به گزارش سرویس بین الملل تابناک، اولین اجلاس سران اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس در بروکسل برگزار شد و محمد بن سلمان ولیعهد سعودی نیز در آن شرکت کرد.
روابط اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس بر اساس توافقنامه همکاری امضا شده در سال ۱۹۸۹ است که گفتگو‌های منظمی را در مورد همکاری بین اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس در زمینه روابط اقتصادی، تغییرات آب و هوا، انرژی، محیط زیست و تحقیقات ایجاد میکند
روابط اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس بر اساس توافقنامه همکاری امضا شده در سال ۱۹۸۹ است که گفتگو‌های منظمی را در مورد همکاری بین اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس در زمینه روابط اقتصادی، تغییرات آب و هوا، انرژی، محیط زیست و تحقیقات ایجاد میکند.
توافقنامه همکاری همچنین شورای مشترک اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس را در سطح وزیران خارجه ایجاد کرد که به طور منظم تشکیل جلسه می‌دهد. در خلال شورای مشترکی که در فوریه ۲۰۲۲ در بروکسل برگزار شد، وزرای خارجه اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس برنامه همکاری مشترک برای ۲۰۲۲-۲۰۲۷ را تأیید کردند که در اکتبر ۲۰۲۳ به روز شد.
در ماه مه ۲۰۲۲، کمیسیون اروپا و نماینده عالی بیانیه مشترکی درباره «مشارکت استراتژیک با خلیج فارس» صادر کردند که در ژوئن ۲۰۲۲ توسط شورا تایید شد. این ارتباط نقشه راه عملیاتی برای اتحادیه اروپا برای توسعه روابط نزدیکتر با کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس را فراهم کرد.
اتحادیه اروپا دومین شریک تجاری بزرگ کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس است. در سال ۲۰۲۳، واردات سوخت‌های معدنی بیش از ۷۵ درصد از واردات اتحادیه اروپا از کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس را تشکیل می‌داد.
از سال ۲۰۲۰، واردات سوخت بیش از سه برابر شده است - به دلیل تغییر شدید منابع عرضه اتحادیه اروپا، ناشی از جنگ اوکراین.
در نشست کنونی برای اولین بار ولیعهد سعودی در نشست اتحادیه اروپا در بروکسل شرکت کرد و به سران ۲۷ کشور اتحادیه اروپا و رهبران شش عضو شورای همکاری خلیج فارس پیوست که نشان از تمعیق روابط شورا و اتحادیه اروپا ارزیابی میشود.
در پایان این نشست و در بیانیه مشترک ادعا‌هایی علیه جزایر سه گانه ایرانی (تنب بزرگ، تنب کوچک و بوموسی) مطرح شد.
در بیانیه مشترک نشست پایانی کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه اروپا ادعا شده است: ما از ایران می‌خواهیم به اشغال جزایر سه گانه امارات متحده عربی، تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی که نقض حاکمیت امارات متحده عربی و اصول منشور سازمان ملل متحد است پایان دهد.
از سوی دیگر، سید عباس عراقچی بامداد پنجشنبه ۲۶ مهر ۱۴۰۳ در شبکه ایکس نوشت: دوران سیاست خبیثانه «تفرقه بینداز و حکومت کن» اروپایی‌ها در منطقه ما مدت‌های مدیدی است که به سر رسیده است. بخش ایران در بیانیه مشترک اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج‌فارس پیام‌های زیادی در خود دارد. از نظر ما روشن است که مسیر همکاریِ با احترام که از سوی ما در ملاقات‌های مختلف از جمله در نیویورک به آنها پیشنهاد شد اکنون با تمایل اروپا برای «تقابل» پاسخ داده شده است از طریق تحریم پرواز‌های مسافری و ایراد اتهام عبث «اشغالگری» به ایران!
وزیر امور خارجه افزود: جزایر سه‌گانه همیشه متعلق به ایران بوده‌اند و تا ابد نیز چنین خواهد بود.
امارات متحده عربی از ابتدای طرح موضوع جزایر، سعی در بین المللی کردن این موضوع و جلب حمایت قدرت‌های درون و برون منطقه‌ای داشته است
امارات متحده عربی از ابتدای طرح موضوع جزایر، سعی در بین المللی کردن این موضوع و جلب حمایت قدرت‌های درون و برون منطقه‌ای داشته است.
این شیخ نشین توانسته با توجه به شرایط ایران در منطقه و نظام بین الملل، قدرتهایی، چون آمریکا، چین و روسیه و در حال حاضر اتحادیه اروپا را نیز با خود همراه کند.
