به گزارش «تابناک»، داریوش امیری- ضربان قلب در هر سن و شرایطی یکسان نیست اما با این حال ساده‌ترین و در دسترس‌ترین گزینه برای بررسی سلامت و عملکرد قلب گرفتن ضربان آن است. اما این سوال برای خیلی از افراد پیش می‌آید که ضربان قلب طبیعی چقدر است و برای تفسیر آن باید به چه نشانه‌هایی توجه کنند.
ضربان قلب طبیعی چقدر است؟
ضربان قلب تعداد دفعاتی است که قلب در یک دقیقه می‌زند و البته همیشه هم ثابت نمی‌ماند. وضعیت ضربان قلب گاهی اوقات در پاسخ به چیزهایی مانند سطح فعالیت و وضعیت احساسی تغییر می‌کند اما ضربان قلب طبیعی بزرگسالان بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه (bpm) است. ضربان نبض می‌تواند متفاوت باشد و حتی خبر از وجود یک بیماری جدی بدهد.
ضربان قلب اغلب زمانی که در حالت استراحت و آرامش هستید اندازه گیری می‌شود؛ به این حالت ضربان قلب در حالت استراحت گفته می‌شود. ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت برای کودکان بسته به سنش می‌تواند بیشتر از بزرگسالان باشد.
در حالی که سن و سطح فعالیت می‌تواند بر ضربان قلب تأثیر بگذارد، چند پارامتر “طبیعی” برای این میزان وجود دارد. ضربان قلب در حالت استراحت زمانی است که قلب به این دلیل که در حالت استراحت هستید، حداقل مقدار خونی را که بدن به آن نیاز دارد پمپاژ می‌کند. این ضربان ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. علاوه بر این عواملی مانند سن، سطح فعالیت و برخی داروها نیز می‌توانند بر ضربان قلب در حالت استراحت تأثیر بگذارند. د
ر ادامه به بررسی ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت در سنین مختلف می‌پردازیم:
ضربان قلب طبیعی بزرگسالان در حالت استراحت
طبق تحقیقات انجمن قلب آمریکا (AHA) ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه است. اما امکان دارد برخی از افراد کمتر از 60 ضربان در دقیقه داشته باشند و هنوز هم طبیعی در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال ضربان قلب ورزشکاران کمتر و گاهی اوقات تا 40 ضربه در دقیقه است. علاوه بر این، افرادی که از داروهای خاصی مانند بتابلوکرها استفاده می‌کنند، می‌توانند ضربان قلب کمتری داشته باشند. در ادامه عوامل بیشتری را بررسی خواهیم کرد که می‌توانند بر ضربان قلب در حالت استراحت تأثیر بگذارند. میانگین ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت برای بزرگسالان و بر اساس سن به شرح زیر است:
- ۱۸ تا ۲۰ سال: ۸۱.۶
- ۲۱ تا ۳۰ سال: ۸۰.۲
- ۳۱ تا۴۰ سال: ۷۸.۵
- ۴۱ تا ۵۰ سال: ۷۵.۳
- ۵۲ تا ۶۰ سال: ۷۳.۹
- ۶۱ تا ۷۰ سال: ۷۳.۰
- ۷۱ تا ۸۰ سال: ۷۴.۲
- بیشتر از ۸۰ سال: ۷۸.۱
ضربان قلب طبیعی کودکان در حالت استراحت
همانطور که کودکان رشد می‌کنند، ضربان قلب طبیعی آنها در حالت استراحت تغییر می‌کند. در زیر ضربان قلب کودکان در حالت استراحت، چه زمانی که کودکان بیدار هستند و چه در خواب آورده شده است:
- تا سه ماهگی: در بیداری ۸۵ تا ۲۰۵ و درهنگام خواب ۸۰ تا ۱۶۰
- سه ماهگی تا دو سالگی: در بیداری ۱۰۰ تا ۱۹۰ و درهنگام خواب ۷۵ تا ۱۶۰
- دو سالگی تا ده سالگی: در بیداری ۶۰ تا ۱۴۰ و در هنگام خواب ۶۰ تا ۹۰
- بیشتر از ده سالگی: در بیداری ۶۰ تا ۱۰۰ و در هنگام خواب ۵۰ تا ۹۰
عوامل تاثیرگذار روی روی ضربان قلب در حالت استراحت
علاوه بر سن، چندین عامل دیگر وجود دارند که می‌توانند روی ضربان قلب در حالت استراحت تأثیر بگذارد. درجه حرارت، عوارض جانبی دارویی، احساسات، وزن، کم خونی، اختلالات غدد درون ریز یا هورمونی، سندرم تاکی کاردی ارتواستاتیک وضعیتی (POTS)، موقعیت بدن و استعمال دخانیات روی ضربان قلب تاثیر می‌گذارند. مثلا سیگار کشیدن، ضربان قلب را پایین می‌آورد یا اختلالات غدد درون ریز در صورتی که منجر به پرکاری تیروئید شده باشد، باعث افزایش ضربان قلب طبیعی می‌شود.
