به گزارش خبرنگار «تابناک» استان تهران، ۳ دسامبر، روز جهانی معلولان، فرصتی است برای بازنگری در وضعیت اجتماعی و شهری افرادی که به دلیل شرایط جسمی و حرکتی خاص، از حقوق اولیه خود محروم می‌شوند.
این روز به ما یادآوری می‌کند که هر فردی در جامعه باید بدون هیچ مانعی، از امکانات و خدمات عمومی بهره‌مند شود.
در این میان، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، دسترس‌پذیری معابر شهری برای افراد معلول است؛ معابری که به‌جای تسهیل عبور و مرور، خود تبدیل به موانعی برای استقلال این افراد می‌شود.
به مناسبت روز جهانی معلولان، خبرنگار «تابناک» همراه با یکی از توان‌خواهان شهر ورامین، ساعاتی را در سطح شهر گذراند تا از نزدیک مشکلات آنان در عبور و مرور شهری را بررسی کرده و صدای آنها را به گوش مسئولان برساند.
نتیجه این همراهی، گزارشی تکان‌دهنده از بی‌توجهی به حقوق و کرامت انسانی این قشر است.
معابری که استقلال را می‌ربایند
پیاده‌رو‌هایی که قرار بود نماد استقلال معلولان باشند، در بسیاری از مناطق ایران به کابوسی تبدیل شده است و در سطح شهر ورامین، مسیر‌های ویژه نابینایان که به‌زحمت در برخی خیابان‌ها نصب شده‌اند، اغلب با موانعی، چون درختان، تیر‌های چراغ‌برق و اجناس مغازه‌ها مسدود می‌شوند.
خبرنگار «تابناک» به همراه توان‌خواه ورامینی این مسیرها را بررسی کرد و شاهد بود که تنها در ابتدا و انتهای مسیرها، برخی پرچین‌ها و علائم ویژه نصب شده‌اند، اما در میانه راه هیچگونه نظارتی بر عملکرد آنها وجود ندارد.
کریمی، توان یاب ورامینی در این‌باره می‌گوید: این مسیرها بیشتر شبیه تله هستند تا کمک، در آغاز و پایان این مسیرها، هیچ توجهی به امنیت و طراحی درست نشده و انگار صرفاً برای رفع تکلیف ساخته شده‌اند.
وی در ادامه افزود: وقتی صحبت از حقوق معلولان می‌شود، طبق کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت، دولت‌ها موظف هستند معابر را به‌گونه‌ای طراحی کنند که افراد دارای معلولیت بتوانند از آنها به‌راحتی و بدون هیچ مانعی استفاده کنند. من نمی‌بینم که این حقوق برای ما در ورامین رعایت شود.
توان خواه ورامینی تصریح کرد: در بسیاری از این مسیرها، پرچین‌های نصب‌شده که قرار است تسهیل‌کننده حرکت افراد نابینا باشند، با درخت‌ها، تیر‌های برق و تجهیزات مغازه‌ها برخورد می‌کنند و عملاً دسترسی را غیرممکن می‌سازند.
کریمی گفت: این ناهماهنگی‌ها به وضوح نشان‌دهنده بی‌توجهی به جزئیات طراحی شهری و ضعف در نظارت است، به‌ویژه وقتی که فردی با ویلچر یا عصا برای عبور از این مسیرها مجبور باشد از کمک دیگران بهره بگیرد.
بانک رفاه کارگران ورامین، مکانی بدون دسترس‌پذیری برای توان‌خواهان
یکی از مشکلات اساسی که توان‌خواهان ورامینی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، عدم مناسب‌سازی بانک‌ها است.
یکی از بانک‌هایی که بسیاری از افراد معلول برای انجام امور خود به آن مراجعه می‌کنند، بانک رفاه کارگران ورامین است.
این بانک، که اغلب توان‌خواهان و افراد تحت پوشش بهزیستی ورامین برای انجام امور مالی و اداری خود به آن مراجعه می‌کنند، فاقد رمپ‌های استاندارد و مسیر‌های دسترس‌پذیر است.
کریمی، در این‌باره با اشاره به مشکلات خود گفت: بانک رفاه کارگران در ورامین به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مکان‌هایی است که ما باید به آن مراجعه کنیم، بیشتر کار‌های مالی و اداری افراد معلول از طریق همین بانک انجام می‌شود، اما متاسفانه هیچگونه رمپ یا تسهیلاتی برای افراد با ویلچر یا نابینا وجود ندارد.
وی ادامه داد: حتی برای ورود به این بانک، ما باید از پله‌ها بالا برویم و این خود یک مشکل جدی برای کسانی است که نیاز به کمک دارند. این در حالی است که بر اساس قوانین جهانی و داخلی، باید تمام فضا‌های عمومی، از جمله بانک‌ها، برای معلولان مناسب‌سازی شوند.
