درمان بیماری‌های روانی با بازی‌های ویدئویی

محققان مؤسسه‌ تحقیقات علوم رایانه‌ای ایرلند (Lero) مطالعات قبلی انجام‌شده را بررسی کرده‌اند تا ببینند آیا بازی‌های ویدیویی تجاری (نه بازی‌هایی که برای درمان طراحی شده‌اند) می‌توانند به بهبود سلامت روان، به خصوص افسردگی و اضطراب، کمک کنند یا نه؟

شواهد نشان می‌دهند که بازی‌های ویدیویی می‌توانند به کاهش برخی از علائم افسردگی کمک کنند. تحقیقات نشان داده است که به‌طور مشخص بازی‌های ماین‌کرفت (Minecraft) و گذرگاه حیوانات: افق‌های جدید (Animal Crossing: New Horizons) باعث ایجاد ارتباط اجتماعی و کاهش احساس تنهایی شده‌اند.

دکتر گلن پلات (Glenn Platt, PhD)، استاد فناوری‌های نوظهور و مدیر برنامه‌ی مطالعات رسانه‌های تعاملی در دانشگاه میامی اوهایو، می‌گوید: «بازی‌های ویدیویی باعث ارتباط انسان‌ها می‌شود، ارتباطی که جنبه‌ای حیاتی از سلامت روان است. احساس عضویت در یک جامعه‌ی هم‌فکر که مشارکت شما را ارزش‌گذاری می‌کند و هدف شما را می‌‌فهمد.»

در دیگر سو، برخی از بازی‌های ویدیویی اثرات مثبتی مانند تنظیم خلق و خو را به همراه دارند. در یک مطالعه، نوجوانانی که ماریو کارت (Mario Kart) بازی می‌کردند، مهارت‌های تنظیم احساسات بهتری نسبت به همسالان خود داشتند.

علاوه بر این، بازی‌های ویدیویی بهانه خوبی برای حواس‌پرتی هستند که برای تنظیم خلق و خو، کاهش نشخوار فکری (همان Over Think مشهور) و حتی ایجاد شادی خواهند بود.

تحقیقات همچنین نشان داده‌اند که بازی‌های ویدیویی می‌توانند به مقابله و درمان علائم اضطراب کمک کنند. در یک آزمایش، افراد مضطرب که چهار بار در هفته و به مدت حداقل نیم ساعت در هر جلسه، بازی گیاهان در برابر زامبی‌ها (Plants vs. Zombies) را بازی کردند، نسبت به افرادی که دارو مصرف می کردند، وضعیت سلامت روانی بهتری داشتند. در برخی آزمایش‌ها، بازی‌هایی مانند ماکس و ماژیک جادویی (Max and the Magic Marker) نیز برای کمک به پیشگیری از افزایش اضطراب در کودکان مؤثر بوده است.

درو لایتفوت (Drew Lightfoot)، مشاور حرفه‌ای دارای مجوز و گیمر ، می‌گوید: «در مقام یک مشاور و گیمر، از اینکه می‌بینم بحث‌های جدید در روانشناسی شکل می‌گیرد و مطالعات و منابع بیشتری در دسترس است، هیجان‌زده می‌شوم.»

بازی‌های ویدیویی تجاری یا بازی‌های درمانی؟

بهتر است بخوانید: ۸ فایده تنها بازی کردن برای کودکان

به طور کلی، محققان دریافته‌اند که بازی‌های ویدیویی تجاری به اندازه‌ بازی‌های ویدیویی که به‌طور ویژه برای تحقق اهداف درمانی طراحی شده‌اند، در سلامت روان موثر هستند.

دکتر پلات با اشاره به بازی‌های درمانی می‌گوید: «مشکل این است که چنین بازی‌هایی عملاً بازی نیستند. وقتی به شما گفته می‌شود روی صفحه‌ی نمایش کلیک کنید تا سلامت روان خود را بهبود ببخشید، این بازی نیست، بلکه بخشی از درمان است.»

