسان است.»

گزارشی که با توجه به نام انتخاب شده برای سال توسط رهبر انقلاب، جالب توجه‌تر به نظر می‌رسد؛ اینکه مجموعه‌ای دانش بنیان توانسته ادعایی که درباره کشورمان مطرح شده را راستی‌آزمایی کرده و در پایان بررسی‌های دقیق و فنی، نتیجه بگیرد که آن ادعا صحت دارد. نتیجه‌ای که می‌تواند ماجرای مطرح را وارد فاز دیگری کرده و مانع از آن شود که توده عظیم و غلیظ متان در جنوب تهران، به بوته فراموشی سپرده شود.

اتفاقی که سوای آن، به نوعی حکم آزمونی ویژه را دارد که پیش روی مسئولان کشورمان از جمله مجموعه مدیریت شهری تهران قرار دارد و نشان خواهد داد که آیا شعار انتخاب شده برای امسال، توانسته نگاه‌ها را به توانمندی‌های کشور در حوزه دانش بنیان تغییر دهد یا خیر؟ سوالی اساسی و بنیادی که چه بسا از ماجرای توده گاز متان، ادعای ناسا، دروغ قلمداد شدن توسط شهردار تهران و... اهمیت بیشتری داشته باشد.