بین الملل تابناک: هژمونی و دوران ابرقدرتی آمریکا رو به پایان است؟ این سوالی است که در چند سال اخیر پاسخ های مختلفی به آن داده شده است. با این حال، اظهارات امروز وزیر دفاع انگلیس که متحد آمریکاست پاسخ روشنی به این پرسش بود.
وزیر دفاع انگلیس در اظهارنظری جنجالبرانگیز به خروج خفتبار و سراسیمه نیروهای خارجی از افغانستان اشاره و تصریح کرد که ایالات متحده دیگر یک ابر قدرت نیست.
«بن والاس» این مطلب را در گفتوگو با نشریه انگلیسی اسپکتیتور مطرح کرد و افزود؛ ابرقدرتی که نتواند در سطح بینالمللی اهدافش را محقق کند، یک قدرت جهانی هم نیست بلکه فقط یک قدرت بزرگ است. او به طور مستقیم نامی از ایالات متحده نبرد اما نزدیکان او با اشاره به افزایش تنشها بین دو سوی اتلانتیک بر سر خروج از افغانستان میگویند که مقصود او آمریکا بوده است.
والاس با اشاره به اینکه انگلیس هم طی نیم قرن گذشته نتوانسته یک ارتش عظیم را مستقر کند تصریح کرد که این کشور هم ابرقدرت به شمار نمیرود. وی افزود؛ بخت با انگلیس همراه بود که طالبان اقدام تلافیجویانه انجام نداد در غیر این صورت «اوضاع افتضاح میشد».
والاس بر خلاف اظهارات وزیر امور خارجه انگلیس درباره ارزیابی نهادهای اطلاعاتی مبنی بر اینکه کابل تا پایان سال جاری میلادی (۲۰۲۱) سقوط نمیکند افزود که او تصور میکرد بازی در افغانستان تمام شده و دولت اشرف غنی در ماه جولای سقوط میکند. به این ترتیب به روند خروج دیپلماتهای انگلیسی و مترجمهای افغان سرعت بخشیده خواهد شد.
این درحالیست که دومینیک راب وزیر امور خارجه انگلیس دیروز در نشست ویژه کمیته روابط خارجی مجلس عوام عنوان کرد که ارزیابی نهادهای اطلاعاتی تا پیش از خروج نیروهای ناتو از افغانستان این بود که اوضاع امنیتی این کشور به تدریج وخیم خواهد شد اما بعید است که دولت تا پایان سال سقوط کند. وزیر خارجه انگلیس با اشاره به اینکه ارزیابی سایر اعضای ناتو از اوضاع افغانستان مشابه انگلیس بود افزود که دولت لندن برای وخامت اوضاع افغانستان (نه سقوط کابل) تدابیری را در نظر گرفته بود.
راب در پاسخ به این سوال که چرا انگلیس با وجود تصمیم آمریکا برای خروج نظامی از افغانستان در این کشور نماند، یا ائتلافی را با سایر اعضای ناتو در این زمینه تشکیل نداد عنوان کرد که نه تمایل و نه امکان جبران قوای نظامی آمریکا وجود نداشت.
جنگ بیست ساله افغانستان که طولانیترین جنگ آمریکا در خارج از مرزها شناخته میشود، در مجموع ۲ هزار و ۳۱۳ میلیارد دلار هزینه و حدود ۲ هزار و ۵٠٠ کشته روی دست آمریکا گذاشت و خروج شتابزده و آشوب زده آمریکا از افغانستان به اعتبار و موقعیت بینالمللی واشنگتن آسیب بزرگی زد.
افول هژمونی آمریکا و تشکیل ارتش اروپایی
جوسپ بورل دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا امروز پنجشنبه گفت: خروج آشفته و بی نظم و ترتیب غرب از افغانستان احتمالا به کاتالیزوری برای سرعت بخشیدن به تلاش ها برای تشکیل نیروی دفاعی مشترک تبدیل خواهد شد که تشکیل نیروهای واکنش فوری بخشی از آن خواهد بود.
خبرگزاری رویترز نوشت بورل در نشست غیر رسمی وزیران دفاع اتحادیه اروپا در اسلوانی گفت: گاهی وقت ها برخی از رویدادها نقش کاتالیزور را ایفا و پیشرفت هایی را ایجاد می کنند. به نظر من، اوضاع افغانستان یکی از این موارد است.
وی به خبرنگاران گفت: ما باید به دنبال چیزی باشیم که عملیاتی تر است. دفاع قوی تر اروپا اکنون بیش از هر زمان دیگری ضرورت یافته است.
خبرگزاری اسپوتنیک روسیه نیز در همین زمینه گزارش داد: اظهارات بورل در حالی مطرح شده که کنت مک کنزی فرمانده نیروهای فرماندهی مرکزی آمریکا در ۳۰ اوت پایان ماموریت ۲۰ ساله آمریکا در افغانستان را اعلام کرد.
بورل روز دوشنبه در مصاحبه با روزنامه ایتالیایی کوریره دلا سرا، خواستار اقدام دولت های اتحادیه اروپا برای تشکیل نیروی واکنش سریع اروپایی به منظور آمادگی بهتر برای رویارویی با بحران های آینده مانند افغانستان شد.
وی در این مصاحبه اظهار داشت، عزام و استقرار نیروهای ارتش آمریکا در افغانستان همزمان با بدتر شده اوضاع امنیتی این کشور، نشانگر نیاز اتحادیه اروپا به تسریع در تلاش هایش برای تدوین سیاست مشترک دفاعی است. اتحادیه اروپا با ۲۷ عضو باید نیروی مداخله اولیه شامل ۵ هزار نیرو برای اقدام سریع را داشته باشد.
۱۴ عضو این اتحادیه شامل آلمان و فرانسه در ماه مه (اردیبهشت) پیشنهاد تشکیل چنین نیرویی را برای کمک به دولت های خارجی نیازمند به کمک فوری، مطرح کردند.
ژنرال «کلادیو گرازیانو»، رئیس کمیته نظامی اتحادیه اروپا در اینباره تصریح کرد: «وضعیت افغانستان، خاورمیانه و ساحل(در قاره آفریقا) نشان میدهد که اکنون زمان اقدام است. با ایجاد یک نیروی واکنش سریع اروپایی، قادر به نشان دادن اراده اتحادیه برای عمل به عنوان یک شریک استراتژیک جهانی هستیم».
دیپلماتهای اروپایی میگویند که خواستار رسیدن به توافقی نهایی بر سر بودجه و طراحی ارتش اروپایی تا ماه مارس، یعنی زمانی که فرانسه ریاست دورهای ۶ ماهه اتحادیه اروپا را برعهده بگیرد، هستند.
موضوع تشکیل چنین نیرویی برای نخستین بار در ۱۹۹۹ میلادی در جریان جنگ کوزوو مطرح و در ۲۰۰۷ منجر به راه اندازی نظام مشترکی شامل گروه های رزمی ۱۵۰۰ نفری برای واکنش به بحران ها شد، اما به علت اختلاف نظر دولت های اتحادیه اروپا در باره چگونگی و زمان استقرار آنها هرگز این گروه ها استفاده نشد.