کاش ما مردم، همدیگر را دریابیم

به گزارش تابناک، شرق نوشت: قطب‌الدین صادقی از چهره‌هایی است که هر بار در این دوران درگیری با کرونا با او صحبت کرده‌ام، او را به‌شدت پریشان یافتم. در این روزها که مرگ‌و‌میر طبق آمار رسمی مسئولان دولتی مرز ۵۰۰ نفر در روز را هم پشت ‌سر گذاشته، بار دیگر با او به گفت‌وگو نشستیم. این کارگردان تئاتر درباره بهبود این شرایط می‌گوید: «اولین راه این است که به‌ طرز علمی و عقلانی تصمیماتی برای مهار این بیماری گرفته شود. همان کاری که ملت‌های دیگر دنیا انجام داده‌اند و از آن جواب هم گرفته‌اند. ملت ما باید واکسینه شود، چنان‌که واکسیناسیون با سرعت خوبی در مناطق مختلف دنیا در جریان است و برخی از این کشورها روند نرمال زندگی را در پیش گرفته‌اند. نکته مهم‌ دیگر این است که مردم هم باید برای زندگی خودشان تصمیم‌های عقلانی بگیرند. وقتی می‌بینیم که چنین وضعیتی در کشور حاکم است و تصمیم درستی برای مهار این بیماری و مبارزه با آن گرفته نمی‌شود، خودمان باید به فکر خودمان باشیم. شرکت در تظاهرات‌های ریز و درشت جمعی و اجتماعی و هر اجتماع غیرضروری‌اش شرکت نکنند.
متأسفانه رفتار جمعی ما خیلی تحت تأثیر غریزه و احساس است. یک اصل جامعه‌شناسی می‌گوید طول عمر با میزان آگاهی ما نسبت مستقیم دارد. هر قدر آگاهانه‌تر زندگی کنیم، طول عمرمان بیشتر است و هر قدر که غریزی و احساسی‌تر زندگی کنیم، امکان مرگمان بیشتر است.
چیزی که وضعیت ما را در چنین دوران سختی سخت‌تر و وحشتناک‌تر می‌کند، این است که در تصمیم‌گیری‌ها همه به‌شدت تابع احساسات خودشان هستند. ما زیاد از دولت انتقاد کردیم و حرفمان به گوششان نرفته. شاید حداقل از مردم بخواهیم که رفتارشان را درست کنند تا خودمان زنده بمانیم. خوب که نگاه کنیم می‌بینیم که همه با هم دست به دست هم دادیم تا در چنین چاهی گرفتار شویم، چون همه فقط یاد گرفته‌اند از دولت در چنین شرایطی انتقاد کنند، اما خوب که نگاه کنیم می‌بینیم که این دولت هم خود ما مردمیم. مگر غیر از این است که این دولت‌ها از دل همین مردم بیرون آمده است».
او همچنین معتقد است: «از مردم بت نسازیم. این مردم اولین کسانی هستند که باید از آنها آگاهی و روشن‌بینی و تعهد بخواهیم. در این روزگار ایران وضعیت چنان است که هیچ‌کس به دیگری رحم نمی‌کند. اینکه رحم و مروت بین ما از میان رفته واقعا در چنین شرایط بحرانی‌ای خودش را نشان می‌دهد و به ما می‌فهماند که اوضاع چرا تا این حد غیر قابل تحمل است». از صادقی درباره اینکه مردم مجبورند برای امرار معاش و در نبود حمایت‌های دولتی بیرون بیایند و خطر ابتلا و مرگ را به جان بخرند پرسیدیم و تقابل این مسئله با حرف‌های ایشان درباره مردم و پاسخ شنیدیم: «کاملا به شما حق می‌دهم و حرفتان درست است. بخشی از این مسئله از سر ناچاری است و برای تأمین معاشی است که در این سال‌ها سخت و سخت‌تر هم شده است.
اما این همه داستان نیست. ای کاش فقط این بود! من دست آنهایی را که بابت امرار معاش خطر بیرون‌زدن از خانه را در این شرایط به جان می‌خرند، می‌بوسم. اما اجازه بدهید که مسئولیت مردم را هم یادآوری کنیم. می‌بینیم که بسیاری از تجمعات بی‌دلیل شکل می‌گیرد. بسیاری برای کارهای کاملا غیرضروری خودشان و خانواده‌شان و جامعه را به خطر می‌اندازند. من فکر می‌کنم همان‌قدر که باید به دولت سختگیر باشیم، به مردم هم سختگیر باشیم. چشممان را نبندیم بر اشتباهات همدیگر».
قطب‌الدین صادقی همچنین می‌گوید که نباید از این حرف‌هایش چنین برداشت شود که او تنها در حال محکوم‌کردن رفتار مردم است و نقش دولت را کم‌رنگ می‌داند. او در این زمینه می‌گوید: «باز هم تأکید می‌کنم که این انتقاد از مردم به معنی دفاع از دولت یا کم‌اثرکردن تأثیر قدرتمندان در وضعیت فعلی نیست. ماجرا این است که ما گویا دست یا زورمان به آنها نمی‌رسد که حرفمان را بشنوند و گوش کنند. ولی حداقل این مردم ممکن است حرف من شهروند را بشنوند و بپذیرند. شما ببینید که بیش از یک‌سال‌و نیم است که این مردم درگیر این بلا هستند.
طبیعتا خسته شده‌اند از این‌همه مراقبت بی‌فایده. مراقبت تنها که کافی نیست. شما باید در کنار مراقبت برای مردمت مداوا را هم در نظر بگیری. دولت اما مردم را رها کرده است. احساس مسئولیت نکرد تا برای شهروندانش واکسن تهیه کند. از سوی دیگر فرهنگ اجتماعی ما هم به‌شدت ضعیف است. ما یاد نگرفتیم که با قاعده و قانون زندگی کنیم و همان‌طور که گفتم درگیر زندگی احساسی و غریزی هستیم. ای کاش تنها درگیر زندگی احساسی بودیم. مسئله این است که به بدترین شکل ممکن درگیر منافع شخصی و مصالح شخصی هستیم. به طرفه‌العینی منافع شخصی‌مان را بر منافع جمعی ترجیح می‌دهیم. مبنای زندگی اخلاقی در غرب که برگرفته از فلسفه کانت است همان رعایت حال جمع است. چیزی که درست عکس آن در ایران روی می‌دهد».