او ادامه می‌دهد:«ویژگی اصلی یک بازی، همان چیزی که آن را به یک بازی تبدیل می‌کند: بازی به‌صورت داوطبانه و با هدف بازی و سرگرمی انجام می‌شود. تحقیقات بارها اهمیت انگیزه درونی برای تغییر مؤثر رفتار را تأیید کرده‌اند. این مسئله ما را به نکته اصلی این مقاله می‌رساند: مردم بازی‌های ویدیویی را بازی می‌کنند چون دوست دارند!» دکتر پلات معتقد است فواید بازی‌های ویدیویی برای سلامت روان، محصول جانبی این واقعیت است که این بازی‌ها سرگرم‌کننده هستند.

بازی‌های ویدیویی می‌توانند دسترسی به مراقبت را گسترش دهند

ویژگی بازی‌های ویدئویی این است که این بازی‌ها می‌توانند به ارائه‌ خدمات حمایتی سلامت روان به‌صورت گسترده کمک کنند. دکتر پلات می‌گوید: «ما باید دست از کلیشه‌سازی نادرست درباره گیمرها برداریم و بپذیریم که همه ما حالا گیمر هستیم.»

اشاره پلات درست است. بازی‌های ویدیویی در حال حاضر در بین افراد ۱۸ تا ۵۴ سال رواج دارد. با افزایش پذیرش فواید عاطفی بازی‌های ویدیویی، این موضوع می‌تواند به رفع انگِ گیمر بودن و بیماری‌های روانی کمک کند. شاید این ما بوده‌ایم که اشتباه کرده‌ایم و بازی‌های ویدئویی را از زمان ظهورشان جدی نگرفته‌ایم، همان‌طور که سایر رسانه‌ها مثل کتاب، تلویزیون و فیلم در زمان ظهور خود جدی گرفته نمی‌شود. ما باید بازی‌های ویدیویی را در جایگاه رسانه‌ مشروعی که می‌تواند باعث بهبود زندگی شود به رسمیت بشناسیم.

دکتر مایکل ال. برنباوم (Michael L.Birnbaum)، استادیار مؤسسه‌ تحقیقات پزشکی فاینستاین و مدیر برنامه‌ درمان زودهنگام در بخش خدمات سلامت رفتاری نورث‌ول هلث، می‌گوید: «بازی‌های ویدیویی می‌توانند دسترسی بیشتری برای مداخلات درمانی تکمیلی ارائه دهند. این برخلاف مراقبت‌های کلاسیکی است که معمولاً با دفعات کمتر و هزینه‌های سنگین همراه است.» البته او تأکید می‌کند بازی‌های ویدیویی هرگز نمی‌توانند جایگزین متخصصان بالینی شوند. این حرفی است که سایر کارشناسان نیز با آن موافق هستند.

چالش‌ها و مخاطرات استفاده از بازی‌های ویدیویی برای سلامت روان

تا اینجا از فواید بازی‌های ویدئویی برای سلامت روان گفتیم. با این همه، بد نیست نگاهی به بعضی چالش‌ها و مخاطرات بازی‌های ویدئویی داشته باشیم.

۱- اعتیاد به بازی‌های ویدیویی

یکی از اصلی‌ترین مخاطرات استفاده از بازی‌های ویدیویی، احتمال بروز اعتیاد است. اعتیاد به بازی‌های ویدیویی که با عنوان «اختلال بازی‌های اینترنتی» (IGD) نیز شناخته می‌شود، در نسخه‌ی اخیر راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) به‌عنوان یک وضعیت شایان‌توجه در نظر گرفته شده است. این اعتیاد می‌تواند به مشکلاتی چون کاهش تعاملات اجتماعی، افت تحصیلی یا شغلی، کمبود فعالیت بدنی، و حتی اختلالات خواب منجر شود. تحقیقات نشان داده‌اند که افرادی که به‌طور مفرط بازی می‌کنند، ممکن است علائمی مشابه اعتیاد به مواد مخدر داشته باشند. به‌عبارت دیگر افراد معتاد به بازی‌های ویدیویی و معتادان به مواد مخدر مواردی مانند بی‌قراری، افسردگی، و اضطراب را تجربه می‌کنند.

