از «تشکیل صندوق عدالت در استان ها» تا «افزایش مالیات واحد‌های مسکونی لوکس»

تابناک _ سید ابراهیم رئیسی ۲۱ دی لایحه بودجه ۱۴۰۲ کل کشور را تقدیم مجلس شورای اسلامی کرد؛ البته با توجه به مصوبه مجلس برای دو مرحله‌ای شدن بررسی بودجه، دولت بخش مربوط به بودجه شرکت‌های دولتی را آبان ماه و بخش مربوط به تبصره‌ها و احکام آن را پنجم دی ماه تقدیم مجلس کرده بود و در نهایت ۲۱ دی ماه جداول بودجه را به قوه مقننه رساند.

لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ با سقف کلی ۵۲۶۱ هزار میلیارد تومان بسته شده که نسبت به سال جاری، معادل ۴۰ درصد افزایش دارد. رئیسی در زمان تقدیم لایحه بودجه سال‌ آینده، گفت که لایحه برنامه هفتم توسعه به زودی در دولت نهایی و تقدیم مجلس شورای اسلامی می‌شود.

در سلسله مطالبی، نگاهی گذرا به برخی از جزییات این لایحه خواهیم داشت.

خودروهای بالای ۱.۵ میلیارد تومان مشمول مالیات شد

بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور، انواع خودرو سواری و وانت دو اتاق (کابین) دارای شماره انتظامی در اختیار مالکین اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی که قیمت روز خودروی آنها بیش از ۱۵ میلیارد ریال (یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان) است نسبت به مازاد بر این مبلغ مشمول مالیات سالانه خودرو به نرخ یک درصد می‌شوند.

۱- مأخذ محاسبه مالیات خودرو موضوع این بند قیمت روز انواع خودرو با توجه به تاریخ ساخت یا واردات آن و صرفاً بر اساس مشخصات مالک خودرو مندرج در شناسنامه خودرو صادره توسط نیروی انتظامی برگ سبز به عنوان سند رسمی خودرو است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور هر ساله تا پایان فروردین ماه تعیین و اعلام می‌شود مأخذ مزبور برای انواع خودرو که بعد از اعلام سازمان تولید یا وارد می‌شوند، بلافاصله پس از تولید یا واردات آن توسط سازمان مزبور تعیین و اعلام خواهد شد.

سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است، مراتب را به نحو مقتضی به اطلاع اشخاص مشمول برساند و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی مکلفند مالیات سالانه مربوط به خودروهای تحت تملک خود و فرزندان کمتر از هجده سال و محجور تحت تکفل را حداکثر تا پایان بهمن ماه هر سال پرداخت کنند.

ثبت نقل و انتقال خودروهایی که به موجب این بند برای آنها مالیات وضع شده است قبل از پرداخت بدهی مالیاتی مورد انتقال شامل مالیات بر دارایی، نقل و انتقال قطعی و اجاره ممنوع است و متخلفین از حکم این بند در پرداخت مالیات متعلقه مسئولیت تضامنی دارند.

۲- به دولت اجازه داده می‌شود بر اساس پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه کشور و متناسب با شرایط اقتصادی کشور هر سه سال یک بار نسبت به کاهش یا افزایش قیمت پایه تعیین شده فوق الذکر اقدام و مراتب را ابلاغ کند.

افزایش مالیات واحدهای مسکونی لوکس نسبت به سال گذشته

براساس لایحه بودجه ۱۴۰۲ واحدهای مسکونی و باغ ویلاها مجاز بیش از ۲۰ میلیارد تومان مشمول پرداخت مالیات می‌شود، در صورتی که در بودجه ۱۴۰۱ واحدهای مسکونی و باغ ویلاها، مجاز بیش از ۱۰ میلیارد تومان مشمول پرداخت مالیات می‌شدند.

واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای مجاز که ارزش آنها (با احتساب عرضه و اعیان) بیش از دویست میلیارد (۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال می‌باشد مازاد به این مبلغ مشمول مالیات به میزان دو در هزار می‌شوند. این مالیات بر عهده شخص است که در ابتدای هر سال مالک واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای مذکور می‌باشد. واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای در حال ساخت مشمول مالیات نیستند.

درآمد حاصل از فروش نفت ۶۰۳ هزار میلیارد تومان پیش بینی شد

بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور، منابع حاصل از فروش نفت و فرآورده‌های نفتی ۶۰۳ هزار و ۸۰۷ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. همچنین منابع حاصل از فروش واگذاری اموال منقول و غیرمنقول ۱۰۷ هزار و ۹۹۹ میلیارد تومان تعیین شده است.

