فخرفروشی بابت یک خام‌فروشی رانتی/ چرا تبدیل گاز طبیعی به متانول در وضعیت کنونی، اشتباه بزرگ است؟

به گزارش تابناک اقتصادی؛ بررسی‌ها نشان می‌دهد، هم اکنون بازار مصرفی متانول ما در سال حدود ۱۱ میلیون تن است و انحصاراً به چین صادرات داریم. این در حالی است که ما حدود ۱۳ میلیون تن تولید می‌کنیم. هم اکنون با وجود این بازار انحصاری که داریم، تولید ما از بازار صادراتی مان بیشتر است؛ بنابراین، بازار هدف تعیین کننده‌ی قیمت متانول ماست. نیاز چین از تولید ما کمتر است و باید فکری کنیم که هم بازار را در دست بگیریم و هم چاره اندیشی‌ برای تولید مواد اولیه با ارزش افزوده‌ی بالاتر داشته باشیم.

با افزایش قیمت گاز طبیعی توانسته ایم در بازار‌های صادراتی افزایش نرخ قابل توجهی به دست بیاوریم. طبق آماری که وزیر نفت ارائه دادند، ما الان با قیمت ۴۲ سنت، گاز را به عراق و ترکیه از طریق خط لوله انتقال می‌دهیم. از آمار‌های غیررسمی این طور برمی آید که قیمت صادرات گاز ما قبلاً ۳۵ سنت بوده است. با بررسی این موضوع که با اعمال سقف ۵ هزار تومانی با قیمت ۱۸ سنت گاز را در اختیار پتروشیمی‌های داخلی قرار می‌دهیم و متانول با قیمت ۳۵ سنت صادر می‌شود، متوجه عدم النفع قابل توجهی می‌شویم. نظرات رحمان سعادت، استاد اقتصاد دانشگاه را در این خصوص در ادامه می‌خوانید.

سعادت با اشاره به این که یک اصل اساسی در علم اقتصاد ایجاد ارزش افزوده است، تصریح کرد: خام فروشی کمترین ارزش افزوده را برای کشور‌ها دارد و به معنای فروش ثروت ملی به عنوان منابع تمام شدنی است. وقتی می‌توانیم با تولید محصولات نهایی به سود بیشتری دست پیدا کنیم، فروش مواد به صورت خام هیچ توجیهی ندارد. مساله‌ی مقابله با خام فروشی از یک دهه پیش در کشورمان مطرح بود و کارشناسان بر لزوم جلوگیری از این امر تأکید کرده اند. در این ارتباط قوانینی در کشور مصوب شد که توسط برخی مدیران نادیده گرفته می‌شود. خام فروشی مضرات زیادی برای کشور دارد و لازم است با اعمال سیاست‌هایی جلوی آن را بگیریم. مثلاً دولت می‌تواند با محروم کردن شرکت‌های پتروشیمی‌ که به صادرات مواد خام می‌پردازند از خوراک ارزان، آن‌ها را به سمت توسعه‌ی زنجیره‌ی ارزش این صنعت سوق دهد.

وی در ادامه گفت: بازاریابی در بازار‌های جهانی موضوع پویایی است و هر روز اتفاقاتی در این حوزه رخ می‌دهد. الان شاهد کاهش قیمت متانول در بازار‌های جهانی هستیم. با توجه به افزایش قیمت گاز و وابستگی بالای تولید متانول به رانت خوراک ارزان، باید در روند تولید متانول در کشورمان تجدیدنظر کنیم. زیرا این موضوع منطقی نیست که گاز به عنوان خوراک در پتروشیمی‌ها برای تولید متانول به کار گرفته شود و در نهایت ماده‌ی تولید شده را با قیمت پایین تری نسبت به خوراک اولیه در بازار‌های جهانی بفروشیم. اعطای رانت خوراک نیز تنها برای توسعه زنجیره ارزش این صنعت مجاز است و خام فروشی باید متوقف شود.

این کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: فرآیند‌های شرکت‌های پتروشیمی در دولت سیزدهم مورد بررسی قرار گرفته است. متاسفانه در دولت قبلی داده‌های شفافی در این حوزه وجود نداشت و نمی‌توانستیم به بررسی دقیق شرایط بپردازیم. در وضعیت کنونی این پیشنهاد که در ماه‌های سرد سال شرکت‌های پتروشیمی به تعمیرات اساسی و اورهال کردن بپردازند و گاز را به نیروگاه‌ها بدهیم و گازوئیل را آزاد کنیم، راهکار خوبی به نظر می‌رسد؛ اما در این زمینه‌ها نباید شتاب زده عمل کنیم و باید جوانب امر توسط کارشناسان به دقت بررسی شود.

سعادت گفت: تعیین یک قیمت ثابت و دستوری در مورد خوراک پتروشیمی‌ها درست نیست، زیرا با این روش بسیاری از ملاحظات و منافع ملی در نظر گرفته نمی‌شود. به این ترتیب، ممکن است شرکت‌های پتروشیمی به جای اینکه به بهبود عملکردشان بپردازند، به دنبال دستیابی به خوراک ارزان باشند و روند توسعه‌ی آن‌ها دچار اختلال شود. اگر شرکت‌های پتروشیمی قوی باشند، می‌توانند با قیمت‌های واقعی خوراک هم به حیاتشان ادامه دهند و سودآور باشند. اما اگر عملکرد‌ها ضعیف باشد، اعطای خوراک ارزان نیز به بهبود وضعیت کمکی نخواهد کرد.