عجیب به نظر می‌رسد اما واقعاً در طول سه ماهی که برای نوشتن این گزارش با رانندگان یا همان سفیران تاکسی‌های اینترنتی همراه بودم و صحبت کردم، فقط یکی از آنها کاملاً رضایت داشت و از اینکه مشغول این کار است، بسیار خوشحال بود. دو راننده دیگر هم پاداش‌ها را عامل اصلی و انگیزه فعالیت در تاکسی اینترنتی می‌دانستند اما سایرین، یا مجبور بودند یا آن را مصداق «کاچی بهتر از هیچی» می‌دانستند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی تابناک، قطعاً نمی‌توان فقط نقاط منفی برای تاکسی‌های اینترنتی قائل بود که اگر این‌گونه بود اینقدر مورد استقبال قرار نمی‌گرفتند اما آنها در نهایت پدیده‌هایی هستند که مسائل و نکات چالش‌برانگیزی در مورد عملکردشان وجود دارد.
کاری با عرصه‌های جدید فعالیت شرکت‌های تاکسی اینترنتی از قبیل ویزیت پزشکی، ارسال غذا و ... نداریم. اینجا صرفاً از فعالیت جابجایی مسافر توسط تاکسی‌های ایمن‌تر صحبت در میان است.
این شرکتها هر اندازه به نفع خود سود انباشته می‌کنند و چه بسا رضایت مسافران را به دست می‌آورند، اما بیش از همه آنها، خواسته یا ناخواسته نوعی استثمار در حق اکثریت رانندگان و خودروهای آنها روا داشته‌اند.
البته اگر سری به ایستگاه تاکسی‌های خطی مخصوصاً در بین تاکسی‌های تهران-کرج یا مناطق دیگر بزنید، اثرگذاری منفی تاکسی‌های اینترنتی روی درآمد خطی‌ها را هم به وضوح خواهید دید. برای همین بسیاری از خطی‌ها، مشتری‌های ثابت برای خود یافته‌اند و به عنوان سرویس در حال فعالیت هستند. وگرنه باید ساعت‌ها در جستجوی پر شدن خودروی خود با سه نفر باشند تا شاید از این رهگذر معیشتشان تأمین شود.
شاهراه درآمد برای صاحبان شرکتها
در هر حال همین اینترنت لاک‌پشتی، برای شرکت‌های تاکسی اینترنتی، شاهراه درآمدهای کلان و لحظه‌ای است. درآمدهایی که از کار و فعالیت رانندگان سواری‌ها، عاید این شرکتها می‌شود.
توجه کنید که در ۲۴ ساعت شبانه‌روز بی‌وقفه و پی‌درپی پول است که از سفیران یا همان رانندگان وارد حسابهای بانکی اسنپ و تپسی و شرکتهایی از این دست می‌شود. تازه این صرفاً یکی از راه‌های درآمد آنهاست و آنها در موضوع رستوران‌ها، پزشکی و خیلی چیزهای دیگر در حال فتح قله‌های درآمدزایی بیشتری هستند.
حال تصور کنید از زمان اوج‌گیری فعالیت این رسانه، این تاکسی‌ها تمام لحظه‌ها پورسانت‌ها حساب‌ها را پر کردند و البته که نوش جانشان؛ ابتکاری بوده که به خرج دادند و به هر طریق ممکن امروز به چنین فضایی رسیدند اما به دست آوردن چنین درآمدی نباید باعث تضییع حقوق دیگران شود.
اختیاری بودن کار در این شرکتها و اینکه تعداد زیادی از رانندگان، افراد شاغلی هستند که با نگاه «کاچی بهتر از هیچی» و کسب درآمد از مسافرانی که هم مسیرشان هستند، با آنها همکاری می‌کنند، اما در نگاهی کلان اساساً مورد سوءاستفاده شرکتها قرار گرفته‌اند.
استانداردی برای مبلغ کرایه در مسیرهای متعدد وجود ندارد. هر چند وقتی در اینترنت درباره این موضوع کنکاش می‌کنید صرفاً به کلیتی بسنده شده است که کرایه‌های تاکسی‌های اینترنتی بر حسب میزان مسافت و ترافیک و ... تعیین می‌شود. اما واقعیت این است که عیار منطقی و قابل استنادی برای چگونگی تعیین نرخ کرایه‌ها نخواهید یافت.