افزایش ۳۵ درصدی قبض آب برای پرمصرف ها

بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور، وزارت نیرو از طریق شرکت‌های آب و فاضلاب استانی سراسر کشور مکلف است علاوه بر نرخ آب‌ها به ازای هر مترمکعب فروش آب بالاتر از الگوی مصرف تا دو برابر بیش از الگو ۱۵ درصد نرخ آب‌ها را افزایش دهد و از مشترکانی که بیش از دو برابر الگو مصرف کرده‌اند، به ازای هر مترمکعب مازاد، ۳۵ درصد نرخ را افزایش و از آنان دریافت و به خزانه داری کل کشور واریز کند.

وجوه فوق مشمول مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده نخواهد بود.

۱۰۰ درصد وجوه دریافتی از محل حساب مذکور در ردیف معین در بودجه شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور جهت آبرسانی شرب شهرهای دارای تنش آبی، روستایی و عشایری و شهرهای زیر ۲۵ هزار تن و اصلاح شبکه آن و تکمیل فاضلاب روستایی اختصاص می یابد، به نحوی که ۳۰ درصد منابع مذکور برای آبرسانی عشایری و باقی مانده برای به آبرسانی شهری و روستایی بر اساس بحران و کمبود آب سالم بین استان‌ها در مقاطع سه ماهه توزیع می‌شود.

مبادله موافقت نامه بین شرکت‌های آب و فاضلاب و سازمان امور عشایر و سازمان برنامه ریزی استان الزامی است.

وزارت نیرو مکلف است گزارش عملکرد این بند را هر سه ماه یک بار به کمیسیون‌های عمران و کشاورزی مجلس ارائه کند.

جزئیاتی از تسهیلات ۳۰ میلیارد یورویی

طبق لایحه بودجه تسهیلات مالی خارجی در سال ۱۴۰۲ به میزان ۳۰ میلیارد یورو بوده و در مواردی که استفاده از تسهیلات مالی منوط به تضمین دولت ایران بوده، وزیر اقتصاد مجاز است به نمایندگی از طرف دولت ایران ضمانت نامه‌ها را به شورای اقتصاد ارائه کند.

شورای اقتصاد نیز مجاز است، طرح‌های بخش دولتی که توجیه فنی، اقتصادی، مالی، محیط زیستی را داشته باشند و همچنین بخش‌های غیر دولتی را نیز پس از اخذ تضمین از بانک عامل اجرایی کند.

قطع یارانه ثروتمندان کلید خورد / منابع حاصله صرف یارانه نان می شود

بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور، سازمان هدفمندی یارانه‌ها موظف است، منابع حاصل از حذف یارانه خانواده‌های غیرمشمول حمایت دولت و عوارض و مالیات بر ارزش افزوده، موضوع جز ۶-۱ این بند را با تخصیص سازمان صرفاً برای تأمین یارانه نان هزینه کند؛ بنابراین، به نظر می‌رسد دولت برای سال آینده حذف یارانه بگیران متمول را کلید خواهد زد.

پیش بینی ۳۲ هزار میلیارد تومان حقوق ورودی خودروها

بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور، دولت ۳۱۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال درآمد عمومی حاصل از حقوق ورودی خودروها در نظر گرفته است. همچنین درآمد ۶,۲۷۰ میلیون ریال از جهت حقوق ورودی خودروها به صورت درآمد اختصاصی در نظر گرفته است؛ بنابراین، حقوق ورودی خودروها در مجموع برای سال آینده ۳۱۹ هزار و ۷۷۰ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است.

منابع یارانه نقدی و مستمری بگیران 

بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۲ کل کشور، تمام منابع قانون هدفمندی یارانه‌ها به استثنای عوارض شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، حق بیمه مشترکین گاز طبیعی و عوارض گازرسانی و حق بیمه منازل مسکونی به میزان ۶ میلیون و ۵۹۸ هزار و ۴۲۰ میلیارد ریال توسط شرکت‌های تابعه وزارت نفت بابت دریافتی حاصل از فروش داخلی فرآورده‌های نفتی، دریافتی حاصل از فروش صادراتی فرآورده‌های نفتی، دریافتی حاصل از فروش داخلی گاز طبیعی با احتساب عوارض و مالیات ارزش افزوده و دریافتی حاصل از اصلاح نرخ خوراک پتروشیمی‌ها (در سقف ۷۰ هزار ریال به ازای هر مترمکعب) و اضافه شدن ۱۰ واحد درصد به نسبت نرخ سوخت صنایع به خوراک پتروشیمی‌ها به حساب سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها نزدک خزانه‌داری کل کشور واریز می‌شود.

سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها موظف است با ابلاغ و تخصیص سازمان برنامه و بودجه کشور نسبت به پرداخت مصارف به شرح زیر متناسب با تحقق دریافتی‌ها (منابع) اقدام کند.

