به گزارش «تابناک» به نقل از ایسنا، راه دستیابی بشر به دنیای بیکران فضا و ماورا جو، ماهواره برها هستند و برای اینکه جسمی از حوزه جاذبه زمین خارج و به فضا پرتاب شود، باید شتابی بیشتر از شتاب جاذبه زمین داشته باشد و این ماهواره‌برها هستند که این توان را به ماهواره‌ها می‌دهند تا به مدار مورد نظر برسند. بعضی از موشک‌ها ماهواره را مستقیم به مدار مورد نظر می‌رسانند و برخی دیگر ماهواره‌ها را ابتدا به مداری می‌برند که به منزله توقفگاه یا محل پرتاب نهایی ماهواره است.
ماهواره‌هایی که در این مدارهای موسوم به "مدارهای انتقالی" قرار می‌گیرند به کمک سیستم پیشبرنده‌ای که ویژه خود آنها است به سوی مدار واسطه‌ای دیگر و سرانجام به سوی مدار نهایی بالا می‌روند تا وظایف‌شان را در آنجا انجام دهند.
عدم پرتاب ماهواره‌های ایرانی از سوی سایر کشورها دلیلی شد تا کشور به سمت طراحی و ساخت ماهواره‌برها اقدام کند؛ از این رو در ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۸۶ در زمانی که نمونه مهندسی ماهواره "امید" رونمایی شد، ایران موشکی به نام "کاوشگر-۱ یا سفیر-۱" را آزمایش کرد.
موشک ماهواره‌بر سفیر یا ماهواره‌بر سفیر-۱ اولین موشک ماهواره‌بر ساخت صنایع هوافضای ایران است که با ساخت این موشک ایران به عنوان نهمین کشور جهان، توانمندی ارسال ماهواره به فضا را پیدا کرد.
حامل ماهواره دارای بیش از ۱۰ هزار قطعه در اجزای مختلف موشک اعم از موتور، بدنه، هدایت و کنترل است که کارشناسان رشته‌های مختلف دانشگاهی کشور طی ۱۰ سال تحقیق و توسعه، ساخت تمامی اجزای آن را بومی کردند. این موشک علاوه بر پرتاب کاوشگر یک به فضا، ماهواره امید ساخت ایران را نیز در بهمن ۱۳۸۷ در مدار زمین قرار داده‌است.
ماهواره‌بر سفیر در دو نسل آ-۱ و ب-۱ ساخته شد. ماهواره بر سفیر ۱-آ از بهینه‌سازی موتور ترمزی مرحله دوم، سیستم جداسازی ماهواره، حسگرها و سیستم تله‌متری، تجهیزات زمینی و هدایت و کنترل و پایگاه پرتاب با افزایش ارتفاع حضیض مداری از ۲۵۰ کیلومتر به ۲۷۵ کیلومتر بهره می‌برد. ماهواره‌بر سفیر ۱-ب نیز نسل تکمیل‌شده این ماهواره‌بر است که نیروی پیشران موتور آن از ۳۲ به ۳۷ افزایش یافته.
سفیر-۲
ماهواره‌بر "سفیر-۲" موشک حامل ماهواره از کلاس سبک به شمار می‌رود که قادر است ماهواره‌های سبُک را در مدار LEO قرار دهد. کمترین ارتفاع مدار آن ۲۵۰ کیلومتر و ارتفاع اوج آن در حدود ۵۰۰ کیلومتر است، "سفیر-۲" دو مرحله‌ای بوده و در هر مرحله از موتورهای جداگانه استفاده شده است. طول آن در حدود ۲۲ متر، قطر آن ۱.۲۵ متر و وزن آن بالغ بر ۲۶ تن است.
ماهواره‌بر "سپهر"
"سپهر" مدل بهینه‌سازی شده ماهواره بر "سفیر-۲" است که ۴ موتور در مرحله دوم دارد و از سیستم جداسازی ماهواره، حسگرها و سیستم تله‌متری، تجهیزات زمینی و هدایت و کنترل و پایگاه پرتاب ماهواره و افزایش ارتفاع و طول موشک برخوردار است.
ماهواره‌بر سپهر توانایی حمل و انتقال ماهواره‌هایی با وزن ۷۰۰ کیلوگرم را دارد و می‌تواند آنها را تا ارتفاع بیش از هزار کیلومتری در مدار قرار دهد. گفته می‌شود که این موشک ماهواره بر بر اساس طرح شهید تهرانی مقدم (موشک ماهواره‌بر قائم) ساخته شده است.
سیمرغ گام دیگر ایران برای رسیدن به فضا
موشک ماهواره‌بر "سیمرغ" ماهواره‌بر چند مرحله‌ای ساخت سازمان هوافضا وزارت دفاع است که در روز ملی فناوری فضایی سال ۱۳۸۸ رونمایی شد. این ماهواره‌بر می‌تواند محموله ای به وزن حداکثر ۲۵۰ کیلوگرم را در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار دهد. موتور ماهواره‌بر سیمرغ از ترکیب ۴ موتور ۳۲ تن ماهواره بر سفیر تشکیل شده که با کلاستر شدن این ۴ موتور، نیروی پیش‌برنده ایجاد شده به میزان ۱۲۸ تن افزایش یافت.
ماهواره بر سیمرغ از پایگاه فضایی امام خمینی به فضا پرتاب شد.
