توافق آنکارا و دمشق بر سر چهار موضوع / ترکیه با عقب نشینی نیروها از سوریه موافقت کرد

بین الملل تابناک: پس از حدود یازده سال از آغاز بحران در سوریه و روابط تیره و خصمانه آنکارا با نظام سوریه، روز پنجشنبه وزرای دفاع ترکیه و سوریه در مسکو با یکدیگر دیدار و برای تشکیل کمیته‌های مشترک از مسئولان دفاع و سازمان اطلاعات توافق کردند. این کمیته‌ها نشست‌های خود را آخر ژانویه در مسکو آغاز خواهند کرد. بعد از آن نیز نشست‌هایی در آنکارا و دمشق برگزار خواهد شد.

رسانه سوری: توافق روی چهار موضوع

روزنامه الوطن سوریه به نقل از چند منبع نوشت: دیدار سه‌جانبه‌ای که در مسکو با میانجیگری روسیه برگزار شد، حاصل چند نشست بوده که پیشتر بین دستگاه‌های اطلاعاتی ترکیه و سوریه برگزار شده است.

بر اساس این گزارش، رسانه‌های ترکیه به‌ ویژه منابع نزدیک به رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه از چند ماه قبل با انتشار مقالات، گزارش‌ها و تحلیل‌هایی تلاش داشتند تا نشان دهند که مصلحت ترکیه در نتیجه تغییرات سیاسی و تحولات جهانی، همگرایی با دمشق است و باید اختلافات با این کشور کنار گذاشته شود.

این گزارش می‌افزاید، این نشست پس از آن در مسکو برگزار شده که دو طرف بر سر چند مساله به توافق رسیدند و منافع و شروط دمشق در نشست‌های پیشین در نظر گرفته شده است.

این منبع تاکید کرد، در نشست سه جانبه‌ای که در مسکو با حضور «خلوصی آکار» وزیر دفاع ترکیه، «علی محمود عباس» وزیر دفاع سوریه و «سرگئی شویگو» وزیر دفاع روسیه برگزار شد، آنکارا با خروج کامل از سوریه و احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه موافقت کرده است.

بر اساس این گزارش، دو طرف درباره اجرای توافقی که در سال ۲۰۲۰ درباره بازگشایی جاده «ام۴» منعقد شد، بحث و تبادل نظر کردند.

این منبع مدعی شد که طرف‌های شرکت کننده در این نشست تأکید کردند که شبه ‌نظامیان (پ. ک.ک) دست ‌نشانده آمریکا و رژیم صهیونیستی هستند و بزرگترین خطر برای سوریه و ترکیه به شمار می‌آیند.

در پایان این گزارش آمده است: موضوعات مورد توافق در این نشست، توسط چند کمیته تخصصی به منظور تضیمن اجرا و پیگیری درست دنبال و چند نشست دیگر برای هماهنگی‌های بیشتر میان دو طرف در آینده برگزار خواهد شد.

وزارت دفاع سوریه چهارشنبه شب در بیانیه‌ای، دیدار وزیران دفاع این کشور و ترکیه در مسکو را مثبت ارزیابی کرد.

رای الیوم: سه نکته پیرامون مذاکرات ترکیه و سوریه

روزنامه «رأی الیوم» با انتشار یادداشتی به قلم «کمالن خلف» به این موضوع پرداخت و نوشت: «نشست وزرای دفاع سوریه، ترکیه و روسیه در مسکو، رویداد و تحولی مهم در مسیر نزدیکی دمشق و آنکارا و شکستن دیوار خصومت تلقی می‌شود. با این حال، ما تحلیل‌های کسانی که این روزها در این‌ باره زیاده‌روی و درباره باز بودن روابط و بازگشت به روال عادی به قبل از سال ۲۰۱۱ صحبت کردند ـ زمانی که روابط متمایز بود ـ را تایید نمی‌کنیم. ما فکر می‌کنیم این تفسیر عجولانه است.»