- مبلغ ۶۹۰ هزار میلیارد ریال بابت یارانه دارو

- مبلغ سه میلیون و ۱۵۰ هزار میلیارد ریال بابت یارانه نقدی و معیشتی

- مبلغ ۴۵۰ هزار میلیارد ریال بابت یارانه نان

- مبلغ ۴۵۰ هزار میلیارد ریال مستمری خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور

- مبلغ یک میلیون و ۲۶۳ هزار و ۱۳۰ میلیارد ریال بابت هزینه تولید، انتقال، توزیع و فروش و بازپرداخت تعهدات

- مبلغ ۴۸۵ هزار و ۲۹۰ میلیارد ریال بابت عوارض و مالیات بر ارزش افزوده فراورده‌های نفتی و گاز طبیعی و تعهدات

عوارض خروج از کشور ۴۰۰ هزار تومان تعیین شد

بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور، در مجموع ۳ هزار و ۴۳۱ میلیارد تومان منابع از محل درآمدهای خروج از کشور در نظر گرفته شده است.در همین رابطه عوارض خروج برای هر نفر ۴۰۰ هزار تومان تعیین شده است. همچنین در لایحه بودجه، عوارض خروج زائرین حق تمتع و عمره ۱۳۲ هزار تومان تعیین شده است.

ارقام تعیین شده در اجزای الف و ب این بند برای سفر دوم به میزان ۵۰ درصد و سفرهای سوم و بیشتر به میزان ۱۰۰ درصد افزایش‌ خواهد یافت‌.

تاکید بر اجرای «سند تحول بنیادین» در بودجه ۱۴۰۲

در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ مدارس رعایت‌کننده الگوی مصرف از پرداخت هزینه‌های برق، گاز و آب معاف شده‌اند. همچنین مدارس خیرساز از پرداخت حق انشعابات قانونی معافیت ۵۰ درصدی خواهند داشت.

امکان استفاده مدارس از سهم ۲۷ صدم واحد ارزش‌افزوده، تقویت اعتبارات تغذیه دانش‌آموزان و تأکید بر اجرای سند تحول بنیادین از دیگر بخش‌های مهم لایحه بودجه در حوزه آموزش و پرورش است.

افزایش سقف حقوق پرداختی اساتید

رشد عملی و تقویت تحقیقات دانشگاه‌ها در راستای حل مشکلات کشور از سیاست‌های مهم دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ است؛ از این روی، منابع صندوق تحقیقات علوم و فناوری تقویت شده و امکان اخذ تسهیلات مالی خارجی برای تجهیز دانشگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها و مراکز فنی و حرفه‌ای با تضمین دولت نیز پیش‌بینی شده است.

برقراری ارتباط یک درصد پژوهش با صندوق تحقیقات علوم و فناوری و سامانه نظام اطلاعات و اجازه استفاده متمرکز استان‌ها از یک درصد اعتبارات هزینه‌ای دستگاه‌های جاری که به امور پژوهشی اختصاص دارد؛ از دیگر تصمیمات دولت در لایحه بودجه برای حمایت رشد عملی و توسعه تحقیقات است.

لایحه بودجه، سه بخش خوب برای دانشجویان هم دارد؛ افزایش اعتبارات برای تغذیه دانشجویی، تقویت اعتبارات صندوق رفاه دانشجویی و افزایش منابع برای تعمیر و احداث خوابگاه با اولویت خوابگاه دانشجویی از جمله مصوبات دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ است. خبر خوب برای اساتید هم اینکه کارانه پزشکان و حق‌التدریس، حق‌التحقیق و عناوین مشابه از سقف حقوق پرداختی به اساتید خارج شده است.

تخصیص ۲ درصد از اعتبارات دستگاه ها در حوزه فرهنگ

بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۲ کل کشور، ایجاد صندوق حمایت از صنایع‌دستی، میراث‌فرهنگی و گردشگری، معافیت منابع ارزی حاصل از صادرات صنایع‌دستی از اخذ تعرفه، عوارض صادراتی و تعهد ارزی برای صادرات صنایع‌دستی و کاهش تعرفه گاز مصرفی شرکت‌های فعال در حوزه گردشگری از جمله مصوبات دولت در لایحه بودجه برای حمایت از حوزه گردشگری و میراث فرهنگی است.

در بخش فرهنگ هم با توجه به هجمه‌های گسترده به فرهنگ ایرانی اسلامی، تقویت اعتبارات این بخش مدنظر قرار گرفته است؛ بنابراین، به دستگاه‌های اجرایی اجازه داده شده، بخشی از اعتبارات خود را به امور قرآنی و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت اختصاص دهند.

همچنین دستگاه‌ها مجازند تا 2 درصد از اعتبارات خود را برای هزینه در حوزه فرهنگ هزینه کنند.

