در سال گذشته بیشترین واردات ایران از برزیل گوشت منجمد گاو، روغن سویا و صمغ و ذرت دامی و بیشترین صادرات ایران به برزیل انواع اوره، کائوچو بوتادین که در ساخت تایر استفاده می‌شود و اسلاک واکس به عنوان ماده اولیه ساخت پارافین بوده است.
به گزارش ایسنا، مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در گزارشی با عنوان «دیپلماسی اقتصادی برزیل» ساختار اقتصادی و تجاری بزریل، مهمترین اسناد و استراتژی‌های کلان اقتصادی این کشور و روابط اقتصادی ایران و برزیل را بررسی کرده است.
بر اساس این گزارش ارزش تجارت برزیل در سال ۲۰۲۲ برا بر با ۱.۳ تریلیون دلار و مهمترین شرکای تجاری این کشور چین، ایالات متحده، آرژانتین، هلند، آلمان، کره جنوبی، ایتالیا، اسپانیا و مکزیک بوده که این کشورها حدود ۶۰ درصد از کل تجارت برزیل در سال ۲۰۲۲ را تشکیل می‌دادند.
همچنین عمده صادرات برزیل در سال ۲۰۲۲ شامل سویا، سنگ‌آهن، نفت خام، کنجاله سویا، گوشت، مرغ، قند، اتومبیل، هواپیما و تجهیزات الکتریکی بوده و در همین سال، واردات اصلی برزیل تجهیزات الکتریکی، تجهیزات حمل‌ونقل، محصولات شیمیایی، سوخت‌ها، دارو، آهن و فولاد، منسوجات کفش و کاغذ بوده است.
اما در مورد سهم ایران از بازار برزیل باید به این نکته اشاره کرد که از مجموع ۵۳.۱۶ میلیارد دلار صادرات ایران در سال ۱۴۰۱، برزیل تنها ۰.۱۳ درصد را به خود اختصاص داده و از این نظر در جایگاه چهل‌ویکم در میان شرکای تجاری ایران قرار گرفته است. در حوزه واردات نیز این کشور از مجموع ۵۹.۶۵ میلیارد دلار واردات ایران با اختصاص ۰.۶۶ درصد به خود، در جایگاه ۱۶ قرار گرفته است.
موانع توسعه تجارت ایران و برزیل
بر اساس گزارش اتاق بازرگانی، ایران و برزیل هیچ موافقت‌نامه اقتصادی ندارند و تنها سند رسمی در خصوص همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور «بیانیه مشترک همکاری‌های اقتصادی و کشاورزی ایران و برزیل» است که در سال ۱۳۹۳ در جریان دیدار وزیر کشاورزی ایران و وزیر کشاورزی، دام و تامین غذای برزیل به امضا رسید و بر توسعه همکاری‌های کشاورزی و همکاری‌های اقتصادی در زمینه مبادلات تجاری، ارز، کالا و نفت تأکید دارد. اما فقدان موافقت‌نامه‌های تجارت آزاد و ترجیحی میان دو کشور، عدم عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی، تحریم‌های بانکی و کشتیرانی، فاصله جغرافیایی دو کشور و ناآشنایی تجار برزیلی با تنوع محصولات صادراتی ایران مهمترین موانع در مسیر توسعه تجارت میان دو کشور هستند.
بر این اساس توسعه تجارت میان ایران و برزیل، پیش از هر چیز نیازمند ارائه تعریفی از این کشور در کلیت اقتصاد و تجارت خارجی ایران و تلاش برای فراهم کردن بایسته‌های تجارت با برزیل همچون حمل‌ونقل، گمرک و توافق‌های تسهیل تجارت، مطابق این تعریف است.
تغییرات ارتباط تجاری ایران و برزیل در ۶ سال
بخشی از گزارش اتاق ایران به تغییرات ارتباط تجاری ایران و برزیل از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱ پرداخته است. صادرات ایران به برزیل از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱ به ترتیب ۲۸.۶، ۱۷.۲، ۱۰۶.۱، ۶۸.۳، ۱۸۲.۵ و ۷۱.۸ درصد بوده است. بر این اساس بیشترین صادرات ایران به برزیل در شش سال گذشته در سال ۱۴۰۰ و کمترین در سال ۱۳۹۷ رقم خورده است. در سه ماهه سال جاری نیز بیش از ۶۶۰ هزار دلار کالا به برزیل صادر شده است.