محاسبه عجیب و بدون معیار کرایه‌ها
قطعاً برای شما هم پیش آمده است که در چند روز متفاوت ولی در یک ساعت خاص با ترافیک تقریباً برابر با ترافیک روزهای پیش، اما مجبور شده‌اید کرایه‌ای یک و نیم تا دو برابر بپردازید. این، تنها یکی از مصادیق فقدان استاندارد و عیار خاص در تعیین نرخ کرایه است.
در تاریخ ۲۶ آذر ۱۴۰۳ و در آغازین دقایق آن، یعنی حدود ۳۰ دقیقه بامداد، نرخ مسیر میدان آزادی به میدان انقلاب، در اسنپ ۴۲ هزار تومان ارائه شده است.
در همان ساعت نرخ انقلاب به امام حسین عدد ۶۲ هزار تومان است.
جمع این دو می‌شود عدد ۱۰۴ هزار تومان. اما در همان زمان و در حالی که مسیر و خیابان‌های طی شده قرار نیست با دو سفر پیشین تفاوتی داشته باشد، از آزادی به امام حسین با کرایه ۷۸ هزار تومانی مواجه می‌شویم.
منطق این که کرایه مسیر از آزادی تا امام حسین ۷۸ هزار تومان و از انقلاب به امام حسین ۶۲ هزار تومان محاسبه شده است، بماند برای اسنپ و همکارانشان.
عجیب‌تر این که در پنج دقیقه پیش از آن، کرایه مسیر آزادی تا ایستگاه متروی نبرد در خیابان پیروزی، ۱۱۰ هزار تومان محاسبه شده است. این تقریباً همان عددی است که از جمع دو کرایه آزادی به انقلاب و انقلاب به امام حسین به دست می‌آید. اما چرا برای نبرد، این‌گونه محاسبه شده است؟
همه این اعداد و ارقام در یک بازه زمانی نزدیک به هم و به فاصله یکی دو دقیقه محاسبه شده است.
البته تپسی هم شرایط تقریباً مشابهی دارد و رقابتی بین دو شرکت برای بهره‌برداری هر چه بیشتر از رانندگان جریان دارد.
در شهرهای دیگر هم اوضاع همین است. در حالی که کرایه تاکسی‌های ایستگاه مهرشهر کرج تا میدان آزادی تهران، برای هر نفر مسافر، ۶۰ هزار تومان است. سه مسافر در شرایط عادی و برای استفاده از تاکسی های خطی، برای رسیدن به ایستگاه مقصد، مبلغ ۱۸۰ هزار تومان پرداخت می‌کنند. اما سفیران تاکسی‌های اینترنتی که باید از حصارک کرج، مسافر را از دم در منزلش سوار کرده و تا دم در ایستگاه راه‌آهن در جنوب تهران برسانند، ناگهان با عدد ۱۲۵ تا ۱۴۰ هزار تومان مواجه می‌شوند. این برای روزهای عادی است. در روزهای پرترافیک، عدد مربوطه بالاتر می‌رود. اما به نسبت ترافیک و شلوغی و تبعات آن، در واقع باز با معادل همان عدد اول مواجه هستید.
در این میان، البته که قبل از راننده، شرکت درصد خودش را از پول پرداختی مسافر کم کرده است. یعنی مبلغی بیشتر از ۲۱ هزار تومان از همان ۱۲۵ هزار تومان نیز به شرکت می‌رسد.
شاید باورتان نشود، اما مسیرهایی همانند گلشهر کرج تا کمالشهر، که میانگین کرایه ۵۰ هزار تومان را در بهترین حالت دارند، در روزهای جمعه و آرام، به ۳۵ هزار تومان کاهش می‌یابد. در همه این موارد ابتدا سهم شرکت کم می‌شود و حتی دسترسی به چنین عددی نیز میسر نیست. در حالی که برای سفر از متروی گلشهر کرج تا کمالشهر، حداقل باید دو مسیر تاکسی معمولی سوار شوید، اما در عمده موارد به چه تاکسی برای طی مسیر سه‌گانه تا رسیدن به مقصد نیاز خواهید داشت. اما سفیر تاکسی اینترنتی راننده مجبور است شما را با عدد ۳۵ تا ۵۰ هزار تومان به مقصدتان برساند. هرچند در این بین مسافران هم رضایتی به دست می‌آورند اما در نهایت برد اصلی را شرکت کرده و اجحاف جدی در حق راننده و خودروی او انجام شده است.