تشکیل صندوق عدالت در استان ها

یکی از ریشه‌های عدم توازن در پیشرفت مناطق مختلف، تمرکزگرایی و تجمع منابع و اختیارات است. دولت سیزدهم از بدو فعالیت، افزایش اختیارات استان‌ها برای حل مشکلات اقتصادی و توسعه متوازن مناطق را دنبال کرده است؛ رویکردی که در لایحه بودجه ۱۴۰۲ بسیار پررنگ‌تر شده است.

واگذاری طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی ملی در سطح استان به استان، پیش‌بینی تشکیل صندوق‌های عدالت و پیشرفت استانی، ایفای نقش شورای برنامه‌ریزی استان در فرایند تصمیم‌گیری در مورد عوارض بر ارزش‌افزوده از تصمیمات مهم این بخش است.

در سال های گذشته هزینه‌کرد درآمدهای مازاد استانی در بخش‌های دیگر، موجب کاهش انگیزه مدیران استانی شده بود؛ از سوی دیگر با توجه به واریز منابع حاصل از فروش اموال به خزانه و عدم مصرف آن در استان، دستگاه‌های استانی گام مهمی برای واگذاری اموال مازاد برنمی‌داشتند؛ اما بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۲ اختیارات مازاد مالیاتی و حقوق و بهره مالکانه معادن به استان‌ها واگذار شده است.

از سوی دیگر، استان‌ها مجازند برای اجرای طرح‌های عمرانی استان، اموال غیرمنقول خود را بفروشند و همچنین استان‌ها قادر خواهند بود ادارات استانی خود را تجمیع کنند.

مزایای کارمندان دولت در بودجه ۱۴۰۲

یکی از موضوعات مورد توجه افکار عمومی در بودجه معمولاً بودجه شرکت‌های دولتی است. در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ برای ایجاد شفافیت در این شرکت‌ها گام‌های مهمی برداشته‌ شده است؛ بنابراین، تا پایان خرداد سال آینده آیین‌نامه انتظام‌بخشی، شفاف‌سازی و ضابطه‌مند نمودن درآمدها و هزینه‌های شرکت‌های دولتی تدوین و تصویب می‌شود. از سوی دیگر تمام حقوق و مزایای کارکنان این شرکت‌ها هم در سامانه سازمان اداری و استخدامی کشور ثبت می‌شود.

از طرف دیگر، شرکت‌های دولتی در اقتصاد کشور در سال ۱۴۰۲ بیش از ۵۴۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری خواهند کرد، همچنین با حذف حواشی و ایجاد مدیریت بهتر در این شرکت‌ها در سال آینده درآمد دولت، ناشی از سود شرکت‌های دولتی ۶۱ درصد افزایش پیدا خواهد کرد.

سه اقدام مهم دولت برای حمایت از بورس در بودجه سال ۱۴۰۲

در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ مقرر شده است، ۱۵ هزار میلیارد تومان از سهام شرکت‌های دولتی برای حمایت از سهام‌داران خرد از مخاطرات بازار سرمایه به صندوق تثبیت بازار سرمایه واگذار شود. از سوی دیگر، جهت تقویت بنیه شرکت‌ها، بخشی از سودی که به افزایش سرمایه این شرکت‌ها اختصاص پیدا کند با نرخ صفر معافیت مالیاتی محاسبه می‌شود. با این اقدام شرکت‌ها به افزایش سرمایه تشویق و قدرت سرمایه‌گذاری و توسعه فعالیت‌های شرکت‌های بورسی بیش‌ازپیش فراهم می‌شود.

در یک سال گذشته دولت تلاش زیادی برای حمایت و توسعه ابزارهای مالی کرده تا ضمن ایجاد شفافیت و کوتاه‌ شدن دست واسطه‌ها به نقدینگی بخش تولید هم کمک شایانی شود؛ در همین راستا بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ تمام کالاهایی که در قالب گواهی سپرده کالایی در بورس معامله می‌شود تا قبل از تبدیل به کالای فیزیکی، مشمول مالیات بر ارزش‌افزوده نمی‌شوند و تنها این مالیات یک‌ بار و در زمان تبدیل به کالا اخذ می‌گردد.

۱۰۴ هزار میلیارد تومان یارانه نان در بودجه ۱۴۰۲ تعیین شد

بودجه ۱۴۰۲ به مجلس شورای اسلامی رفت. در بخشی از لایحه بودجه امسال دولت پیش بینی‌هایی در حوزه تأمین معیشت مردم دارد.

در لایحه بودجه ۱۴۰۲ علاوه بر تأمین ۳۶۰ هزار میلیارد تومان برای پرداخت یارانه نقدی، دولت در جهت حمایت از سفره مردم، ۱۰۴ هزار میلیارد تومان هم برای یارانه نان در نظر گرفته است؛ از سوی دیگر با کاهش تعرفه گمرکی نهاده‌های دامی و کالاهای اساسی از ۴ درصد به یک درصد، گام دیگری برای حمایت از معیشت مردم برداشته شده است.