ارزانی سیب‌زمینی، دسترنج کشاورزان را به باد می دهد/ تار عنکبوت، چالش هر ساله کشاورزان/ گرانی سیب زمینی در راه است؟

هر چند که در این چند سال گذشته مصرف کنندگان عادت به ارزانی محصول و یا کالایی ندارند اما باید گفت که این داستان در حوزه کشاورزی فرق دارد. بعضا قیمت برخی از محصولات کشاورزی در برخی زمان ها آن قدر ارزان می شود که حتی ارزش جمع آوری از روی زمین را هم ندارد.

به گزارش تابناک اقتصادی، همین ماه پیش بود که قیمت پیاز و ارزانی آن داد کشاورزان را به هوا فرستاده بود و حالا خبرهایی مبنی بر ارزانی سیب زمینی و گوجه فرنگی هم به گوش می رسد.

محمد علی پیراسته عضوی شورای مرکزی نظام صنفی کشاورزی کشور طی مصاحبه ای در 8 اردیبهشت ماه سال جاری در این باره گفت: روزگار پیاز کاران سیاه شده و محصولی که برای  تولید آن هزینه زیادی شده است به قیمت ناچیزی خریداری می شود به طوری که برخی از کشاورزان حتی قید برداشت محصول خود را زده اند. پیراسته افزود: سیاست گذاری نادرست  و کاهش  تقاضا برای این محصول  به دلیل تعطیلی رستوران ها و  کاهش خرید و صادرات قیمت آن را به شدت کاهش داده است به طوری که برای بسیاری از کشاورزان صرفه اقتصادی برای بیرون آوردن پیاز از زمین وجود  ندارد.

وی با گلایه از تعیین قیمت خرید تضمینی پایین پیاز توسط شورای اقتصادی گفت: قیمت 596 تومان قیمت پیاز توسط دولت با هزینه تمام شده 2000 تومان پیاز هم خوانی ندارد و قیمت آن از کاه نیز ارزان تر است.

وی اظهار داشت: در حال حاضر برای گوجه فرنگی، هندوانه و سیب زمینی نیز خریدار وجود ندارد و این محصول به نرخی خریداری می شود که برای کشاورزان به صرفه نیست، درحالی که تولید گوجه فرنگی نیز در مقایسه با سال قبل کاهش یافته است.

علی نیکزاد، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در صفحه شخصی خود در توییتر نیز نوشت: "لطفا یک نفر به فریاد سیب زمینی کاران کشور برسد. سیب زمینی مازاد بر مصرف مردم، نه سردخانه‌ای برای نگهداری دارد و نه برنامه ای برای صادرات. تا از بین نرفته، فکری برای خرید مازاد و صادرات آن کنید. اقدامات فعلی گرانی سیب زمینی را به همراه دارد."

چرا این اتفاق هر ساله در بازار محصولات کشاورزی رخ می دهد؟

این فراز و فرود قیمت محصولات کشاورزی در اقتصاد به قضیه تار عنکبوتی معروف است. قضیه تار عنکبوتی، قضیه ‌ای است که قیمت بعضی تولیدات (به طور کلی تولیدات فاسدشدنی زراعی) در نقطه تعادل استقرار نمی ‌یابد، بلکه در اطراف نقطه تعادل نوسان می ‌کند. اگر نمودار مسیر قیمت این‌ گونه کالاها در ظرف چند سال ترسیم شود شکل آن به تار عنکبوت می ‌ماند. از این ‌رو آن را قضیه یا مسئله تار عنکبوتی گویند.

دلیل اصلی رخ دادن قضیه تار عنکبوتی برای محصولات کشاورزی به بحث عرضه و تقاضای این محصولات کشاورزی بر می گردد. در سالی که قیمت در اوج است تولیدکنندگان تصمیم می گیرند که برای سال زراعی آینده جهت کسب سود بیشتر اقدام به تولید آن محصول بکنند و همین عامل باعث افزایش میزان تولید و عرضه می شود و با توجه به مشخص بودن میزان تقاضا در بازار این محصول، اضافه عرضه ایجاد شده و قیمت می شکند و به حدی خواهد رسید که کفاف هزینه های تولید را نخواهد داد. با رخ دادن این موضوع برای سال آینده دیگر کمتر تولیدکننده ای به سمت تولید این محصول خواهد رفت و همین کاهش میزان کشت باعث خواهد شد که عرضه کاهش یافته و در نتیجه مازاد تقاضا و افزایش قیمت اتفاق بیفتد.

راهکار چیست؟

همان گونه که عنوان شد این روند هر ساله تقریبا تکرار می شود و دود این بی برنامگی وزارت جهاد کشاورزی به چشم کشاورزان و یا مصرف کنندگان می رود. نیاز است که وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه به داد کشاورزان برسد اما چه راهکارهایی می توان پیشنهاد کرد؟

علی خان محمدی مدیرعامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی طی مصاحبه ای در این باره گفت: تا زمانی که مسئولان امر کشاورزی قراردادی و الگوی کشت را اجرا نکنند و زنجیره تولید را بوجود نیاورند، بدون تردید مشکلات مازاد یا کاهش تولید محصولات کشاورزی در کشور استمرار می یابد. خان محمدی با تاکید بر اجرای کشاورزی قراردادی گفت: با اجرای کشاورزی قراردادی و تولید بر مبنای ثبت سفارش، سهم هر استان مشخص می شود تا شاهد التهابات بازار نباشیم.

همچنین محمد شفیع ملک زاده رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی نیز گفت: در زمان اوج برداشت و پیک تولید انتظار می رود که محصولات کشاورزی در حد مصرف به بازار عرضه شود و مابقی را ذخیره سازی کنیم تا بتوانیم در زمان کمبود توزیع کنیم. به گفته وی، در زمان اوج برداشت و پیک تولید باید مازاد محصول به بازارهای هدف صادر شود که متاسفانه به سبب نبود ارتباط با دیگر کشورها چاره ای جز عرضه در بازار داخل نیست. ملک زاده افزود: در فصل پاییز و زمستان که تولید به حداقل می رسد، قیمت محصولات به دلیل نبود مدیریت، زیرساخت و امکانات لازم و کمبود صنایع تبدیلی ۷ تا ۱۰ برابر قیمت به دست مصرف کننده می رسد، در حالیکه با ایجاد زیرساخت های لازم، انبار، سردخانه، سورتینگ و برنامه منسجم بازار به تعادل می رسد.

به هر صورت مسئولین باید برای رهایی از این وضعیت محصولات کشاورزی به فکر عبور از راهکارهای مقطعی چون افزایش و کاهش تعرفه صادراتی بیفتند چرا که این نوع سیاست به بازارهای صادراتی ایران لطمه خواهد زد و راهکاری دائمی برای حل مشکل نیست. به هر حال باید مسئولین فکری به حال این وضعیت کشاورزان کنند، وگرنه با روند کنونی و ضرر و زیان دائمی کشاورزان از وضع موجود قطعا کشاورزی در کشور از بین خواهد رفت و امنیت غذایی میلیون ها ایرانی در خطر قرار خواهد گرفت.