البته در این زمینه امارات حمایت اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس را نیز داشته است.
اما نکته قابل توجه در این میان ماهیت بیانیه‌ها است که موضوع را حساس‌تر و خطرناکتر برای ایران می‌سازد.
برای نمونه در بیانیه مشترک با چین، پکن از موضع امارات درباره به رسمیت شناختن موضوع جزایر به عنوان یک مسئله و اختلاف میان ایران و امارات حمایت کرده بود. حتی پس از احضار سفیر چین، سخنگوی وزارت خارجه چین بار دیگر ادعای خود را تکرار کرد و اعلام کرد موضع چین در این خصوص ثابت است.
در این بیانیه گفته شده دولت چین از تلاش‌های امارات برای حل مسالمت آمیز مسئله جزایر سه گانه حمایت میکند.
در بند ۲۶ بیانیه مشترک دولت‌های چین و امارات آمده است: «جمهوری خلق چین حمایت خود را از تلاش‌های دولت امارات متحده عربی برای دست یابی به راه حل مسالمت آمیز در مسئله جزایر سه گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک از طریق مذاکرات دوجانبه براساس حقوق بین الملل و برپایه مشروعیت بین المللی اعلام میکند.»
این بیانیه مشترک به دنبال سفر رئیس دولت امارات به پکن و دیدار با رئیس جمهوری چین صادر شد.
در این بیانیه، مالکیت جزایر متعلق به امارات یا ایران اعلام نشده یا حاکمیت امارات بر جزایر تاییده نشده بلکه موضوع جزایر به عنوان یک اختلاف اعلام و خواستار حل این اختلاف شده اند.
اگرچه در بیانیه چین صحبتی از مالکیت امارات بر جزایر نمی‌شود ولی حق مالکیت و حاکمیت ایران بر جزایر مورد تردید قرار گرفته است.
در کنار چین، روسیه نیز پیش از این در بیانیه مشترک با کشور‌های عربی نه تنها از مواضع ادعایی امارات حمایت کرده بود بلکه راهکار‌های مورد حمایت امارات از جمله «ارجاع به دادگاه بین المللی» را مورد تصدیق قرار داده بود.
بیانیه مشترک اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس از حیث ماهیت خطرناکتر از بیانیه‌های مشترک چین و روسیه است. البته بیانیه‌های چین و روسیه از این حیث خطرناک هستند که علاوه بر تشکیک در حاکمیت ایران بر این جزایر، از دیوان بین المللی دادگستری برای حل و فصل این دعوا نام برده اند.
اگر روزی امارات پرونده این جزایر را به شورای امنیت ارجاع دهد، این شورا میتواند آنرا به دیوان بین المللی دادگستری ارجاع دهد. موضوعی که با وتوی چین و روسیه نیز به نظر نمی‌رسد مواجه باشد
اهمیت این موضوع از آن جهت است که اگر روزی امارات پرونده این جزایر را به شورای امنیت ارجاع دهد، این شورا میتواند آنرا به دیوان بین المللی دادگستری ارجاع دهد. موضوعی که با وتوی چین و روسیه نیز به نظر نمی‌رسد مواجه باشد.
پروفسور نادر انتصار رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا در گفتگو با خبرنگار تابناک در این خصوص می‌گوید: «شورای امنیت سازمان ملل میتواند در هر موضوع که از نظر این شورا امنیت جهانی را تهدید میکند مداخله کرده و قطعنامه صادر کند. اگر روزی موضوع ادعا‌های امارات در شورای امنیت سازمان ملل مطرح شود، به احتمال زیاد آمریکا، انگلستان و فرانسه از امارات پشتیبانی خواهند کرد. اگر امارات بتواند روسیه و چین را حداقل به رای دادن ممتنع وادار کند، پرونده‌ای در این زمینه در شورای امنیت گشایش خواهد یافت و از دیوان بین المللی دادگستری تقاضا خواهد شد که به ادعا‌های امارات رسیدگی حقوقی بکند. البته ایران مجبور نیست که رای احتمالی در مورد ادعای امارات در دیوان بین المللی دادگستری را به رسمیت بشناسد.»
وی معتقد است: ولی اگر روزی برسد که شورای امنیت و دیوان بین المللی دادگستری بخواهند این موضوع را مورد بررسی قرار دهند، ایران با شکست سنگینی در دیپلماسی خود مواجه خواهد بود. لذا، کوتاه آمدن در این چالشی که امارات مدت‌ها در مقابل ایران قرار داده است جایز نیست. بسنده کردن به احضار سفیر به وزارت خارجه و ابلاغ یادداشت اعتراض به وی دردی را دوا نخواهد کرد.