ضربان قلب بالا
وقتی ضربان قلب خیلی سریع باشد، تاکی کاردی نامیده می‌شود. برای بزرگسالان، ضربان قلب سریع بالاتر از 100 bpm تعریف می‌شود. اما آنچه خیلی سریع در نظر گرفته می‌شود به سن و سلامت کلی شما نیز بستگی دارد. انواع مختلفی از تاکی کاردی مانند چند کانونی دهلیزی ، بطنی و سینوسی وجود دارد. طبقه‌بندی این انواع بر اساس علت آنها و قسمتی از قلب است که بر آن تأثیر می‌گذارند. تجربه تاکی کاردی ممکن است موقتی باشد. برخی از علل احتمالی تاکی کاردی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- وضعیت سلامت زمینه‌ای
- اضطراب یا استرس
- مصرف زیاد کافئین
- مصرف زیاد الکل
- اختلالات الکترولیت
- کم خونی
- مشکلات هورمونی (یعنی تیروئید)
- تب
- ورزش یا فعالیت بدنی شدید
- عوارض جانبی دارو
- سیگار کشیدن
- استفاده از داروهای خاص (مانند کوکائین)
چه عواملی باعث افزایش ضربان قلب می‌شوند؟
تاکی کاردی، می‌تواند بخاطر وجود بیماری‌های زمینه‌ای مثل کم خونی، بیماری قلبی مادرزادی، پرکاری تیروئید، حمله قلبی، آریتمی های بطنی یا فوق بطنی، مصرف داروهای غیرقانونی (محرک‌هایی مانند کوکائین یا مت آمفتامین‌ها)، نوشیدن کافئین، نوشیدن الکل، فشار تمرین فیزیکی و بارداری اتفاق بیافتد.
ضربان قلب آهسته
وقتی ضربان قلب خیلی کند باشد، به آن برادی کاردی گفته می‌شود. برادی کاردی معمولاً به عنوان ضربان قلب کمتر از 60 bpm تعریف می‌شود. برای ورزشکاران و افرادی که به طور منظم ورزش می‌کنند، ضربان قلب زیر 60 ضربه در دقیقه طبیعی و حتی سالم است. برخی از علل احتمالی برادی کاردی عبارتند از:
- عوارض جانبی داروها
- عدم تعادل الکترولیت
- آپنه انسدادی خواب
- یک وضعیت سلامت زمینه ای
- سن بالاتر
- مشکلات سیستم هدایتی قلب
برادی کاردی بینابینی یا گاه به گاه ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. اما برادی کاردی طولانی مدت، یا برادی کاردی که درمان نمی‌شود، می‌تواند حالت جدی‌تری به خود بگیرد. برخی از شرایط اساسی تعیین کننده واقعی ضربان قلب خطرناک هستند. اگر از قبل با بیماری های قلبی، نارسایی قلبی یا سابقه بیماری قلبی زندگی می کنید و متوجه نوسانات ضربان قلب خود شده اید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید، زیرا این امر می‌تواند نشانه یک عارضه جدی باشد.
حداکثر ضربان قلب چقدر است؟
محاسبه حداکثر ضربان قلب به شما کمک می‌کند تا بفهمید که ضربان قلب ایده‌آل در طول ورزش چقدر است. می‌توانید با کم کردن سن خود از ۲۲۰، حداکثر ضربان قلب مرتبط با سن خود را تخمین بزنید. به عنوان مثال، برای یک فرد ۳۵ ساله، حداکثر تخمین زده شده ضربان قلب مرتبط با سن ۱۸۵ ضربه در دقیقه محاسبه می‌شود. این محاسبه به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید که آیا بیش از حد سخت ورزش می‌کنید یا انرژی کافی برای آن مصرف می‌کنید یا خیر. ضربان قلب هدف شما از این محاسبه برای نشان دادن میزان ضربان ایده‌آلی که برای یک تمرین عالی نیاز دارید، استفاده می‌کند.
ضربان قلب هدف چیست؟
بر اساس شاخص AHA، ضربان قلب هدف در طول فعالیت‌هایی با شدت متوسط حدود 50 تا 70 درصد حداکثر ضربان قلب است. فعالیت بدنی شدید باید حدود 70 تا 85 درصد حداکثر ضربان قلب باشد. بنابراین برای افراد 35 ساله، ضربان قلب هدف بین 93 تا 157 ضربان در دقیقه (50 تا 85 درصد حداکثرضربان قلب آنها) است.
چه زمانی وضعیت ضربان قلب اورژانسی است؟
اگر متوجه تغییر ناگهانی در ضربان قلب خود شدید که با موارد زیر همراه است در اسرع وقت به پزشک یا به نزدیکترین اورژانس مراجعه کنید:
- تنگی نفس
- سفتی یا درد قفسه سینه
- سرگیجه یا سبکی سر
- غش کردن
- ناتوانی در ورزش کردن
این وضعیت می‌تواند نشانه یک عارضه قلبی جدی باشد.
