به گزارش «تابناک»، ابراهیم فیاض پژوهشگر ایرانی در حوزه مردم‌شناسی و استاد گروه مردم‌شناسی دانشگاه تهران است او در این زمینه صاحب آثار متعددی از جمله ایران آینده به سوی الگویی مردم شناختی برای ابرقدرتی ایران، مردم شناسی دینی توسعه در ایران، تولید علم و علوم انسانی، سیاست دین و فرهنگ، سیاست دین و فرهنگ، مردم شناسی ایرانی تاملاتی در وضع امروز ایران، حکمت اجتماعی و پویایی ایرانی، جغرافیای فرهنگی سینمای ملی ایران است.
او که به صورت تصویری با استودیو مثبت و منفی پلاس ایسنا، گفت‌وگو کرد، مصاحبه‌اش به دلیل مشکلات فنی و اختلال ایجا شده در روند مصاحبه ناتمام ماند اما در همان زمان کوتاهی که ارتباط با وی برقرار بود، درباره کاندیداهای انتخابات ۱۴۰۳ توضیحاتی داد.
متن کامل گفت‌وگوی ناتمام ایسنا با ابراهیم فیاض را در ادامه می‌خوانید:
فیاض: مردم ایران دنبال گفتمان جدید هستند/ رئیس‌جمهور بعدی، «مصلحت‌گرای زندگی‌محور» خواهد بود
تحلیل شما درباره آرایش سیاسی کشور چیست و آیا این گفتمان‌ها توانسته‌اند که اقبال جامعه را به دست بیاورند؟
یک نکته بسیار مهم این است که دیگر انتخابات در ایران فقط یک انتخابات ملی نیست بلکه انتخابات جهانی و منطقه‌ای است و به شدت به آن توجه می‌شود و تلاش می‌کنند بر این روند دموکراسی تاثیر بگذارند و نه فقط ایرانیان داخل کشور بلکه ایرانیان خارج کشور هم به انتخابات توجه دارند. قبل و بعد از انتخابات در ایران تفاوت دارد و قبل از انتخابات یک وضعیت و بعد از انتخابات وضعیت دیگری خواهیم داشت. در آمریکا هم همین است. قبل از انقلاب اسلامی، شاه ایران طرفدار جمهوری‌خواهان بود و می‌خواست بر انتخابات آمریکا اثر بگذارد تا جمهوری خواهان رای بیاورند مثل قضیه طرفداری شاه از نیکسون که شنیده‌اید که شاه در آن مقطع با کارتر رابطه خوبی نداشت و شاید به همین دلیل او به شاه فشار آورد.
دیگر انتخابات در ایران فقط یک انتخابات ملی نیست بلکه انتخابات جهانی و منطقه‌ای است
انتخابات فقط گفتمان درون کشوری نیست و گفتمان جهانی هم بر انتخابات تاثیر دارد. در ایران دو گفتمان در سطح جهانی یعنی بنیادگرایی و سکولاریسم در ایران طرفدار دارد ولی گفتمان سوم هنوز در ایران شکل نگرفته است.
گفتمانی که اخیرا در آمریکا با تظاهرات به نفع فلسطین در حال شکل گیری است، گفتمان «زندگی محوری و مصلحت‌سنجی» است که در اندیشه شعرای ما از جمله سعدی، حافظ و فردوسی یا ناصر خسرو هم می‌بینیم که زندگی را نباید بر هم زد و اینکه میازار موری که دانه‌کش است که جان دارد و جان شیرین خوش است.
از سویی ایده صلح جهانی در مقابل جنگ جهانی وجود دارد و همه از جمله روسیه، اروپا و آمریکا درباره شروع جنگ جهانی سوم هشدار می‌دهند که ویرانگر است و کره زمین نابود می‌شود و دیگر هیچ کسی در امان نیست. همین صلح‌گرایی ریشه در گفتمان سوم جهانی دارد.
گفتمان سوم هنوز در ایران شکل نگرفته است ولی به در همین انتخابات شکل پیدا خواهد کرد و بر انتخابات تاثیر می‌گذارد
ما در ایران با گفتمان سکولاریسم و بنیادگرایی مواجه هستیم ولی گفتمان سوم هنوز شکل نگرفته است ولی به در همین انتخابات شکل پیدا خواهد کرد و بر انتخابات تاثیر می‌گذارد و رئیس‌جمهور آینده رئیس‌جمهور «مصلحت گرای زندگی محور» خواهد بود.
هابرماس هم گفته است که سکولاریسم جامعه به شدت غیراخلاقی به وجود می‌آورد و جنگ‌های اول و دوم جهانی و جنگ‌های نیمه دوم قرن بیستم زیر سر همین سکولاریسم بود. در دهه ۱۹۶۰ میلادی جریان‌هایی مثل داستان‌های این روزهای دانشگاه کلمبیا و برکلی درآمریکا به وجود آمد و جان کری آن دوره هم دانشجو و هم سرباز در ویتنام بود و از صلح جهانی دفاع می‌کرد. الان هم شبیه همان قصه‌ها شروع شده است و گفتمان برای صلح جهانی در حال شکل‌گیری است البته نه فقط صلح در سر مرزها بلکه صلح در کل کشورها، عدالت طلبی، محیط زیست، مبارزه با خشونت و صلح‌گرایی در دنیا آغاز شده است و انتخابات ایران هم تابع همین گفتمان خواهد بود.