۲- افزایش اضطراب و استرس

در حالی که برخی از بازی‌های ویدیویی می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند، بازی‌های رقابتی یا چالش‌برانگیز ممکن است منجر به افزایش سطح استرس و اضطراب شوند. افرادی که بیش از حد درگیر بازی‌های رقابتی می‌شوند، ممکن است با احساس فشار برای برنده شدن و عملکرد بهتر روبه‌رو شوند. این موضوع می‌تواند به افزایش اضطراب، تنش و حتی مشکلات فیزیکی مانند سردرد و افزایش ضربان قلب منجر شود.

۳- تاثیر بر سلامت جسمی

بازی‌های ویدیویی معمولاً به نشستن طولانی‌مدت نیاز دارند که می‌تواند به مشکلات فیزیکی نظیر چاقی، کمردرد، و مشکلات بینایی منجر شود. نشستن مداوم پشت صفحه‌ی نمایش می‌تواند با کاهش فعالیت بدنی، بر سلامت قلبی‌عروقی و متابولیسم تأثیر منفی بگذارد. همچنین، مشکلات بینایی مانند خستگی چشم، خشکی چشم و تاری دید نیز ممکن است در نتیجه نگاه طولانی‌مدت به صفحه نمایشگر رخ دهد.

۴- اختلال در خواب

استفاده‌ زیاد از بازی‌های ویدیویی، به‌خصوص در شب، می‌تواند به اختلالات خواب منجر شود. نور آبی صفحه‌نمایش‌ها می‌تواند تولید ملاتونین (هورمون تنظیم‌کننده خواب) را کاهش دهد و چرخه خواب و بیداری طبیعی بدن را مختل کند. اختلال در خواب می‌تواند به مشکلاتی مانند خستگی، کاهش تمرکز، افت عملکرد تحصیلی یا شغلی، و مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب منجر شود.

۵- کاهش تعاملات اجتماعی در دنیای واقعی

اگرچه بازی‌های ویدیویی می‌توانند به افزایش تعاملات اجتماعی آنلاین کمک کنند، استفاده بیش از حد از آن‌ها ممکن است باعث کاهش تعاملات اجتماعی در دنیای واقعی شود. این کاهش تعاملات حضوری می‌تواند به تنهایی، انزوای اجتماعی، و حتی افزایش علائم افسردگی منجر شود. افرادی که زمان زیادی را در بازی‌های آنلاین صرف می‌کنند، ممکن است به‌تدریج از فعالیت‌های اجتماعی حضوری و دنیای واقعی دور شوند.

۶- تأثیر بر رفتار و خلق‌وخو

بازی‌های ویدیویی، به‌ویژه آن‌هایی که دارای محتوای خشونت‌آمیز هستند، ممکن است بر رفتار و خلق‌وخو تأثیر منفی بگذارند. تحقیقات نشان داده‌اند که برخی از افراد پس از بازی‌های خشونت‌آمیز، تمایل بیشتری به پرخاشگری و خشم دارند. این تأثیرات به ویژه در کودکان و نوجوانان که هنوز در حال رشد و تکامل شخصیت هستند، بیشتر مشاهده می‌شود.

