به گزارش تابناک، حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل منطقه، در گفت‌وگو با ایکنا درباره تحولات اخیر افغانستان و عوامل زمینه‌ساز در پیشروی سریع طالبان گفت: آمریکایی‌ها پس از دو دهه اشغال افغانستان و هزینه‌های سنگین مالی و انسانی به این نتیجه رسیدند که باقی ماندن در این کشور جز افزایش تلفات نتیجه‌ای ندارد و لذا به طور ناگهانی و فرارگونه از این کشور خارج شدند و این دومین شکست نظامی و سیاسی آمریکا پس از جنگ ویتنام بود اما این خروج بدون برنامه‌ریزی آمریکا و ناتو از افغانستان یک بحران امنیتی جدیدی را در منطقه ایجاد کرده است و با توجه به مرز طولانی مشترک افغانستان با ایران هرگونه ناامنی در این کشور تأثیرات منفی خود را بر ایران و منطقه خواهد گذاشت و شاید این مسئله را بتوان به منزله یکی از اهداف خروج نا به‌‌هنگام آمریکایی‌ها از افغانستان عنوان کرد.
وی افزود: البته آمریکایی‌ها برای زمینه‌چینی این خروج مدت‌ها در دوحه با طالبان مذاکره می‌کردند تا قدرت را پس از خروج از افغانستان به طالبان واگذار کنند در حالی که اساسا آمریکایی‌ها در ابتدا با حاکمیت طالبان در افغانستان مخالف بودند و برای مقابله با این گروه وارد افغانستان شدند اما اکنون پس از بیست سال اشغالگری بدون اینکه کار خاصی برای تقویت امنیت افغانستان و نیروهای نظامی آن کرده باشد این کشور را ترک کردند و طالبان نیز از همان مناطق خروج آمریکایی‌ها حملات و پیشروی‌های خود را آغاز کرد.
هانی‌زاده با اشاره به دو شاخه شدن طالبان گفت: یکی از این شاخه‌ها به دنبال خشونت‌طلبی و ایجاد وحشت با اشغال نظامی افغانستان است و شاخه دیگر از مسیر مذاکره و گفت‌وگو با سایر دولت‌ها در پی دولت‌سازی است و مذاکراتی که در این مدت برپا شده با هدف مشروعیت دادن به طیف معتدل طالبان در ساختار سیاسی افغانستان است. لذا به نظر می‌رسد همین چندگانگی طالبان وضعیت امنیتی منطقه را پیچیده‌تر کرده و با توجه به اینکه بخشی از نیروهای طالبان بیش از ۷۰ درصد از خاک افغانستان را اشغال کردند با یک چالش امنیتی شدید مواجه هستیم که لازم است کشورهای منطقه با سرعت و فوریت نسبت به آن واکنش نشان دهند.
تفاوت میان شاخه میدانی و سیاسی طالبان
این کارشناس مسائل منطقه درباره امکان عدم تبعیت بخش میدانی طالبان از بخش سیاسی آن گفت: متأسفانه دو کشور پاکستان و عربستان به دنبال تقویت بخش خشونت‌طلب طالبان، که در صحنه میدانی حضور دارد، هستند و لذا اتفاقاتی که اخیرا رخ داده برآیند توافق برخی کشورهاست که قصد دارند طالبان جنگ‌طلب را به نام تشکیل امارت اسلامی در افغانستان تشویق کنند.
وی ابراز کرد: کمک‌های نظامی و مالی برخی از این کشورها به طالبان موجب شده وضعیت امنیتی افغانستان از کنترل خارج شود و تداوم این وضعیت به مهاجرت بی‌رویه صدها هزار افغانستانی به سمت کشورهای همسایه منجر می‌شود. در خصوص شیعیان هزاره نیز باید گفت که این بخش از مردم در خطر جدی هستند و ممکن است طالبان خشونت‌طلب وافراطی یک جنگ مذهبی را در افغانستان شروع کند که بیشترین تأثیر منفی آن بر ایران است.
ضرورت تشدید فشارهای منطقه‌ای به طالبان
هانی‌زاده درباره نوع واکنش مناسب کشورهای همسایه افغانستان از جمله ایران به اقدامات طالبان گفت: برخی کشورها با اهداف خاصی مانع از این می‌شوند که طالبان به صورت جدی با کشورهای منطقه از جمله ایران وارد مذاکره شود و هدف این کشورها نیز اعمال نفوذ از طریق طالبان در افغانستان و پر کردن جای آمریکاست. به نظر می‌رسد ایران، روسیه، چین، تاجیکستان، ازبکستان و ترکیه باید به صورت منطقه‌ای فشارهای لازم را به طالبان برای جدی گرفتن مسئله مذاکره وارد کرده و ضمانت‌های لازم را برای اجرای مفاد توافقات میان طالبان و دولت مرکزی بگیرند هرچند هر یک از این کشورها نیز اهداف و منافع خاص خود را در افغانستان دارند و به همین دلیل باید به یک اشتراک نظر در خصوص تبعات منفی به دست گرفتن مطلق قدرت در افغانستان توسط طالبان برای کل منطقه برسند تا بتوانند گام‌های بعدی را بردارند.
وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد برخی اختلاف نظرها میان کشورهای منطقه و همسایه افغانستان موجب شده تا طالبان از این وضعیت در کنار خلأ نیروهای آمریکایی سوء استفاده کرده و به صورت قهری و خشونت‌طلبانه امارت اسلامی مدنظر خود را بر ملت افغانستان تحمیل کند و این ممکن است به شکل‌گیری یک «سومالی جدید» در منطقه بینجامد.
حمایت عربستان از طالبان با هدف برقراری موازنه قدرت علیه ایران
هانی‌زاده درباره اینکه حمایت برخی کشورها از طالبان و خروج سریع آمریکا از افغانستان با هدف تهدید امنیت ایران در مرزهای شرقی و با هدف مقابله با نفوذ ایران در یمن و لبنان است، گفت: عربستان دقیقا با کمک مالی به طالبان خشونت‌طلب این هدف را دنبال می‌کند تا با ناامن کردن مرزهای شرقی ایران فشارهای بیشتری به ایران برای برقراری نوعی توازن قدرت در منطقه، وارد کند. در این وضعیت ایران بین دو کشور اشغال‌شده عراق و افغانستان قرار دارد و به همین دلیل هرگونه ناامنی در افغانستان آثار منفی بر روی ایران می‌گذارد، به ویژه اینکه جمعیت شیعه زیادی در افغانستان حضور دارند که از این خشونت‌طلبی آسیب خواهند دید.
این کارشناس مسائل منطقه بیان کرد: در این راستا ایران باید تلاش‌ها و رایزنی‌های دیپلماتیک خود را با کشورهای همسایه افغانستان برای ایجاد حساسیت لازم در منطقه سرعت ببخشد تا اهداف محور حامی طالبان خشونت‌طلب را خنثی کند. زیرا هرچه پیشروی‌های طالبان سرعت بگیرد و مناطق بیشتری از خاک افغانستان را اشغال کند، مذاکره کارآیی خود را از دست می‌دهد.
