بررسی یک "غلط مصطلح": آیا پایداری همان حجتیه است؟

از نظر اصلاح طلبان(چپ ها و خط امامی های سابق!) هر جریان سیاسی-مذهبی منسجم و مخالف آنان، "حجتیه" است؛ به یاد بیاورید که اصلاح طلبان در فقر تحلیل و داده و شناخت حتی احمدی نژاد را هم "حجتیه" می نامیدند! 

نکته جالب اینجاست که حتی بعضی رسانه های فارسی زبان خارجی و بخش قابل توجهی از افکار عمومی هم به این خطای راهبردی دچار شده اند و حتی برای نامیدن جریان حامی دولت سیزدهم و آیت الله رئیسی و دکتر سعید جلیلی هم از حجتیه استفاده می کردند و هنوز استفاده می کنند! 

اما چرا این خطای تحلیلی عامدانه یا سهوی رواج دارد؟ پایداری همان حجتیه است؟ تابناک این موضوع را بررسی کرده است: 

• دیدگاه‌های ایدئولوژیک: تفاوت‌های بنیادی

انجمن حجتیه بعد از کودتای 28 مرداد با با هدفِ دفاع «علمی» از اسلام در مقابل فرقه بهائی  و تلاش برای «فراهم کردن زمینهٔ ظهور ولی عصر» در زمان پهلوی دوم راه‌اندازی گردید.متمم اساسنامه انجمن حجتیه که بعد از انقلاب در سال ۱۳۵۸ تهیه شد، هدف انجمن را «از بین بردن کامل امکانات اجتماعی و اقتصادی و تشکیلاتی بهائیت» ذکر می‌کند.

یکی دیگر از بزرگترین اختلافات بین گروه انجمن حجتیه و جبهه پایداری در رابطه با حکومت اسلامی و ولایت فقیه است؛ گروه حجتیه، که توسط شیخ محمود حلبی تأسیس شد، بر این عقیده است که در عصر غیبت امام زمان (عج)، هرگونه تلاش برای تشکیل حکومت اسلامی ناکارآمد و نادرست است.

بر اساس دیدگاه حجتیه، وظیفه شیعیان در این دوران انتظار و آمادگی برای ظهور امام مهدی(عج)  است و دخالت در امور حکومتی و سیاسی تا زمان ظهور، نه تنها مشروع نیست، بلکه ممکن است مضر هم باشد. به این ترتیب، حجتیه هیچ گاه قائل به حمایت از حکومت اسلامی یا پذیرش نقش فعال در سیاست نبوده است، اتفاقا عتاب های شدید امام خمینی در دهه شصت علیه انجمن حجتیه که منجر به تعطیلی داوطلبانه این گروه در سال 1361 شد، بخاطر همین تفاوت دیدگاه بود.

البته نباید فراموش کرد بسیاری از کادر و اعضای برجسته انجمن حجتبه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از این انجمن جدا شدند و به نهضت پیوستند و حتی در مشاغل بالای امنیتی و نظامی و سیاسی مشغول شدند، دلیل بخشی از تحلیل اشتباه اصلاح طلبان درباره حجتیه به این موضوع هم باز می گردد.

اما جبهه پایداری، که با محوریت آیت‌الله مصباح یزدی در دهه ۸۰ خورشیدی شکل گرفت، دیدگاهی کاملاً متفاوت از حجتیه دارد. این جریان خود را پیرو خط ولایت فقیه و حکومت اسلامی  معرفی می‌کند و بر این باور است که حکومت اسلامی تحت رهبری ولی فقیه باید با اختیارات هرچه بیشتر شکل بگیرد و رای مردم و دموکراسی و احزاب و..نباید برای ولی فقیه به عنوان نایب امام زمان (عج) مانعی ایجاد کند، در واقع جریان پایداری بسط ید ولی فقیه را ماموریت کلیدی خود می داند.

از نظر جبهه پایداری و حلقه های مرتبط به آن ، شیعیان موظف به حمایت و مشارکت حداکثری در ایجاد دولت اسلامی به شکل کامل هستند . آیت‌الله مصباح یزدی، که نظریه‌پرداز اصلی این جریان بود، بر لزوم حمایت کامل از نظام جمهوری اسلامی و نهاد ولایت فقیه تأکید داشت و معتقد بود که وظیفه هر شیعه‌ای در دوران غیبت، تلاش برای پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی است.

نکته دیگر این است که انجمن حجتیه مشی ضد فلسفی-عرفانی دارد و معتقد است مراجعه به احادیث ائمه اطهار(ع) برای درک و تفسیر قرآن و متون اسلامی کافی است، این در حالی است که آیت الله مصباح مشی فلسفی و اصولی برای فهم دین داشت، انجمن حجتیه همچنان به دیدگاههای برائتی و مخالفت شدید با خلفای اول و دوم اهل سنت مشهور است، در حالی که نظریه کلیدی طیف مقابل "وحدت شیعه و سنی" و پرهیز از باز کردن پرونده های تاریخی و توچه به مصالخ دیگر است.

انجمن حجتیه که زیستی محفلی و به اصطلاخ در پستو و نیمه مخفی دارد، تشکیلاتی است که در مدارس مذهبی خصوصی و محلات مذهبی و هیات های مذهبی به یارگیری عقیدتی و فعالیت می پردازد، بازاریان ثروتمند مذهبی قدیمی یا مراجع سنتی از حامیان این جریان هستند، مدارس مذهبی چون مدارس علوی از پایگاههای اصلی حجتیه است، در حالی که جبهه پایداری با موسساتی مثل موسسه امام خمینی -که توسط آیت الله مصباح پایه نهاده شد- و بدنه برخی نهادهای انقلابی و ارزشی و رسانه های انقلابی و یک فراکسیون حدود 70 نفره در مجلس به کار خود ادامه می دهد.

به نظر می رسد یکی از رسالت های مهم امروز رسانه ها، تبیین و تدوین جریان شناسی دقیق و جدیدی از نیروهای مذهبی و سیاسی امروز ایران است،مدتهاست پارادایم های دهه شصت و هفتاد بر تحلیل سیاست ایرانی سایه افکنده است و بسیاری از واقعیات دراین سایه دیده نمی شود، واقعیاتی که می تواند باعث غافلگیری و تحلیل های غلط شود.