توان خواه ورامینی با استناد به قوانین موجود گفت: این مشکل در حالی است که طبق ماده ۹ کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت و آیین‌نامه مناسب‌سازی معابر شهری، تمامی ادارات و بانک‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که دسترسی برابر برای افراد با محدودیت‌های جسمی و حرکتی فراهم شود.
کریمی عنوان کرد:، اما در عمل، شاهد آن هستیم که بانک‌ها و سایر نهاد‌های عمومی هنوز نتواسته‌اند این نیاز اساسی را برآورده کنند.
ایستگاه راه‌آهن و پل‌های عابر؛ خطر در کمین توان‌یابان
ایستگاه‌های راه‌آهن و پل‌های عابر پیاده، از نقاط ضعف جدی در طراحی شهری برای معلولان به شمار می‌روند.
ایستگاه راه‌آهن ورامین، که تنها ایستگاه اصلی شهر است، نه تنها فاقد رمپ مناسب برای ویلچرنشینان است، بلکه هیچگونه خط برجسته یا حفاظ ایمنی برای نابینایان در آن تعبیه نشده است.
کریمی با اشاره به این مشکل گفت: ما در ورامین فقط یک ایستگاه داریم، اما همین یک ایستگاه هم برای افراد سالم طراحی شده است. اگر یک نابینا یا ویلچری بخواهد از اینجا عبور کند، حتماً به مشکل برمی‌خورد.
وی بیان کرد: طبق استاندارد‌های جهانی که در استاندارد‌های ISO ۲۱۵۴۲ آمده، ایستگاه‌ها باید با رمپ‌های مناسب و خط‌های برجسته برای نابینایان مجهز باشند. اما در اینجا هیچ‌چیزی وجود ندارد که بتواند به ما کمک کند.
توان خواه ورامینی بیان کرد: این وضعیت در حالی است که طبق استاندارد‌های جهانی دسترس‌پذیری حمل‌ونقل عمومی (ISO ۲۱۵۴۲)، تمامی ایستگاه‌ها و پل‌ها باید به رمپ‌های استاندارد، آسانسور یا بالابر، و مسیر‌های مشخص برای نابینایان مجهز باشند. اما در ورامین، این الزامات به‌کلی نادیده گرفته شده‌اند.
قوانین و تعهدات؛ اسناد فراموش‌شده در کشوی مدیران
ایران از امضاکنندگان کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت است و بر اساس آن، دولت‌ها موظف به فراهم آوردن دسترسی برابر به تمام امکانات عمومی برای معلولان هستند، علاوه بر این:ماده ۳۲ منشور حقوق شهروندی ایران به صراحت اعلام می‌کند که همه شهروندان، از جمله معلولان، حق دارند از امکانات برابر شهری برخوردار باشند.
آیین‌نامه مناسب‌سازی معابر شهری (مصوب شورای عالی معماری و شهرسازی) شهرداری‌ها را موظف به رعایت استاندارد‌های دسترس‌پذیری کرده است.
توان‌خواه ورامینی در ادامه می‌گوید:ما در ایران قانونی داریم که مطابق با استاندارد‌های جهانی است، اما عملاً این قوانین اجرایی نمی‌شوند.
وی در ادامه افزود: اگر طبق کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت عمل شود، باید تمامی امکانات عمومی دسترس‌پذیر باشد، اما متأسفانه هنوز هم در اینجا چنین چیزی را نمی‌بینیم.
روز جهانی معلولان؛ فرصتی برای تغییر
این مشکلات در حالی است که معلولان در سراسر جهان روز سوم دسامبر را به عنوان روز جهانی معلولان جشن می‌گیرند، روزی که به‌منظور افزایش آگاهی و حمایت از حقوق این قشر برگزار می‌شود.
این روز بهانه‌ای است تا همه ما به یاد آوریم که جامعه بدون رعایت حقوق معلولان، جامعه‌ای ناقص است. با وجود تمام قوانین و توافقات جهانی که ایران به آنها پایبند است، هنوز هم وضعیت معابر شهری و خدمات عمومی برای معلولان به شکلی نگران‌کننده نامناسب است.
امید است مسئولان به‌جای توجیه و فرافکنی، این مناسبت را به فرصتی برای اقدام عملی تبدیل کنند، زیرا معلولان فقط منتظر یک روز خاص نیستند، بلکه هر روز، روز زندگی آنهاست؛ زندگی‌ای که با تصمیم‌های کوچک ما می‌تواند آسان‌تر یا دشوارتر شود.
در نهایت، تنها یک سؤال باقی می‌ماند: آیا زمان آن نرسیده که این مشکلات ریشه‌ای حل شوند؟
شهر، متعلق به همه است، بیایید آن را برای همه قابل‌دسترس کنیم.