سریر، عضو جدید خانواده فضایی ماهواره‌برهای ایرانی
نام ماهواره‌بر سریر در اوائل دهه ۱۳۹۰ برای اولین بار مطرح شد؛ هرچند نسل بعد از سیمرغ، قبلاً سپهر نامیده شده بود اما امروزه از سریر به‌عنوان نسل بعدی سیمرغ نام برده می‌شود. این ماهواره‌بر دارای سوخت مایع خواهد بود و به‌خلاف "سیمرغ" سریر در تمام طول خود به ارتفاع ۳۵ متر، دارای قطر یکسان است یعنی قطر ۲.۴ متر از ابتدا تا انتهای بدنه.
"سروش" راه دیگر ایران برای دسترسی به فضا
ماهواره‌بر "سروش"، تثبیت کننده توان نهایی ایران برای تزریق محموله‌های سنگین کاربردی در مدار ۳۶ هزار کیلومتری باشد. سروش ماهواره‌بری با ساختار موازی یعنی بهره‌مند از موتورهای شتاب دهنده یا بوسترهای جانبی است.
ماکت ماهواره بر سروش
"قاصد" ماهواره بر ۳ مرحله‌ای
موشک ماهواره‌بر قاصد یک ماهواره‌بر سه مرحله‌ای ساخت صنایع هوافضای سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران است که در روز ۵ اردیبهشت سال جاری ماهواره "نور-۱" را در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار داد.
ماهواره‌بر ذوالجناح
در اواخر سال ۱۳۹۸ و پس از اخبار عدم موفقیت ماهواره بر "سیمرغ" در قرار دادن ماهواره ظفر در مدار، خبر از آزمایش نسل جدید و متفاوتی از ماهواره‌برهای ایرانی به‌نام "ذوالجناح" منتشر شد. ذوالجناح ماهواره‌بری با سوخت جامد است که توسط صنایع فضایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ساخته شده و قرار است در اولین مأموریت خود ماهواره‌ای با وزن حداکثر ۲۲۰ کیلوگرم را در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری قرار دهد. در برخی اخبار مدار موردنظر برای این مأموریت ۲۵۰ و در برخی ۵۰۰ کیلومتر ذکر شده است.
نخستین پرتاب تحقیقاتی ماهواره‌بر ترکیبی ذوالجناح با هدف تست زیرمداری با دستیابی به فناوری قدرتمندترین موتور سوخت جامد شب گذشته دوشنبه ۱۳ بهمن ماه انجام شد.
بنا به گفته سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع، این ماهواره بر سه مرحله ای که از نظر ویژگی های فنی قابل رقابت با ماهواره بر های روز دنیا است، دارای دو مرحله پیشرانش جامد و یک مرحله با پیشرانش مایع است و توانایی حمل ماهواره تا وزن ۲۲۰ کیلو گرم در مدار ۵۰۰ کیلو متری را داراست.
مهندس حسینی در همین رابطه گفت: از مهم ترین دستاور های این آزمایش فضایی، دستیابی به قدرتمندترین موتور سوخت جامد کشور با تراست بیش از ۷۵۰ تن و صحه گذاری سایر فنآوری های جدید به کار رفته در این محصول می باشد. در واقع در این ماهواره‌بر، قدرتمندترین موتور سوخت جامد کشورمان مورد استفاده قرار گرفته است.
سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع درباره موتور این ماهواره‌بر نیز عنوان کرد: این موتور حتی نسبت به موتورهای نظامی، قدرتمندترین موتور سوخت جامد است. قطر مرحله اول آن ۱.۵ متر است، تراست ۷۵ تن از آن گرفته‌ایم که قابلیت ارتقاء تا ۱۰۰ تن را هم دارد که این موضوع برای اولین بار در موتورهای سوخت جامد است.
حسینی در توضیح چرایی استفاده از سوخت مایع در مرحله پایانی ماهواره‌بر ذوالجناح، اظهار کرد: در مراحل بالایی ما نیاز به زمان سوزش های بالایی داریم، در ذوالجناح ۳۰۰ ثانیه به بالا پرواز داریم، کنترل پذیری و دقت تزریق ماهواره به مدار نیز با استفاده از سوخت مایع بیشتر می‌شود.
وی درباره خانواده ماهواره‌برهای ایرانی، گفت: ماهواره بر سیمرغ یک محصول میانی است و ما در آینده به ماهواره بر "سریر" خواهیم رسید که یک تُن محموله را در ارتفاع ۱۰۰۰ کیلومتری قرار می‌دهد. با "سروش" نیز می‌توانیم در ارتفاع ۲۰۰ کیلومتری حدود ۱۵ تن محموله قرار دهیم؛ ما قرار است با ماهواره بر سروش ماهواره در مدار زمین آهنگ قرار دهیم. وقتی به سریر رسیدیم، عملا دیگر "سیمرغ" از رده خارج می‌شود و برای محموله‌های سبک تر هم از "ذوالجناح" استفاده خواهیم کرد.
سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع ادامه داد: از ویژگی‌های ذوالجناح این است که نیازی به پایگاه پرتاب ثابت ندارد و می‌تواند به صورت متحرک پرتاب شود. امروز بحث منظومه سازی با استفاده از ماهواره‌های سبک بسیار متداول است، منظومه سازی در فضا لازمه‌اش این است که از زوایای میل مداری متفاوت بتوانیم پرتاب را انجام دهیم که این کار با ذوالجناح امکان پذیر است.
