به گزارش تابناک، بر اساس اعلام موسسه GN Energy عراق، پاکستان و افغانستان سالانه ۱۲۴ تراوات ساعت، معادل نصف نیاز به انرژی این مناطق کمبود برق دارند. اگر رفع کمبود برق همسایگان در یک بازار منطقهای انجام میشد، این بازار ۱۸.۶ میلیارد دلار معادل نصف درآمد یک سال ایران از فروش نفت ارزش داشت. تارنمای OEC گزارش داده که درآمد سال گذشته ایران از صادارت برق سالانه، فقط ۴۰ میلیون دلار است و ۰.۲ درصد از بازار منطقه را در اختیار دارد.
غلامحسین حسنتاش، کارشناس ارشد حوزه انرژی و رئیس پیشین مؤسسه مطالعات بینالمللی انرژی هشدار میدهد:عمده تلفات انرژی مربوط به بخش برق است؛ سهم برق تجدیدپذیر و… در تولید برق ما بسیار پایین است. نیروگاههای ما عمدتا انرژی اولیهای بهنام هیدروکربن را میگیرند و به انرژی ثانویهای به نام برق تبدیل میکنند. بازده مفید این نیروگاهها ۳۳ درصد است؛ یعنی از آن انرژی اولیهای که نیروگاهها دریافت میکنند ۶۷ درصد هدر میرود!
وی که در یک وبینار با موضوع «ناترازی انرژی؛ دلایل و راهکارها» سخن میگفت به تلفات بالای انرژی در کشور نیز اشاره کرده و میگوید: براساس آماری که دستگاههای دولتی و متولی انرژی منتشر کردهاند در سال ۱۴۰۰ طی فرآیندهای تولید و انتقال و توزیع انرژی، معادل ۱.۳۵ میلیون بشکه نفت خام در روز تلفات داشتهایم که رقم بسیار قابلتوجهی است.
به گفته این کارشناس ارشد انرژی، نخستین مشکل، مربوط به فقدان حکمرانی و بهدنبال آن فقدان برنامه جامع در بخش انرژی است. حداقل از سال ۱۹۷۵ به بعد در تمام کشورهای جهان، درباره انرژی یکپارچه سیاستگذاری میکنند اما ما در ایران دستگاه حکمرانی انرژی نداریم.
در حوزه برق، تولید هر کیلوواتساعت ۱۰۰۰ تومان هزینه دارد ولی دولت آن را ۱۰۰ تومان در داخل میفروشد. طبق برآوردها، حدود ۹۰ درصد از قیمت تمامشده انرژی یارانهای است.
صنعت برق ایران در سال ۲۰۱۷ با تولید ۲۶۵ میلیارد کیلووات ساعت برق، رتبه شانزدهم تولید برق در دنیا و رتبه دوم منطقه پس از عربستان سعودی را به خود اختصاص داده است. در این سال، کشورهای چین و آمریکا به ترتیب با ۶۱۴۲ و ۴۰۸۸ میلیارد کیلووات ساعت، بیشترین میزان تولید برق در دنیا را به خود اختصاص دادهاند. ایران نیز از حیث میزان تولید تقریباً با تایوان، اسپانیا، ترکیه و استرالیا در یک گروه قرار دارد.
ایران شانزدهمین تولیدکننده و هجدهمین مصرفکننده برق جهان است اما به دلایل مختلف، همچنان صنعت برق آن، وضعیت نامساعدی را سپری میکند تا جایی که دسترسی به برق به یکی از چالشهای فضای کسبوکار تبدیل شده است. ضمن اینکه بررسیها نشان میدهد این صنعت در آینده نیز با کسری بودجه هزینهای و سرمایهای مواجه خواهد شد که احتمالاً کار را سختتر نیز میکند.
اصلاحات ساختاری مکرر و خصوصیسازی ناکارآمد، اتلاف بالا و بهرهوری پایین در بخشهای تولید، انتقال و توزیع، تداوم کسری بودجه و انباشت بدهی وزارت نیرو و رشد چشمگیر مصرف خانگی برق بهویژه در روزهای گرم سال، شماری از مهمترین مسائل صنعت برق در سالیان اخیر بوده که یکی از علل نمود و تداوم آنها، نابسامانیهای موجود در اقتصاد صنعت برق کشور است و تبیین آن نیازمند تجزیه و تحلیل جریان مالی این صنعت با توجه به عملکرد بودجه وزارت نیروست.
برای افزایش ظرفیت سالیانه تولید برق به میزان۵۰۰۰ مگاوات در هر سال، بالغ بر ۳ میلیارد دلار سرمایهگذاری جدید نیاز است، در حالی که به دلیل کمبود منابع تأمین مالی پروژهها توسط دولت، عدم توانایی ورود بخش خصوصی به این نوع پروژهها و از طرف دیگر عدم دسترسی به منابع مالی و فاینانس خارجی و بینالمللی، به دلیل شرایط تحریم، سرمایهگذاری در صنعت برق متناسب با نیاز نیست؛ ضمن اینکه بررسی روند سرمایهگذاری در بخش تولید برق در سالهای گذشته نشان میدهد، این روند کاهنده بوده است.
ایران برنامه دارد تا سال ۲۰۴۱ به ظرفیت تولید ۲۰۰۰۰ مگاوات برق از انرژی هسته ای در کشور برسد. تنها پنج کشور - ایالات متحده، فرانسه، چین، روسیه و کره جنوبی - در حال حاضر ظرفیت هسته ای نصب شده برای تولید بیش از ۲۰۰۰۰ مگاوات برق را دارا هستند.