به گزارش «تابناک» با شهادت آیت الله رئیسی و تیم همراشان، سیزدهمین دولت جمهوری اسلامی قبل از چهار سال پایان یافت؛ و بعد از جلسه سرای سه قوه مقرر شد که با احراز صلاحیت کاندیدا‌های انتخاباتی توسط شورای نگهبان، هشتم تیرماه، چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری برگزار شود. این مطلب به تاریخچه ادوار انتخابات ریاست جمهوری در ایران پرداخته است.
دوره اول؛ یک سال پس از پیروزی انقلاب
اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، روز جمعه پنجم بهمن ماه سال ۱۳۵۸ هجری شمسی برگزار شد. این انتخابات در شرایطی برگزار شد که دو ماه پیش از آن در پی تسخیر لانه جاسوسی، دولت موقت به نخست‌وزیری مهندس بازرگان، استعفا داده بود و امور اجرایی کشور با هدایت شورای انقلاب پی‌گیری می‌شد.
تعداد نامزد‌های ثبت‌نام‌کننده در انتخابات ۱۲۴ نفر بودند که به ۱۰ نفر تشخیص صلاحیت داده شد، دو نفر نیز کناره‌گیری کردند تا اینکه انتخابات با رقابت بین هشت نفر برگزار شد. در نهایت با مشارکت ۸۳/۶۷ درصدی مردم، ابوالحسن بنی‌صدر به عنوان اولین رئیس جمهور ایران بعد از انقلاب اسلامی انتخاب گردید.
در دوره نخست ریاست‌جمهوری، مجلس رأی اعتماد خود را از رئیس‌جمهور منتخب یعنی ابوالحسن بنی‌صدر پس گرفت و این دوره پیش از موعد پایان یافت.
دوره دوم؛ رای اعتماد ملت به نخستین رییس جمهور شهید
دوم مرداد ماه سال ۱۳۶۰ یعنی یک سال و شش ماه پس از عزل بنی‌صدر و یک سال پس از آغاز جنگ تحمیلی، دومین انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد. در این دوره از ۷۱ نفر داوطلب، صلاحیت ۴ نفر از سوی شورای نگهبان تأیید شد. در نهایت با مشارکت ۶۴ درصدی مردم محمدعلی رجایی با کسب ۹۰ درصد آرا به عنوان دومین رئیس جمهور ایران انتخاب شد.
اما یک ماه بعد در اثر بمب‌گذاری، محمدعلی رجایی شهید شد و دوره دوم ریاست جمهوری نیز پیش از موعد مقرر پایان پذیرفت.
دوره سوم؛ رئیس جمهوری که ۹۵ درصد آرای شرکت کنندگان را به دست آورد
پس از شهادت شهید رجایی در ۸ شهریور سال ۱۳۶۰ بلافاصله مقدمات برگزاری انتخابات سومین دوره ریاست جمهوری فراهم شد. این دوره از انتخابات ریاست جمهوری در شرایطی برگزار شد که کشور در اوج بحران سیاسی قرار داشت. تداوم جنگ تحمیلی و نیاز نیرو‌های جبهه به حمایت‌های لجستیکی، انسانی و همچنین تشدید ترور‌های کور منافقین علیه مردم عادی کوچه و بازار دو بحران عمده کشور بود. در این دوره ۴۶ نفر داوطلب شدند که پس از بررسی شورای نگهبان صلاحیت ۴ نفر تأیید شد.
در این انتخابات که دهم مهر ۱۳۶۰ برگزار شد، حضرت آیت الله خامنه‌ای به ریاست جمهوری انتخاب شد. وی در این انتخابات توانست با ۹۵ درصد آرا، بالاترین درصد آرا مردم را در انتخابات ریاست جمهوری به خود اختصاص دهد.
دوره چهارم؛ رحلت امام خمینی (ه) و پذیرش قطعنامه ۵۹۸
در چهارمین دوره ریاست جمهوری که در تاریخ ۲۵/۵/۱۳۶۴ در سراسر کشور برگزار شد.۵۰ نفر داوطلب شدند که شورای نگهبان صلاحیت ۳ نفر را تأیید کرد.
در این انتخابات نیز حضرت آیت الله خامنه‌ای با ۸۵ درصد آراء، برای بار دوم به ریاست جمهوری انتخاب شد.