نویسنده در ادامه تصریح کرد: «دو طرف طی ده‌ سال، پرونده‌های پیچیده‌ای در زمینه جغرافیا به وجود آورده‌اند که بیشتر آنها دوطرفه نبودند، بلکه دارای چندین بازیگر بوده که نیازمند یک مسیر طولانی و دشوار مذاکره و ایجاد مناسبات دقیق هستند.»

در ادامه این یادداشت آمده است: «رئیس جمهور اسد ممکن است درباره پایبندی رئیس جمهور اردوغان به توافق‌ها، به ویژه توافقاتی که ممکن است اجرای آن به بعد از انتخابات به تعویق بیفتد، متقاعد یا مطمئن نباشد. در این بین، روس‌ها خود را ضامن اجرای این توافقات معرفی کردند؛ هرچند اردوغان هیچ‌ یک از توافقات قبلی با پوتین را که در مارس ۲۰۲۰ در سوچی امضا کرد هنوز اجرایی نکرده است.»

نویسنده تصریح می‌کند: «به نظر می‌رسد روسیه و همچنین ایران، متحدان اسد، موفقیت اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری اواسط سال آینده را ترجیح می دهند، زیرا اردوغان سیاست‌های مستقل از ناتو را دنبال می‌کرد و از راهبرد آمریکا در اوکراین برای شکست روسیه فاصله گرفت. همچنین با روسیه و ایران در کشورهای آسیای مرکزی و در بحران "قره‌باغ" بین ارمنستان و آذربایجان به تفاهم رسید و درباره سوریه مسیر آستانه در سوریه را پذیرفت و به رعایت کامل تحریم‌های اعمالی علیه ایران پایبند نشد. لذا مسکو و همچنین تهران ممکن است نسبت به ورود یک اپوزیسیون طرفدار غرب که ترکیه را به اجرای سیاست‌های ایالات متحده و استراتژی‌های ناتو باز گرداند، تردید داشته باشند.»

نویسنده در ادامه به سه‌ نکته مهم درباره گفت‌وگو میان دمشق و آنکارا اشاره کرد و نوشت؛

نکته اول: هماهنگی برای مبارزه با تروریسم

در ادامه این یادداشت آمده است: «برای آنکارا، تروریسم به معنای "نیروهای دموکراتیک سوریه" است و برای دمشق، تروریسم، گروه‌های افراطی هستند که در شمال زیر چتر ترکیه حکومت می‌کنند. دمشق گروه‌های کُرد را تروریستی نمی‌داند و علی‌رغم نگرانی از تمایلات جدایی‌طلبانه کُردها و اتحاد گروه‌های کرد با نیروهای اشغالگر آمریکایی و تکیه بر حمایت آمریکا و محرومیت ملت سوریه از سرمایه‌های نفتی، با فرماندهان قسد گفت‌وگوها را آغاز کرده است؛ اما آنکارا گروه‌های افراطی در ادلب را تروریسم نمی‌داند، بلکه متحدانی می‌داند که آنکارا عمق ترکی را به روی آنها گشوده و از طریق مرزهای خود اقدام به حمایتی سخاوتمندانه از آنها کرده است.

با این توضیح نگارنده بر این باور است که «رسیدن به تفاهم بین دمشق و آنکارا در خصوص آینده شرق فرات بدون غلبه بر مانع حضور آمریکا - که منطقه شرق فرات را به حوزه نفوذ آمریکا تبدیل می‌کند - ممکن نیست. استقرار آمریکا در آنجا و در مرز سوریه و عراق در التنف برای واشنگتن مهم است، زیرا اولاً در قبال حضور روسیه و ایران توازن ایجاد و ثانیا راه زمینی ارتباط ایران و عراق و سوریه تا لبنان را قطع می‌کند.