راه‌حل‌ها و توصیه‌ها برای استفاده سالم از بازی‌های ویدیویی

برای کاهش مخاطرات ناشی از سرگرمی با بازی‌های ویدئویی برنامه‌ریزی زمانی مناسب و ایجاد تعادل بین بازی و سایر فعالیت‌های زندگی بسیار مهم است. پیشنهاد می‌شود که:

• زمان بازی را محدود کنید و به یک بازه زمانی معقول در روز بسنده کنید.
• استراحت‌های منظم داشته باشید تا از نشستن طولانی‌مدت جلوگیری شود.
• در کنار بازی‌های ویدیویی، به فعالیت‌های فیزیکی و اجتماعی حضوری نیز بپردازید.
• از بازی‌هایی که محتوای خشونت‌آمیز دارند به ویژه برای کودکان و نوجوانان اجتناب کنید.
• در صورت مشاهده علائم اعتیاد به بازی، مشورت با متخصصان سلامت روان را جدی بگیرید.

با استفاده از این راه‌حل‌ها، می‌توان از فواید روحی بازی‌های ویدیویی بهره‌مند شد و در عین حال، از مخاطرات و چالش‌های احتمالی آن جلوگیری کرد.

پرسش و پاسخ‌های رایج

آیا بازی‌های ویدیویی می‌توانند به سلامت روان من کمک کنند؟

بله، شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد بازی‌های ویدیویی می‌توانند به بهبود علائم افسردگی، اضطراب و سایر مشکلات سلامت روان کمک کنند. بازی‌های ویدیویی می‌توانند فواید مختلفی از جمله:

• کاهش استرس و اضطراب: بازی‌های ویدیویی می‌توانند راهی برای فرار از دنیای واقعی و غرق شدن در یک دنیای دیگر باشند. این می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند.
• بهبود خلق و خو: بازی‌های ویدیویی می‌توانند احساس شادی و رضایت را افزایش دهند.
• افزایش ارتباط اجتماعی: بازی‌های ویدیویی می‌توانند راهی برای ارتباط با دیگران و ایجاد حس تعلق باشند.
• تقویت مهارت‌های شناختی: برخی از بازی‌های ویدیویی می‌توانند به بهبود مهارت‌های حل مسئله، حافظه و تمرکز کمک کنند.

چه نوع بازی‌های ویدیویی برای سلامت روان مفید هستند؟

بهترین نوع بازی‌های ویدیویی برای سلامت روان، بازی‌هایی هستند که از آن‌ها لذت می‌برید و برایتان سرگرم‌کننده هستند. با این حال، برخی از انواع بازی‌ها ممکن است فواید بیشتری برای سلامت روان داشته باشند، به‌عنوان مثال:

• بازی‌های نقش‌آفرینی: این بازی‌ها به شما امکان می‌دهند تا هویت‌های مختلف را امتحان کنید و دنیای جدیدی را کشف و در آن کاوش کنید.
• بازی‌های پازل: این بازی‌ها می‌توانند به تقویت مهارت‌های حل مسئله و حافظه کمک کنند.
• بازی‌های ورزشی: این بازی‌ها می‌توانند راهی برای ورزش و فعالیت بدنی باشند.
• بازی‌های اجتماعی: این بازی‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا با دیگران ارتباط برقرار کنید و حس تعلق ایجاد کنید.

چه مدت از انجام بازی‌های ویدیویی برای سلامت روان مفید است؟

هیچ پاسخ قطعی برای این سؤال وجود ندارد، زیرا مقدار زمانی که هر فرد برای بهره‌مندی از فواید سلامت روان از بازی‌های ویدیویی نیاز دارد، متفاوت است. با این حال، برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که حتی انجام 30 دقیقه بازی در روز می‌تواند مفید باشد. نکته مهم است این است که به بدن خود گوش دهید و اگر احساس استرس، اضطراب یا خستگی می‌کنید، دست از بازی بردارید. را متوقف کنید. یادتان باشد که تعادل را در زندگی خود حفظ کنید و مطمئن شوید که زمان کافی را برای انجام فعالیت‌های دیگر مانند ورزش، گذراندن وقت با عزیزان و انجام سرگرمی‌های غیرکامپیوتری نیز اختصاص می‌دهید.