با گذشت بیش از دو سال از اولین تلاش مذاکره کنندگان اقلیمی برای فرستادن زغال‌سنگ به تاریخ، کثیف‌ترین سوخت فسیلی همچنان محبوب و پرتقاضا مانده است.
به گزارش تابناک اقتصادی؛ به لطف عواملی نظیر ناامنی انرژی چین که پکن را به سوی منابع انرژی مورد اعتمادش سوق داد، به علاوه افزایش تقاضای هند، ادامه پیامدهای جنگ در اوکراین و ضعف برنامه‌های بین‌المللی برای رها کردن اقتصادهای در حال توسعه از وابستگی به سوخت‌های فسیلی، زغال‌سنگ به‌طور قابل‌توجهی انعطاف‌پذیر مانده است. تولید زغال‌سنگ در سال میلادی گذشته، رکورد زد و تولیدکنندگان در حال آماده شدن برای آینده ای هستند که در آن به مدت چندین دهه نیاز به آنها برای متوازن شدن انرژی‌های تجدیدپذیر نیاز است.
حتی قیمت‌ها هم بالا مانده است. هر چند ذغال سنگ حرارتی بسیار پایینتر از رکورد بالایی است که در سال ۲۰۲۲ در پی حمله نظامی روسیه به اوکراین شکست، معامله می شود، قیمت‌ها هنوز بسیار بالاتر از سطح عادی تاریخی است. قیمت‌های آتی زغال‌سنگ نیوکاسل اندکی کمتر از ۱۳۰ دلار در تن مبادله می شود که تقریبا یک چهارم اوج قیمت قبلی بوده اما بالاتر از قیمت معاملات در فاصله سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ است.
موتور رشد تقاضا برای زغال‌سنگ
زغال‌سنگ بخش عمده محبوبیت جدید خود را مرهون آسیا است.
آژانس بین المللی انرژی در سال ۲۰۰۰، تخمین زد که اقتصادهای پیشرفته تقریبا نیمی از مصرف زغال‌سنگ را تشکیل می دهند. تا سال ۲۰۲۶، چین و هند به تنهایی سهم بیش از ۷۰ درصدی از تقاضا برای این سوخت فسیلی خواهند داشت.
طبق گزارش گلوبال انرژی مانیتور، این دو مصرف کننده بزرگ و اندونزی در سال گذشته، نیروگاههای زغال سوز با ظرفیت تولید ۵۹ گیگاوات را راه‌اندازی کردند یا پیشنهادهایی را برای راه اندازی ۱۳۱ گیگاوات دیگر از ظرفیت زغال سوز را احیا کردند که معادل حدود ۹۳ درصد از کل ظرفیت جهان است.
راب بیشاپ، مدیرعامل شرکت معدنی استرالیایی نیو هوپ کورپ، در مصاحبه ای گفت: شما به آسیا، تقاضا و ساخت نیروگاههای زغال سوز به خصوص در هند نگاه کنید؛ زغال‌سنگ به این زودی‌ها به جایی نمی‌رود.
قانون نهایی تمدید شده، توجیهی برای مدیران سوخت فسیلی خواهد بود که مدت‌هاست علیه امکان‌سنجی عبور از تولید نیروی آلاینده بحث کرده‌اند و به مزایای آن از نظر قابلیت اطمینان و هزینه اشاره می‌کنند. اشاره به شناوری زغال‌سنگ باعث شد تا امین ناصر، مدیر عامل شرکت آرامکوی سعودی، در کنفرانس انرژی سراویک هیوستون در هفته گذشته، مورد تشویق قرار گیرد.
این خبر نه چندان خوبی برای تلاش برای مهار انتشار کربن و دستیابی به اهداف اقلیمی جهانی است.
تحلیلگران برای سال‌ها، انتظار داشتند که تولید زغال‌سنگ پس از اینکه در سال ۲۰۱۳، رکورد شکست، روند یکنواختی پیدا کند سپس سال ۲۰۲۱ فرا رسید و کمبود برق در چین، پکن را در مسیری قرار داد تا دستور استخراج بیشتر زغال‌سنگ برای تضمین امنیت انرژی را بدهد.
در سال ۲۰۲۲، حمله نظامی روسیه به اوکراین و خاموشی برق در طول موج گرما در هند، تقاضا برای زغال‌سنگ را بیشتر تقویت کرد. طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی، تا سال گذشته، تولید زغال‌سنگ، به رکورد ۸.۷ میلیارد تن افزایش یافت.