درباره شمال سوریه - جایی که گروه‌های افراطی زیر چتر حمایت ترکیه مستقرند- اردوغان اکنون نمی‌تواند آنها را در زمره تروریست ها قرار دهد و برای از بین بردن آنها با دمشق هماهنگ شود، زیرا می‌داند که در این صورت، آرای بخش مهمی از پایگاه انتخاباتی اسلامگرای تندرو خود را که در قبال آنها انعطاف دارد، از دست خواهد داد. به همین دلیل، اردوغان در حال حاضر سازوکار برخورد با این گروه‌ها را تغییر نخواهد داد، ولی شاید بعد از انتخابات موضوع تغییر کند.

نکته دوم: بررسی عقب‌نشینی ترکیه از اراضی سوریه

نویسنده می‌گوید که اردوغان، تا پیش از برگزاری انتخابات، حتی از یک وجب از اراضی که در جغرافیای سوریه اشغال کرده، عقب‌نشینی نخواهد کرد. پس جایگزین آن این است که به طرف سوری با ضمانت مشترک روسیه و ایران قول دهد که این کار در نهایت بر اساس توافق و ترتیباتی که منافع دو طرف و امنیت مرزها را تضمین کند، انجام خواهد شد.

بنابراین، اگر دو طرف همین امروز در این مورد مذاکره کنند، مسیری طولانی در پیش دارند که شاید ماه‌ها برای رسیدن به توافق در این زمینه طول بکشد و این عقب‌نشینی به بحث درباره سرنوشت گروه‌های مسلح و دولت موقت تحت حمایت آنکارا که برخی مناطق در شمال را اداره می‌کند، مرتبط خواهد بود.

نکنه سوم: بازگشت پناهجویان و آوارگان سوری

این نکته برای ترکیه مهمترین نکته و کارت اردوغان برای تقویت وضعیتش در انتخابات آتی است. با شکست پروژه اردوغان برای ایجاد منطقه حائل در داخل خاک سوریه، انتقال پناهجویان به آنجا منتفی می‌شود. لذا کوتاه‌ترین راه برای او توافق با رئیس جمهور اسد و بازگرداندن پناهجویان و آوارگان به شهرها و روستاهایشان به جای ایجاد خانه برای آنها در مرزهاست.

نویسنده تاکید می‌کند: «من باور دارم که ترکیه فارغ از سایر مسیرها، به این مسیر سرعت می بخشد. این امر الزاماتی دارد که آنکارا باید برای آن آماده باشد. بازگشت یک میلیون یا بیشتر پناهجویان سوری به سوریه، بحران اقتصادی و معیشتی را که سوریه به دلیل محاصره آمریکا از آن رنج می‌برد، افزایش خواهد داد و عمیق‌تر خواهد کرد؛ بنابراین لازم است آنکارا تصمیم بگیرد که محاصره تحمیلی سوریه را بشکند و به باز کردن مسیرهای تجاری از ترکیه از طریق اراضی سوریه به سمت کشورهای عربی و تقویت همکاری‌های تجاری و تبادل کالا مبادرت ورزد.

در مقابل به نفع سوریه است که بهترین روابط را با کشور همسایه خود یعنی ترکیه - فارغ از اینکه چه کسی در آن حکومت می‌کند- برقرار کند. به نفع سوریه است که ترکیه از پرونده جنگ با این کشور خارج شود، زیرا این به معنای نزدیک شدن به پایان کامل دوران جنگ است.

نگارنده می‌گوید: «من دقیقاً نمی دانم آیا این چرخش ترکیه و تمایل ترکیه به برقراری روابط طبیعی با دمشق باعث شرمساری برخی از کشورهای عربی که هنوز از وتوی آمریکا تبعیت می کنند خواهد شد یا خیر، زیرا این وضعیت بسیار شرم آور است!»

در پایان این یادداشت آمده است: «مسیر آغاز شده و هنوز در مراحل ابتدایی است و در مرحله پایانی خوش که برخی آن را به تصویر می‌کشند، نیست. لذا ما شاهد دیدارهای بیشتری در همه سطوح بین دو کشور خواهیم بود، اما مهم نتیجه است. در خصوص این سه نکته ذکر شده در این دیدارها گفت‌وگو خواهد شد.»