شاید باورتان نشود که رانندگان با اعداد ۱۴ هزار تومان یا ۱۷ هزار تومان منهای پورسانت شرکت نیز مواجه می‌شوند. عددی که به‌طور قطع نمی‌ارزد که ماشین استارت بخورد چون هزینه استارت همان لحظه از دریافتی راننده قطعاً بیشتر خواهد بود. اما چه اهمیتی دارد؟ آنها را دریافت می‌کنند و آن را بهتر از خالی از سرنشین رفتن می‌دانند.
از کمیسیون نجومی تا سبک جدید مهاجرت به تهران
پالایش نظرات درج شده در مطالب مرتبط به حق کمیسیون دریافت شده از سوی تاکسی‌های اینترنتی، مخصوصاً گزارش خبرگزاری مهر در ۱۴۰۱ حاکی از این است که بیشتر اعتراضات سفیران مربوط به میزان کمیسیون دریافتی توسط شرکت‌هاست.
این شرکتها از رانندگان تهرانی مبلغ ۱۵ تا ۱۷ درصد و از رانندگان شهرستانی مبلغ ۲۰ درصد حق کمیسیون کم می‌کنند. در حالی که طبیعتاً درآمد شهرستانی‌ها خیلی کمتر از سفیران تهران است. همین موضوع باعث شده شاهد مهاجرتی از نوع جدید به تهران باشیم. رانندگانی که مسیر شهرستان را تا تهران طی می‌کنند و حتی در موارد زیادی جایی برای خواب ندارند و در خودروی خود استراحت می‌کنند. اما تمام انگیزه‌های آنها، شرایط نسبی و برتر تهران نسبت به شهرستان‌هاست.
احتمالاً برای مسافران تاکسی‌های اینترنتی زیاد پیش آمده که در تهران یا سایر شهرهای بزرگ اسنپ یا تپسی گرفته‌اند که راننده غیربومی حتی خیابان‌های اصلی شهر را هم بلد نیست و پلاک غیربومی خودروی او نشان از آن دارد که برای درآمد بیشتر و پرداخت کمیسیون کمتر به شهر بزرگ‌تری مهاجرت کرده است.
اشتباه بزرگ
حق کمیسیون ۱۵ تا ۲۰ درصد برای آژانس‌های تاکسی تلفنی طراحی شده بود که معمولاً ۱۰ تا ۲۰ خودرو در اختیار داشتند و از آنها این مقدار مبلغ را دریافت می‌کردند. حال در برابر جمعیت عظیم خودرو، آن هم بدون حمایت خاص و ویژه، چرا باید همان مقدار حق کمیسیون از رانندگان کم شود؟ اینها سؤالاتی مهم است که چندان پاسخی برایش ارائه نشده است.
به نظر می‌رسد میزان دریافتی سفیران تاکسی اینترنتی، برای آنها به صرفه و قابل قبول نیست؛ به ویژه آنکه کمیسیون‌ها و جریمه‌هایی که شرکت از سفیران خود کسر می‌کند، فشار بیشتری به این گروه وارد می‌کند؛ گروهی که هیچ صنف رسمی برای حمایت از حقوق خود ندارد.
گلایه‌های متعدد سفیران تاکسی‌های اینترنتی از نرخ کم کرایه‌ها شروع شده و به مسائل دیگری همچون درصد بالای کمیسیون، استهلاک بالای خودرو، ریسک تصادف، تورم و افزایش قیمت خدمات خودرو و سرویس، استرس افزایش قیمت بنزین و از همه مهم‌تر عدم برخورداری از قرارداد بیمه‌ای مواجه هستند.
از کمیسیون نجومی تا سبک جدید مهاجرت به تهران
پالایش نظرات درج شده در مطالب مرتبط به حق کمیسیون دریافت شده از سوی تاکسی‌های اینترنتی، مخصوصاً گزارش خبرگزاری مهر در ۱۴۰۱ حاکی از این است که بیشتر اعتراضات سفیران مربوط به میزان کمیسیون دریافتی توسط شرکت‌هاست.
این شرکتها از رانندگان تهرانی مبلغ ۱۵ تا ۱۷ درصد و از رانندگان شهرستانی مبلغ ۲۰ درصد حق کمیسیون کم می‌کنند. در حالی که طبیعتاً درآمد شهرستانی‌ها خیلی کمتر از سفیران تهران است. همین موضوع باعث شده شاهد مهاجرتی از نوع جدید به تهران باشیم. رانندگانی که مسیر شهرستان را تا تهران طی می‌کنند و حتی در موارد زیادی جایی برای خواب ندارند و در خودروی خود استراحت می‌کنند. اما تمام انگیزه‌های آنها، شرایط نسبی و برتر تهران نسبت به شهرستان‌هاست.