از مهمترین رویداد‌های دوره دوم ریاست جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای، می‌توان به پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل که ۲۶ تیر ۱۳۶۷ به وقوع پیوست و رحلت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ اشاره کرد. در پی این رویداد آیت‌الله خامنه‌ای توسط مجلس خبرگان رهبری، جانشین حضرت امام (ره) شد. این واقعه کمتر از ۲ ماه پیش از برگزاری پنجمین دوره انتخابات ریاست جمهوری رخ داد.
دوره پنجم؛ انتخاباتی با دو کاندید
پس از رحلت امام خمینی (ره) پنجمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نزدیک به شش هفته زودتر از موعد در در تاریخ ۶/۵/۱۳۶۸ برگزار شد. ۷۹ نفر در این انتخابات ثبت نام کردند که از آن میان شورای نگهبان صلاحیت ۷۷ نفر را رد کرد و تنها دو نامزد برای رقابت باقی ماندند؛ آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی و عباس شیبانی.
در این انتخابات ۳۰ میلیون ۱۳۹ هزار و ۵۹۸ نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات بودند که از این تعداد نفر ۱۶ میلیون ۴۵۲ هزار و ۶۷۷ نفر (۵۴.۵۹ درصد) شرکت کردند و هاشمی توانست با کسب ۱۵ میلیون و ۵۵۰ هزار و ۵۲۸ رای ۹۴ درصد آرا را به خود اختصاص دهد و رییس جمهور ایران شود.
دوره ششم؛ انتخاباتی با ۵۰ درصد مشارکت کننده
ششمین انتخابات ریاست جمهوری، ۲۱ خرداد ۱۳۷۲ برگزار شد. در این انتخابات ۳۳ میلیون ۱۵۶ هزار و ۵۵ نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات بودند که از این تعداد ۱۶ میلیون و ۷۹۶ هزارو ۷۸۷ نفر (۵۰.۶۶ درصد) شرکت کردند.
شورای نگهبان از میان ۱۲۸ نفری که ثبت نام کرده بودند ۴ نفررا تأیید کرد و بار دیگر اکبرهاشمی رفسنجانی با ۶۳ درصد آرا رئیس جمهور ایران شد. هاشمی رفسنجانی تا زمان برگزاری هفتمین انتخابات ریاست جمهوری، در این سمت باقی ماند و سپس در پایان دو دوره ریاست جمهوری، از سوی رهبر انقلاب به ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزیده شد.
دوره هفتم؛ رقابت تنگاتنگ بین سید محمد خاتمی و ناطق نوری
انتخابات هفتمین دوره ریاست جمهوری در تاریخ ۲/۳/۱۳۷۶ برگزار شد. در دور هفتم نیز از مجموع ۲۳۸ نفر که برای رقابت ثبت نام کرده بود، چهار نفر از سوی شورای نگهبان مجاز به رقابت شدند. سیدمحمد خاتمی، محمد محمدی ری شهری، رضا زواره‌ای و علی اکبر ناطق نوری. نتایج شمارش آرای دوم خرداد حکایت از آن داشت که سیدمحمد خاتمی با کسب نزدیک به ۶۹ درصد کل آرا، یعنی ۲۰ میلیون و ۱۳۸ هزارو ۷۸۴ رأی پیروز قاطع انتخابات است.
حکم تنفیذ حجت الاسلام سید محمد خاتمی در روز ۱۲/۵/۱۳۷۶ از سوی مقام معظم رهبری صادر و وی به عنوان پنجمین رئیس جمهور ایران معرفی شد.
دوره هشتم؛ انتخاباتی که ۱۰ نفر در آن تایید صلاحیت شدند
انتخابات هشتمین دوره ریاست جمهوری در تاریخ ۱۸/۳/۱۳۸۰ برگزار شد. در این دوره ۴۲ میلیون ۱۷۰ هزار و ۲۳۰ نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات بودند که از این تعداد ۲۸ میلیون و ۱۵۵ هزارو ۹۶۹ نفر (۶۷.۷۷ درصد) شرکت کردند.
در این انتخابات از میان ۸۱۷ داوطلب ثبت نام کننده، ۱۰ نفر توسط شورای نگهبان تأیید صلاحیت شدند که سید محمد خاتمی برای بار دوم با ۲۱ میلیون و ۶۵۹ هزار و ۵۳ رأی (۷۷ درصد) رئیس جمهور شد.