رئیس‌جمهور آینده رئیس‌جمهور «مصلحت‌گرای زندگی‌محور» خواهد بود
رقابت سیاسی در انتخابات ریاست‌جمهوری چند قطبی است؟
دو قطب سکولاریسم و بنیادگرایی در انتخابات فعلا وجود دارد ولی در مناظراتی که به وجود می‌آورد، گفتمان سوم هم ایجاد خواهد شد زیرا در فرهنگ نسبیت وجود دارد و با جامعه عرفانی ما هم جور است و در نتیجه جنگ بین عرفان و فلسفه پیش می‌آید که فلسفه در سکولاریسم و عرفان در بنیادگرایی وجود دارد.
ما فکر می‌کنیم در بنیادگرایی، روشنفکری وجود ندارد ولی روشنفکری دینی است و بر آن اومانیسم عرفانی حاکم است. داعش از اخوان‌الاسلام که روشنفکری دینی است، به وجود آمده است. بنیادگرایی بر اساس اومانیسم عرفانی و سکولاریسم براساس اومانیسم فلسفی است و گفتمان سوم براساس اومانیسم و سوژه محوری نیست بلکه براساس میان ذهنیت و تفاهم و گفت‌وگو است. گفت‌وگو یعنی تفاهم. همه احتیاج به ارتباطات میان‌فرهنگی دارند تا یکدیگر را فهم و درک کنند. این گفتمان توسط دانشجویان آمریکایی در دانشگاه‌های این کشور نمایندگی می‌شود و غرب سرمایه‌دار به شدت با آنها خشن برخورد می‌کند. چون بحث نظام سرمایه‌داری فقط فلسطین نیست و سوژه‌محوری است که کشت و کشتار می‌کند و باید یکی مثل کارل پوپر پیدا شود که کتاب جهان باز و دشمنانش را بنویسد.
ما در حال انقلاب پارادایمی در جهان هستیم که بر همه سیاست‌ها تاثیر می‌گذارد. بنیادگرایی ترامپی در مقابل سکولاریسم بایدن داریم. ما همین قصه را در ایران داریم. ما یک رئیس‌جمهور در ایران داشتیم که نمی‌خواهم الان اسمش را بیاورم و باید به او یک «ایسم» بدهیم. ترامپ هم مانند اوست و هر دو بنیادگرا هستند و هر دو به هم شبیه هستند که ما از آن رئیس‌جمهور گذشتیم ولی ترامپ می‌خواهد در انتخابات شرکت کند. گفتمان بنیادگرایی در مقابل سکولاریسم در ایران هم وجود دارد ولی مردم ایران دنبال گفتمان جدید هستند.
گفتمان بنیادگرایی در مقابل سکولاریسم در ایران هم وجود دارد ولی مردم ایران دنبال گفتمان جدید هستند
گرایش مردم بیشتر به سمت کدام گفتمان است؟
مردم زندگی می‌کنند و دنبال صلح هستند. زندگی براساس صلح است و جنگ، ضد زندگی است و مردم ایران به شدت طرفدار صلح هستند. در ۱۴۰۱ جنبشی در ایران ایجاد شد، جنبشی در راستای صلح جهانی بود. من کاری به انحرافی که در داخل و خارج کشور در آن جنبش ایجاد شد، ندارم و معتقدم آن جنبش صلح‌محور و دنبال زندگی بود ولی چون آن جنبش درست بررسی نشد، ساختار دچار شوک سیاسی و فرهنگی شد.
من همه نامزدها را دچار اغتشاش تئوریک می‌دانم. آنها فقط روی راهبرد صحبت می‌کنند
شش نامزد نماینده کدام گفتمان هستند؟
من همه نامزدها را دچار اغتشاش تئوریک می‌دانم. آنها فقط روی راهبرد صحبت می‌کنند. وقایع جهانی درست در ایران بحث نمی‌شود. حتی وقایع داخلی هم درست بحث نمی‌شود. گفتمان سوم جهانی که طرفدار صلح جهانی است، در ایران در حال شکل گیری است. اگر خواسته باشیم از زاویه دیگری هم نگاه کنیم، در ایران هم انقلاب اسلامی برای صلح جهانی بود و هیچ وقت نمی‌خواست بجنگد و نمی‌گفت ما جنگ‌طلبیم. آیت الله بهجت گفته است که امام زمان (عج) برای صلح جهانی ظهور می‌کند. گفتمان صلح جهانی به شدت جدی است.
دنبال گفتمان جدید فقط نیستند 