احتمالاً برای مسافران تاکسی‌های اینترنتی زیاد پیش آمده که در تهران یا سایر شهرهای بزرگ اسنپ یا تپسی گرفته‌اند که راننده غیربومی حتی خیابان‌های اصلی شهر را هم بلد نیست و پلاک غیربومی خودروی او نشان از آن دارد که برای درآمد بیشتر و پرداخت کمیسیون کمتر به شهر بزرگ‌تری مهاجرت کرده است.
امان از خدمات باشگاه رانندگان
این شرکتها در مدت فعالیت خود ادعا کرده‌اند که در قبال کمیسیونی که از رانندگان دریافت می‌کنند، خدماتی را به آنها ارائه می‌دهند و این خدمات را در بخشی به عنوان «باشگاه رانندگان» اعلام کرده‌اند. این باشگاه که برای استفاده رانندگان تاکسی اینترنتی و اسنپ‌باکس‌ها شکل گرفته است، خدماتی نظیر اتوسرویس برای خودرو و موتورسیکلت، خدمات درمانی و فروش پوشاک را با تخفیف‌های دوره‌ای برای کاربران خود فراهم می‌کند.
اما کافی است یک بار به مراکز محل قرار داد تاکسی‌های اینترنتی مراجعه کنید. با انبوهی از بدرفتاری‌ها و مانع‌تراشی‌ها و یا افزایش هزینه به بهانه‌های متعدد مواجه خواهید شد.
داستان کیف پول
داستان کیف پول اسنپ در این میان جالب‌تر است. ابتدا باید کیف پول را شارژ کنید تا وسیله یا خدمتی را بخرید. اما اگر به هر دلیلی این خرید انجام نشد، دیگر نمی‌توانید پول را به حساب خود برگردانید. باید همانجا بماند تا بالاخره پول را در همانجا هزینه کنید. درباره کیف پول تپسی و دیگر شرکت ها اطلاعی ندارم. اما احتمالا شرایط مشابهی حاکم است.
پاداش
در واقع پاداش‌هایی هم که برای رانندگان در نظر گرفته شده است، همان پول خود راننده است که اصولاً در شرایط استاندارد و با قیمت استاندارد باید به راننده پرداخت شود. آنها سر هم جمع می‌شوند و شاید از بین خوانندگان، چند درصدی با پیگیری و مداومت به آن عدد برسند.
پاداش‌ها به این صورت است که اگر شما مثلاً سفر را در روز انجام دهید، مبلغی را به شما به عنوان پاداش ارائه می‌دهد؛ مثلاً در حدود ۷۰ هزار تومان. این عدد با افزایش سفرها می‌تواند افزایش داشته باشد. همچنین بعد از بعضی از پاداش‌ها برای میزان درآمد راننده در نظر گرفته شده است و متناسب با آن اعمال می‌شود. یعنی مثلاً اگر امروز شما مبلغ ۴۰۰ هزار تومان از جابجایی مسافران این شرکتها درآمد کسب کنید -با هر میزان سفری که دارید- مقدار معینی پول به درآمد شما اضافه می‌شود.
گاهی نیز پاداش بدین گونه است که این شرکتها حق کمیسیون را برای چند روز یا چند ساعت از شما نمی‌گیرند.
این پاداش‌ها هر چند نهایتاً حق خود راننده از محل بی‌مهری‌های پیشین است، اما همین ماجرا، انگیزه تعدادی از رانندگان برای مداومت در همکاری با این شرکت‌هاست.
شرکت هایی که هوش بالایی در درآمد زایی دارند حتما این را هم می دانند که تکریم همه افرادی که با آنها درگیر هستند، اتفاقا بهترین سرمایه گذاری برای آنهاست. این شرکت ها نیز ،چه بسا در آینده به این موضوع مهم بپردازند.
حداقل کرایه و 20 درصد کمیسیون برای اسنپ باکس تو سرما و بارندگی واقعا اجحاف قبلا در بارندگی و سرما کرایه افزایش میداند ولی الان خیر از سهمیه بنزین خبری نیست 
هرجا به قشری کم لطفی شده عمدتا به خاطر عدم وحدت خودشون بوده، هیچ چیزی نمیتونه جلوی وحدت بایسته....