تابناک بین الملل: «بدر احمد محمد عبدالعاطی» وزیر امور خارجه جدید مصر به منظور شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان رئیس جمهور جدید به تهران آمد.
وی روز سهشنبه نهم مرداد ماه در بدو ورود به فرودگاه امام مورد استقبال مهدی شوشتری دستیار وزیر و مدیرکل غرب آسیا و شمال آفریقای وزارت امور خارجه قرار گرفت.
عبدالعاطی اخیرا به جای سامح الشکری عهدهدار وزارت امور خارجه مصر شده است.
سامح الشکری وزیر خارجه پیشین مصر خرداد ماه به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهور این کشور و برای عرض تسلیت شهادت ابراهیم رئیسی رئیس جمهور و شهید امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه به تهران سفر کرده بود.
سفر سامح شکری اولین سفر وی به عنوان وزیر خارجه مصر به ایران بود.
وزیر امور خارجه مصر در جریان این سفر با «علی باقری» سرپرست وزارت امور خارجه کشورمان دیدار و گفتوگو کرده بود.
روابط دیپلماتیک ایران و مصر از سال ۱۳۵۸ در اعتراض به توافق صلح مصر با رژیم صهیونیستی و پناه دادن قاهره به شاه مخلوع ایران قطع شد. البته این اقدام اگرچه به سردی روابط انجامید اما در این چند دهه به تنش و درگیری منتهی نشد.
دو کشور تلاشهایی برای برقراری روابط در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد انجام داده بودند که نهایتا به سرانجام نرسید. سفر رئیس دولت دهم به قاهره در سال ۱۳۹۱ و نیز حضور «محمد مرسی» در تهران برای شرکت در اجلاس غیرمتعهدها می توانست نقطه آغاز این روابط باشد که به سرانجام نرسید.
در دولت ابراهیم رئیسی مجددا تلاشهایی برای احیای روابط برداشته شد. در این راستا، «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه ایران در تاریخ ۶ شهریور سال ۱۴۰۰، در حاشیه جمع رؤسای هیأتهای شرکتکننده در نشست منطقهای حمایت از عراق، با «عبدالفتاح السیسی» رئیسجمهور مصر، گفتوگو و رایزنی کرده بود.
«علی سلاجقه» معاون رئیسجمهور ایران و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست نیز در تاریخ ۲۵ آبان ۱۴۰۱ در حاشیه کنفرانس تغییرات آب و هوایی شرم الشیخ (کوپ ۲۷) با «سامح شکری» وزیر خارجه مصر دیدار و درباره موضوعات مشترک دو جانبه گفتوگو و رایزنی کرده بود.
در راستای احیای روابط، در فروردین و اردیبهشت 1402، نیز دیدارهایی بین دیپلماتهای سطح پایین مصر و ایران و افسران امنیتی در بغداد با هدف بهبود و هموار کردن راه برای تجدید رسمی روابط برگزار شده بود.
تلاشها برای احیای روابط در «حسین امیرعبداللهیان» با همتای مصری خود در تاریخ ۳۰ شهریور ۱۴۰۲ در حاشیه «اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد» ادامه یافت. در این دیدار درباره مسائل مورد علاقه دوجانبه جمهوری اسلامی ایران و مصر گفتوگوهای مثبت و ثمربخش صورت گرفت. دو طرف تاکید کردند که با توجه به سوابق تمدنی و تاریخی و اشتراکات فرهنگی دو کشور و در راستای منافع مشترک، لازم است مسیر و گامهای رسیدن به آن از طریق تداوم گفتوگو میان مقامات دو کشور هموار شود.
در دیماه همین سال نیز اولین مکالمه تلفنی میان حجتالاسلام «سیدابراهیم رئیسی» و «عبدالفتاح السیسی» رؤسای جمهور ایران و مصر حول روابط دو جانبه و شرایط منطقه انجام شده بود.
پیش از این نیز در ۲۰ آبانماه سال 1402، «ابراهیم رئیسی» در حاشیه نشست سران کشورهای اسلامی و عربی در ریاض درباره اوضاع فلسطین، با «السیسی» رئیسجمهور مصر دیدار کرد. رئیسی در این دیدار، با اشاره به عزم ایران برای توسعه روابط با همه کشورهای منطقه، گفته بود: «جمهوری اسلامی ایران مانعی برای گسترش روابط با کشور دوست مصر ندارد».
السیسی نیز در این دیدار با بیان اینکه اراده سیاسی قطعی ما برای ایجاد روابط واقعی با ایران است، گفته بود: «برای این امر وزرای مربوطه را مأمور کردهایم تا پیگیر روابط عمیق بین دو کشور باشند». رئیسجمهور مصر افزود: «در مورد فلسطین، مصر کشوری است که بیش از دیگران، از پیامدهای این موضوع آسیب دیده است».
پالسهای مثبت به احیای روابط در دیدار پادشاه عمان با مقام معظم رهبری نیز مشاهده شد. رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به اظهارات سلطان عمان مبنی بر تمایل مصر برای از سرگیری روابط با جمهوری اسلامی ایران، تاکید کردند: ما از این موضع استقبال میکنیم و مشکلی در این زمینه نداریم.
مصر در سالهای بعد از انقلاب خود را در امنیت منطقه ای در جهت اعراب خلیج فارس تعریف کرده است و روسای جمهور این کشور همواره امنیت خلیج فارس را امنیت مصر خوانده بودند. روابط تیره در حمایت مصر از رژیم صدام نیز بر تشدید وضعیت سایه انداخته بود.
همچنین تفسیر ایران از اسلام سیاسی از سوی قاهره اقدامی علیه امنیت خود ارزیابی می شد. حمایت ایران از اخوان مصر در این زمینه برای قاهره ناخوشایند بود. در این زمینه اختلاف نظر در موضوع فلسطین و اسرائیل عامل کلیدی بوده است که نمود آن در پیمان کمپ دیوید است که مصر را به عنوان اولین کشور عربی و اسلامی تبدیل کرد که روابط خود با رژیم صهیونیستی را عادی کرد.
بعد از بهار عربی و پیروزی های اولیه جریان اخوانی در منطقه از سوی مصر به عنوان تهدیدی جدی نگریسته شد.
در نظم نوین منطقهای، بحران هشتساله یمن در سایه توافق تهران_ریاض در مراحل پایانی است و اتحادیه عرب به سرکردگی عربستان نیز آغوش خود را روی سوریه گشوده است. بنابراین مصر که همواره از حمایت سیاسی و اقتصادی گسترده ریاض برخوردار بوده، اینک خود را از اردوگاه ضدایرانی خارج و در کنار جمهوری اسلامی ایران میبیند.
در کنار این عوامل، تحولات منطقه نیز انگیزه ای برای قاهره جهت بهبود رابطه با ایران بوده است. آرامش و امنیت در تنگه بابالمندب در جنوب دریای سرخ و کانال سوئز برای اقتصاد مصر حیاتی است. این موضوع برای اقتصاد مصر به ویژه بر اثر ناآرامی ها در دریای سرخ حائز اهمیت است.