چگونه ضربان قلب خود را بررسی کنیم؟
در حالی که طیف گسترده‌ای از دستگاه‌ها برای تعیین ضربان قلب وجود دارد، می‌توانید آن را به صورت دستی نیز انجام دهید. یک روش ساده برای این کار وجود دارد:
- نبض خود را در قسمت داخلی مچ دست خود پیدا کنید
- با استفاده از نوک دو انگشت اول، به آرامی روی شریان فشار دهید
- نبض خود را برای ۳۰ ثانیه بشمارید و سپس آن عدد را در ۲ ضرب کنید تا ضربان خود را در دقیقه پیدا کنید.
توجه: اگر احساس می‌کنید قلبتان خیلی سریع یا خیلی کند می‌زند و احساس ناراحتی می‌کنید، به این روش اعتماد نکنید. بهترین راه حل برای این وضعیت، دریافت نظر پزشک است.
دستگاه ضربان‌شمار قلب
یکی از دستگاه‌های پرکاربرد و رایج در شمارش ضربان قلب، ضربان‌شمارهای انگشتی است. مدل پالس اکسیمتر یکی از نمونه‌های پراستفاده از این قبیل دستگاه‌هاست. کافی است این دستگاه گیره‌مانند را روی نوک انگشت خود قرار دهید تا علاوه بر تعداد ضربان قلب، سطح اکسیژن خون و اطلاعات حیاتی دیگری نیز دریافت کنید.
شما باید همیشه هدفتان این باشد که به خوبی از قلب خود مراقبت کنید. این امر شامل ورزش منظم، خوردن غذاهای مفید برای قلب، به حداقل رساندن الکل و حفظ وزن متوسط است. علاوه بر این، باید به طور منظم برای معاینه فیزیکی به دکتر قلب و عروق مراجعه کنید. این می‌تواند به تشخیص زودهنگام ناهنجاری‌های کلسترول بالا یا فشار خون نیز کمک کند. اگر قبلاً بیماری قلبی دارید، باید وضعیت خود را به دقت بررسی کنید و به برنامه درمانی خود پایبند باشید.
تمام داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید. حتماً هر گونه علائم جدید یا بدتر شدن وضعیتتان را نیز فوراً به پزشک خود گزارش دهید. توجه به این نکات سلامت قلب خود را افزایش دهید:
- استرس خود را کاهش دهید.
- در صورت امکان مصرف کافئین خود را محدود کنید.
- مصرف نوشیدنی‌های انرژی زا را محدود کنید.
- مصرف الکل خود را کمتر کنید.
- سیگار کشیدن ضربان قلب شما را افزایش می‌دهد و ترک آن به کاهش ضربان قلب کمک کند.
- از مصرف حشیش یپرهیزید.
- از عوارض جانبی داروها آگاه باشید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر ضربان قلب به طور مداوم بالای ۱۰۰ ضربه در دقیقه یا کمتر از ۶۰ ضربه در دقیقه است و البته شما ورزشکار نیستید، باید به پزشک خود مراجعه کنید. همچنین در شرایطی مثل بروز تنگی نفس، غش کردن، سبکی سر یا سرگیجه، احساس تپش قلب در قفسه سینه، داشتن درد یا ناراحتی در قفسه سینه و وجود حس ناتوانی در ورزش کردن نیز از جمله مواقعی هستند که مراجعه به دکتر قلب و عروق را واجب می‌کنند. پزشک معالج با استفاده از ابزارهایی مثل هولتر یا مانیتور رویداد، الکتروکاردیوگرام، تست اضطراب، تست میز شیب دار، تست های تصویربرداری و تست الکتروفیزیولوژیک وضعیت سلامتی قلب و عروق شما را مورد بررسی قرار می‌دهد.
تپش قلب نرمال، نشانه‌ای از سلامتی است
ضربان قلب در حالت استراحت از فردی به فرد دیگر متفاوت است و می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گیرد. ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت برای بزرگسالان (که ورزشکار نیستند) بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است. ضربان قلب طبیعی کودکان با افزایش سن تغییر می‌کند. تاکی کاردی (ضربان قلب سریع) و برادی کاردی (ضربان قلب پایین) معمولاً نشانگر سایر شرایط سلامتی هستند و در صورت عدم درمان، می‌توانند منجر به عوارض بالقوه جدی سلامتی شوند.
اگر ضربان قلب شما به طور مداوم بیش از حد بالا یا خیلی پایین است، باید به دکتر قلب و عروق مراجعه کنید، زیرا دلایل مختلفی برای این امر وجود دارد، همه این دلایل خطرناک نیستند، اما برخی از آنها می توانند نشانه ای از ناراحتی قلبی باشند.
منبع: drdr.ir