حمله امریکا به عراق و افغانستان و ساقط شدن صدام و طالبان دراین دو کشور از مهمترین رویداد‌های دوره دوم ریاست جمهوری آقای خاتمی بود.
دوره نهم؛ ریاست جمهوری دو مرحله‌ای
نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در تاریخ ۲۷/۳/۱۳۸۴ برگزار شد. این دوره از انتخابات ریاست جمهوری طی دو مرحله در روز‌های ۲۷ خرداد و ۳ تیر ۱۳۸۴ برگزار شد و در جریان آن محمود احمدی نژاد به عنوان ششمین رئیس جمهور ایران انتخاب شد.
محمود احمدی نژاد، علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، مهدی کروبی، محمدباقر قالیباف، مصطفی معین و علی لاریجانی نامزد‌های این دوره بودند. محمود احمدی‌نژاد و علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی به دور دوم انتخابات راه یافتند. در دور دوم محمود احمدی‌نژاد از مجموع ۲۷ میلیون و ۹۵۹ هزار و ۲۵۳ رای، ۱۷,۲۴۸,۷۸۲ رای را از آن خود ساخت و به عنوان نهمین رئیس جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد.
دوره دهم؛ انتخاباتی با بالاترین میزان مشارکت
دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، در ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ برگزار شد. شورای نگهبان به روال سال‌های قبل (به استثنای سال ۸۴) صلاحیت چهار نفر را تایید کرد. در این دوره، ۴۶٬۱۹۹٬۹۹۷ واجد شرایط رای دادن بودند که ۸۵ درصد واجدین شرایط در رای گیری شرکت کردند.
بر اساس اعلام رسمی وزارت کشور، محمود احمدی‌نژاد با بیش از ۲۴ میلیون رأی در این انتخابات با اختلاف رأی زیادی نسبت به میرحسین موسوی بیش از ۱۳ میلیون رأی به پیروزی رسید.
دوره یازدهم؛ امضای برجام
یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در ۲۴ خرداد ۱۳۹۲ برگزار گردید که طی آن حسن روحانی با بیش از ۱۸ میلیون و ششصد هزار رای از مجموع بیش از ۳۶ میلیون و هفتصد هزار رای به عنوان هفتمین رئیس‌جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد. محمدباقر قالیباف، سعید جلیلی، محسن رضایی، علی‌اکبر ولایتی و سیدمحمد غرضی، دیگر کاندیدا‌های این دور از انتخابات بودند. از مهمترین اتفاقات این دوره امضای برجام در در لوزان سوئیس سال ۲۰۱۵ بود.
دوره دوازدهم؛ خروج آمریکا از برجام
دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ برگزار گردید که طی آن حسن روحانی با بیش از ۲۳ میلیون و پانصد هزار رای حائز ۵۷ درصد آراء شد و به عنوان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد. سید ابراهیم رئیسی، مصطفی میرسلیم و مصطفی هاشمی طبا دیگر کاندیدا‌های این دور از انتخابات بودند. اسحاق جهانگیری و محمد باقر قالیباف نیز قبلا به نفع کاندیدا‌های مورد نظر خود از میدان رقابت‌ها کناره گیری کرده بودند. از اتفاقات مهم دوره دوم دولت حسن روحانی، خارج شدن امریکا از توافقنامه برجام بود.
دوره سیزدهم؛ رای ملت به دومین رئیس جمهور شهید
سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ برگزار گردید که طی آن سید ابراهیم رئیسی با ۱۷۹۲۶۳۴۵ رای صاحب ۶۲/۹ آراء ماخوذه شد و به عنوان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد. محسن مهرعلیزاده، عبدالناصر همتی، محسن رضایی، علیرضا زاکانی، سعید جلیلی و سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی، دیگر کاندیدا‌های این دور از انتخابات بودند. مهرعلیزاده، زاکانی و جلیلی نیز قبلا به نفع کاندیدا‌های مورد نظر خود از میدان رقابت‌ها کناره گیری کرده بودند.
در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳، رئیس جمهور دولت سیزدهم، سید ابراهیم رئیسی، بر اثر سقوط بالگرد به شهادت رسید و این دوره پیش از موعد مقرر پایان یافت.