واردات ایران از برزیل نیز در سال‌های یاد شده به ترتیب ۶۷۴، ۴۹۱، ۵۵۸، ۳۳۷، ۵۵۶ و ۳۹۴ میلیون دلار بوده که نشان می‌دهد بیشترین آن مربوط به سال ۱۳۹۶ و کمترین واردات از برزیل در سال ۱۳۹۹ انجام شده است. مجموع واردات ایران از برزیل در سه ماهه اول امسال نیز بیش از ۱۰۷ میلیون دلار بوده است.
کدام کالاها بین ایران و برزیل مبادله شد؟
گفتنی است در سال گذشته بیشترین کالاهایی که ایران از برزیل وارد کرده شامل گوش منجمد گاو (۱۲۷.۵ میلیون دلار)، روغن سویا و صمغ (۷۹ میلیون دلار)، ذرت دامی (۶۴.۲ میلیون دلار)، مرغ منجمد (۶۰.۴ میلیون دلار)، شکر تصفیه نشده (۴۰.۷ میلیون دلار)، انواع خمیر چوب (۱۳ میلیون دلار)، قهوه فوری (۱.۱ میلیون دلار)، جو (یک میلیون دلار)، مواد ترمیم دندان و بازسازی استخوان (۸۷۲ هزار دلار)، اعضای مصنوعی بدن (۵۷۱ هزار دلار)، لاشه و شقه گرم و سرد گوسفند (۵۱۸ هزار دلار)، قطعات ماشین آلات ظرفشویی (۵۰۶ هزار دلار)، لوازم و اتصالات لوله کشی (۴۷۷ هزار دلار)، کامپوزیت (۳۵۹ هزار دلار) و براده بردارهای جدار داخلی (۳۱۸ هزار دلار) بوده است.
اما در همین سال انواع اوره (۴۸ میلیون دلار)، کائوچو بوتادین که در ساخت تایر استفاده می‌شود (۲۸۱.۴ هزار دلار)، اسلاک واکس به عنوان ماده اولیه ساخت پارافین (۲۲۸.۳ هزار دلار)، پسته (۲۲۴.۴ هزار دلار)، چینی آشپزخانه (۱۰۰ هزار دلار)، انگور بیدانه (۸۴ هزار دلار) و کف پوش‌های غیر مخمل (۶۴.۶ هزار دلار) مهم ترین کالاهای صادراتی برزیل را تشکیل داده اند.
چند نکته درباره کشور برزیل
همچنین نکاتی در حوزه سیاست تجاری این کشور وجود دارد که می‌تواند مورد توجه تجار قرار گیرد. از جمله اینکه این کشور سیاست مبتنی بر تعرفه را برای محافظت از صنایع داخلی و تضمین رقابت عادلانه به کار می‌گیرد؛ از همین رو برزیل دارای میانگین نرخ تعرفه اعمال شده نسبتاً بالایی است. به علاوه، برزیل موانع غیر تعرفه‌ای مانند سهمیه بندی، مجوز واردات و مقررات فنی را برای تنظیم واردات و حفاظت از صنایع داخلی اعمال کرده است. همچنین دولت برزیل با هدف ارتقای صادرات و تحریک رشد اقتصادی، یارانه‌های صادراتی را به روش‌هایی همچون معافیت‌های مالیاتی، کمک‌های بلاعوض، وام‌ها و سایر کمک‌های مالی ارائه می‌کند و از اعضای سازمان تجارت جهانی و بازار مشترک جنوبی (مرکوسور) است.
دولت برزیل حضور خود در بخش‌های معدن، استخراج نفت و الکتریسیته را کاهش داده یا به طور کلی حذف کرده است. همچنین، گام‌هایی برای تقویت اداره و شفافیت بنگاه‌های دولتی فدرال برداشته شده که ورود رقیبان در آن حوزه‌ها را تسهیل می‌کند. با این حال، رد پای بنگاه‌های دولتی در اقتصاد برزیل همچنان پررنگ هستند و سهام عمدهٔ بسیاری از نهادهای خصوصی نیز در اختیار بنگاه‌های دولتی است.