به گفته انتصار تنها راه عملی برای نقش بر آب کردن اقدامات امارات اعمال حاکمیت کامل بر جزایر سه گانه از سوی ایران است. به گفته وی «آنچه مهم است این است که ایران باید مالکیت خود بر جزایر خلیج فارس را در میدان تقویت کند و طرف مقابل را در یک عمل انجام شده قرار دهد. ایران باید آن سه جزایر را آباد کند. به شهروندان ایرانی باید امتیازاتی داد که آنها ساکن این جزایر شوند. زیرساخت‌های اقتصادی این جزایر باید از نو ساخته شوند. یعنی ایران باید حضور دائمی خود (حضور سیاسی، اقتصادی و نظامی) را در این جزایر به حدی برساند که این جزایر به جزء لاینفک ایران تبدیل شوند و در عمل مانند جزایری مانند کیش و قشم بشوند. اگر ایران این کار را نکند به بازنده بازی حقوقی امارات تبدیل میشود و یا مجبور میشود در زمین بازی امارات تا مدت‌ها گیر بیفتد.»
نکته خطرناک بیانیه مشترک شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه اروپا درباره جزایر سه گانه ایرانی این است که آنرا «اشغال شده» توسط ایران می‌داند و حق حاکمیت امارات متحده عربی بر آنها را به رسمیت می‌شناسد و حاکمیت ایران بر آنها را نقض منشور سازمان ملل می‌داند.
بیانیه اروپا و شورای همکاری با ادعای اشغال جزایر از سوی ایران و نقض منشور سازمان ملل، راهکار حل آنرا بر اساس منشور سازمان ملل مشخص کرده است
این بیانیه حتی موضوع جزایر را مورد منازعه هم نمی‌داند (مانند بیانیه چین و روسیه) و راهکار هم ارائه نداده است. در واقع بیانیه اروپا و شورای همکاری با ادعای اشغال جزایر از سوی ایران و نقض منشور سازمان ملل، راهکار حل آنرا بر اساس منشور سازمان ملل مشخص کرده است.
دکتر حمید احمدی، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، درباره این بیانیه می‌گوید: در حالی‌که جمهوری اسلامی درگیر بحران‌های منطقه‌ای مربوط به جهان عرب شده و در نتیجه‌ی آن جهان در انتظار کشمکش بزرگ میان جمهوری اسلامی و اسراییل است، برخی همسایگان جنوبی ما که سال‌هاست مدعی حاکمیت بر جزایر تاریخی ایران در خلیج فارس هستند از فرصت استفاده کرده و علاوه بر چین و روسیه اینک به گونه‌ای بی‌سابقه حمایت اتحادیه‌ی اروپا را در تایید ادعای خود درباره‌ی جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک را به دست آورده‌اند.
وی معتقد است: بی‌گمان این یک اقدام حساب‌شده و تلاش برای مشروع جلوه دادن ادعای امارات عربی متحده پیش از هرگونه اقدام نظامی برای اشغال جزایر ایران یا در گرماگرم درگیری نظامی میان اسراییل و جمهوری اسلامی و یا در پی تضعیف توان نظامی ایران به دنبال تهاجم نظامی اسراییل به ایران است.
وی می‌گوید: این امر مرا به یاد ماجرای جنگ کانال سوئز در اکتبر ۱۹۵۶ می‌اندازد که در گرماگرم تهاجم فرانسه و انگلستان به مصر، اسراییل در یک حمله غافلگیرکننده از شرق به مواضع مصر در کانال سوئز حمله برد تا به اهداف از پیش طراحی شده خود دست یابد.
احمدی می‌افزاید: امیدواریم امارات عربی متحده و کشور‌های حامی آن مرتکب چنین اشتباهی نشوند، چون بدون شک در این پروژه‌ی خود شکست خواهند خورد و روزگار ایران همیشه چنان نخواهد بود که آنها آرزویش را دارند. تجربه تاریخی نشان داده است که ایران همیشه قفنوس‌وار از دل خاکستر‌های ناشی از ویرانی‌های گوناگون دوباره سر بر آورده و در رستاخیزی دوباره توان ملی خود را زنده خواهد کرد.
بر این اساس ایران برای جلوگیری از جسارت و ادعا‌های امارات در این زمینه، باید حاکمیت کامل خود را بر جزایر سه گانه اعمال کند.
