اگر جزو فعالان بازار سرمایه هستید، حتما این که نماد یک شرکت در بازار شامل دستورالعمل رفع گره معاملاتی شده، به گوش‌تان خورده است. اما منظور از گره معاملاتی چیست؟ برای یافتن پاسخ این سوال، با ما همراه باشید.

گره معاملاتی در بورس چیست؟

در سال 1398 دستورالعملی توسط هیئت مدیره سازمان بورس تصویب شد، که طی آن شرکت‌هایی با شرایط خاص مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی می‌شوند. سهام شرکت‌ها، باید دچار قفل در صف خرید یا صف فروش‌های سنگین باشد تا مشمول این دستورالعمل شوند. قانون رفع گره‌های معاملاتی چرخ معاملات را در نماد شرکت‌هایی که با صف خرید یا صف فروش‌های سنگین متوقف شده‌اند، به گردش درمی‌آورد اما معیار ارزیابی دقیق برای تعیین نمادهای مشمول چیست؟ اگر معاملات یک نماد شرایط زیر را دارا باشد، مشمول این دستورالعمل می‌شود:

کدام نمادها مشمول گره معاملاتی می‌شوند؟

اگر نماد با صف خرید یا صف فروش در پایان معاملات، حداقل 1 برابر حجم مبنا مخصوص شرکت‌هایی با تعداد سهامی معادل 3 میلیارد و بیشتر از آن و 2 برابر حجم مبنا در باقی شرکت‌ها، حداقل برای 5 جلسه معاملاتی معامله‌ای نداشته باشد، مشمول این دستورالعمل می‌شود. طبیعی است که انجام نشدن معاملات به دلیل عدم تناسب در قيمت پیشنهادی خریداران و فروشندگان است.

چنانچه متوسط معاملات روزانه نماد طی دوره معین شده کمتر از 5 درصد حجم مبنا باشد، نماد مشمول دستورالعمل رفع گره‌معاملاتی می‌شود.

اگر معاملات انجام شده در یک نماد معاملاتی طی 5 جلسه معاملاتی پیاپی در قیمتی معادل با سقف دامنه نوسان روزانه قیمتی سهم باشد، نماد مشمول این دستورالعمل خواهد بود.

و در نهایت چنانچه تمامی معاملات انجام شده در یک نماد معاملاتی طی 5 جلسه معاملاتی پیاپی در قیمتی معادل با کف دامنه نوسان روزانه قیمتی سهم باشد، آن نماد برای دستورالعمل رفع گره در معاملات خود انتخاب می‌شود.

توجه داشته باشید که این موارد برای تمام نمادهای موجود در بازار سرمایه یکسان نیست. مثلا قانون‌های تصویب شده برای دستورالعمل رفع گره‌های معاملاتی، برای سهام شرکت‌هایی که کمتر از 150 میلیون سهم دارند، بنا به شرایط موجود و تصمیم مدیر عامل سازمان بورس ممکن است اعمال نشود.

علاوه بر این بعضی از نمادها ممکن است طبق قوانين مشمول رفع گره معاملات شوند اما ناظر بازار با توجه به نسبت P/E سهم، معاملات مشکوک یا حجم صف خرید و فروش غیر طبیعی در نماد، ممکن است از ورود سهم به این فرآیند جلوگیری کند.

دستورالعمل رفع گره‌ معاملاتی در فرابورس

قبل از سال 1398 رفع گره معاملاتی خاص نمادهای شرکت‌های بورسی بود. نمادهای فرابورسی به دلیل دارابودن حجم مبنای1، فاقد شرایط لازم برای ورود به فرآیند رفع گره‌های معاملاتی بودند.

از انتهای سال 1398 با تصویب قانونی جهت محاسبه حجم مبنا برای نمادهای فرابورسی، این دسته از نمادهای فعال در بازار سرمایه نیز مشمول این دستورالعمل می‌شوند.

دقت کنید که تمام نمادهای بورسی یا فرابورسی که قرار است در روز معاملاتی پیش رو، به فرآیند رفع گره‌ معاملاتی وارد شوند، توسط ناظر بورس اعلام خواهند شد. اسامی این نمادها را می‌توانید در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس اینترنتی  tsetmc.com  مشاهده کنید.

دامنه نوسان به هنگام رفع گره معاملاتی

فرض کنید نمادی برای رفع شرایط گره معاملاتی انتخاب شده است. این نماد در مرحله آغازین روز معاملاتی آینده، با دامنه نوسانی معادل 2 برابر دامنه نوسان قیمت روزانه وارد مرحله پیش‌گشایش می‌شود. قیمت در دوره حراج پیوسته، همان قیمت کشف‌شده در مرحله پیش‌گشایش است. بنابراين پس از مرحله پیش‌گشایش، در مرحله حراج پیوسته، معاملات در نماد با در نظر گرفتن قیمت کشف‌شده و دامنه نوسان روزانه عادی انجام می‌شوند. پس از عبور از این مرحله، در 5 روز معاملاتی آینده، حجم مبنا در نماد، مد نظر قرار نمی‌گیرد. بنابراین حجم مبنا در این مدت روی قیمت پایانی اثری ندارد و حتی تغییراتی کوچک در قیمت، قیمت پایانی را تغییر می‌دهد.

فرض کنید نمادی با دامنه نوسان 5 درصد به طور پیاپی طی 5 روز معاملاتی در صف خرید سنگین باشد. این نماد برای شکستن صف و عادی ‌شدن معاملات به دستورالعمل رفع گره معاملاتی نیاز دارد. به این ترتیب نماد روز معاملاتی بعد به مرحله پیش‌گشایش با دامنه نوسان 10 درصدی خواهد رفت. پس از این مرحله قیمت کشف‌شده مبنای تعيين دامنه نوسان روزانه خواهد بود.

برای مثال نماد مادیرا طی 5 روز دارای صف خرید یا صف فروش سنگین است. قیمت هر سهم مادیرا در انتهای معاملات روز پنجم 1000 تومان است. روز معاملاتی بعد، دامنه نوسان مرحله پیش‌گشایش 10 درصد خواهد بود. فرض کنید که در این مرحله قیمت 1100 تومان کشف می‌شود. پس نسبت به قیمت 1100 تومان، دامنه نوسانی مثبت و منفی 5 درصدی برای ادامه معاملات سهم درج می‌شود.

سخن آخر

در شرایط گره معاملاتی دور از ذهن نیست که وضعیت قیمت نمادها در آینده تغییر چندانی نکند. نماد معاملاتی قفل در صف‌های خرید و فروش خواهدبود؛ وضعيتی که در آن عملا انجام هر نوع معامله‌ای در نماد متوقف می‌شود. بنابراین روان‌ کردن معاملات در این نوع از سهام نیاز به طراحی و تصویب چنین قانونی را الزامی می‌کند. اجرای صحیح این دستورالعمل فواید بسیاری برای بازار سرمایه دارد؛ ساز و کاری که نقدشوندگی سهام شرکت‌ها را بیشتر و از سهامداران حقیقی و خرد مقابل دلالان سهام محافظت می‌کند.

انتهای رپرتاژ آگهی/