انتظار می‌رود میزان تولید در سال میلادی جاری کاهش یابد اما آژانس انتظار دارد که تا سال ۲۰۲۶ مطابق با پیش بینی های صنعت در مورد خداحافظی طولانی، تثبیت شود.
همه اینها روی زمین قابل مشاهده است. در چین، که نیمی از زغال‌سنگ جهان را تولید و مصرف می‌کند، شرکتهای معدنی پس از افزایش ۲۱ درصدی تولید در سه سال گذشته به ۴.۷ میلیارد تن، برای حفظ نرخ رشد، به سختی تقلا می‌کنند. ذخایر کم هزینه عمدتا تحت بهره برداری قرار گرفته اند و شرکت ها را به حفاری معادن عمیق تر و گرانتر واداشته اند. تلفات نیز پس از سال ها کاهش، رو به افزایش گذاشته است.
انرژی پاک؛ منجی زغال‌سنگ
طبق اعلام مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک، مقادیر بی سابقه پنلهای خورشیدی و توربینهای بادی جدید، همراه با افزایش انرژی آبی و رشد پیوسته تولید هسته ای، به معنای آن است که انرژی کم کربن احتمالا از رشد مصرف برق، فراتر خواهد رفت.
ژانگ هونگ، معاون دبیرکل انجمن ملی زغال‌سنگ چین گفت: اما انرژی پاک منجی زغال‌سنگ هم خواهد بود. انرژی تجدیدپذیر تنها زمانی تولید می شود که آب و هوا اجازه دهد، بنابراین حتی با ظهور سایر گزینه های اصلی، زغال‌سنگ ارزان و قابل اعتماد همچنان نقش مهمی ایفا می‌کند. ژانگ گفت: ۱۰ تا ۱۵ سال آینده، یک پنجره استراتژیک حیاتی باقی خواهد ماند.
هند تنها کشوری است که آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند در سال میلادی جاری تولید زغال‌سنگ آن رشد کرده و برای اولین بار به بالای یک میلیارد تن می‌رسد. نارندرا مودی، نخست وزیر هند، باید ضمن کاهش اتکا به واردات گران قیمت، تقاضای رو به رشد انرژی را تامین کند. با این حال، حتی پس از افزایش تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، انرژی هسته‌ای، برق آبی و دیگر گزینه‌های بار پایه، کمتر از میزان نیاز بوده‌اند. از این رو، انتظار می‌رود زغال‌سنگ حداقل تا پایان دهه جاری، منبع اصلی انرژی باقی بماند.
در همین حال، اندونزی که بزرگترین صادرکننده زغال‌سنگ حرارتی در جهان است، تولید را برای دو سال آینده ثابت می بیند. این تا حدودی برای تغذیه تقاضای داخلی فزاینده از سوی بخش پررونق و انرژی بر تولید نیکل است، حتی اگر قیمت‌های پایینتر، تا حدودی این اشتیاق را فرو بنشاند.
اما این همچنین نشان دهنده دشواری تسریع پایان زغال‌سنگ در اقتصادهایی است که نیروگاههای جدیدتری دارند و با افزایش تقاضا برای انرژی و نیاز فوری به ایجاد شغل روبرو هستند. جاکارتا در سال ۲۰۲۲، با یک قرارداد سبز ۲۰ میلیارد دلاری با دولت های ثروتمند و موسسات مالی موافقت کرد که شامل توافق برای تعطیلی زودتر نیروگاههای زغال سوز است. با این حال، حذف زغال‌سنگ بسیار چالش برانگیزتر از آن چیزی است که پیش بینی شده بود. قراردادهای تاریخی روی میز مذاکره باقی مانده است.
البته روزهای زغال‌سنگ به شماره افتاده است. پیشرفت‌های خورشیدی و بادی، این فناوری‌ها را به مراتب ارزان‌تر از انرژی زغال‌سنگ در بیشتر نقاط جهان کرده است و دستاوردهای مشابه برای باتری‌ها و سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی در نهایت می‌تواند انرژی تجدیدپذیر شبانه روزی را به اندازه کافی مقرون به صرفه کند تا ترکیب انرژی را تغییر دهد. اما فعلا، این گذار در حال آزمایش انتظارات طولانی مدت از اوج های سریع و کاهش شدید متعاقب آن است.
بر اساس گزارش بلومبرگ، بیشاپ می‌گوید می‌بینیم که جهان به شرکتهای بیشتری برای استخراج زغال‌سنگ و حمایت از فرآیند گذار انرژی در چند دهه آینده نیاز دارد.
