سربازی اجباری یا خدمت داوطلبانه؛ راه سومی وجود ندارد؟/شما نظر دهید:با سربازی هدفمند، کوتاه و همگانی موافقید یا مخالف؟

به گزارش سرویس سیاسی تابناک، خدمت سربازی اجباری به مدت دوسال برای افراد ذکور ایرانی از یادگاری های رضاشاه پهلوی است، مساله ای با قدمتی نزدیک به صدسال با تلخی ها و سختی ها و البته مقداری کمی شیرینی! خاطرات خدمت سربازی یکی از سوژه های پسران ایرانی برای گرم کردن مجالس و محافل است(بخصوص خاطره معمولا قلابی سیلی زدن به فرمانده!) بسیاری از خانم ها اعتقاد دارند سربازی، پسرها را مرد می کند، بسیاری از رفاقت های محکم و مادام العمر در سربازی شکل می گیرد، اما تلخی ها هم کم نیست، دور شدن از محیط کسب و کار، شرایط نامساعد، سوانح متعدد در حین خدمت سربازی، عقب افتادن ازدواج و فرزندآوری،بعضا حس تحقیر شدگی و به بطالت رفتن جوانی و حقوق بسیار کم سربازی و ...

در جامعه ایران دو نگاه پررنگ در خصوص سربازی وجود دارد: ادامه روش کنونی و سربازی اجباری و نگاه دوم : تبدیل سربازی اجباری به خدمت داوطلبانه و اختیاری، هر دو نگاه معایب و محاسن خودش را دارد، قانون نظام وظیفه عمومی با وجود اصلاحات متعدد هنوز یکی از چالش های جوانان و حاکمیت، خانواده و نظام است و باعث ایجاد دو قطبی ها و بحث ها و جدال های فراوان.

خرید خدمت سربازی که برهه هایی انجام شد هم آسیب های خاص خود را دارد و باعث ایجاد حس بی عدالتی و تبعیض می شود، حقوق سربازی با وجود افزایش متعدد هنوز به قدری کم است که نمی تواند نیازهای یک فرد را تامین کند.

اما شاید بشود نگاه سومی به ماجرای سربازی داشت:  ایران شانزذهمین کشور دنیا از نظر وسعت است، پهنه عظیمی از دریا و کوه و مرز و خطر در میانه آسیا و خاورمیانه پرتنش و پر کشش، با همسایگانی که تجربه تاریخ نشان داده است چندان با ما ایرانی ها مهربان نبوده اند! لغو سربازی اجباری و کاهش شدید نیروهای دفاعی کشور برای کشوری مثل ایران چقدر به صلاح است؟ هزینه ایجاد یک ارتش با نیروی داوطلب چقدر است؟ آیا می توان به راه سومی اندیشید؟

با این مقدمه نگاهی می کنیم به چند آمار درباره سربازی در کشورهای دیگر: 

کدام کشورها سربازی اجباری دارند؟

سربازی اجباری در تعدادی از کشورها هنوز اجرا می‌شود. بر اساس اطلاعات موجود، کشورهای زیر سربازی اجباری برای مردان دارند:

ایران: خدمت سربازی برای مردان اجباری است و مدت آن بسته به محل خدمت می‌تواند بین ۱۸ تا ۲۴ ماه متغیر باشد.

کره شمالی: مدت زمان خدمت سربازی برای مردان ۱۰ سال و برای نیروهای ویژه ۱۳ سال است. زنان نیز از سال ۲۰۱۵ مشمول خدمت سربازی شده‌اند.

ترکیه: سربازی برای مردان بین ۲۰ تا ۴۰ سال اجباری است، با مدت زمانی بین ۶ تا ۱۲ ماه.

رژیم اسرائیل: هم مردان و هم زنان باید خدمت سربازی کنند، به ترتیب ۳۲ و ۲۴ ماه خدمت دارند.

فنلاند: مردان باید به سربازی بروند، مدت زمان خدمت ۶ تا ۱۲ ماه است.

سوئیس: مردان سالم بین ۱۸ تا ۳۰ سال باید ۱۸ تا ۲۱ ماه خدمت کنند.

مصر: مردان بین ۱۸ تا ۳۰ سال باید یک تا سه سال خدمت کنند.

کره جنوبی: سربازی برای مردان بین ۱۸ تا ۳۰ سال اجباری بوده و مدت زمان آن معمولاً ۱۸ ماه است.

اتریش: مردان بین ۱۸ تا ۳۵ سال باید ۶ ماه خدمت نظامی یا ۹ ماه خدمت عمومی انجام دهند.

نروژ: از سال ۲۰۱۶، هم مردان و هم زنان باید خدمت کنند، با مدت زمان ۱۹ ماه.

نکته جالب این است که کمترین میزان سربازی در کشورهایی که سربازی اجباری دارند، مثل سوئیس و اتریش شش ماه است و بیشترین دوره خدمت سربازی اجباری در مصر است که تا سه سال هم می تواند طول بکشد و البته در رژیم اسرائیل، زنان هم باید به سربازی اجباری بروند! اما جالب است از خودمان بپرسیم، کشورهایی که سربازی اجباری دارند، چه ویژگی هایی مشترکی دارند؟:

موقعیت جغرافیایی و سیاسی حساس:
بسیاری از این کشورها در مناطقی قرار دارند که از نظر جغرافیایی یا سیاسی شرایط پرتنشی دارند یا درگیر مناقشات مرزی هستند. به عنوان مثال، کره جنوبی و رژیم اسرائیل.

سابقه جنگ یا تهدید نظامی:
کشورهایی که سابقه جنگ یا تهدیدات نظامی دارند، ممکن است سربازی اجباری را برای مقابله با این تهدیدات حفظ کنند. نمونه‌هایی مانند کره شمالی و ایران.در این کشورها، نیاز به نیروی انسانی برای حفظ امنیت ملی و دفاع از کشور بالاست، که منجر به اجرای سربازی اجباری می‌شود.
ساختارهای اجتماعی و فرهنگی:
در برخی از این کشورها، خدمت سربازی به عنوان یک وظیفه اجتماعی یا ملی دیده می‌شود و بخشی از فرهنگ و هویت ملی است.

اقتصاد و منابع محدود:
کشورهایی که منابع مالی محدودی برای حفظ ارتش حرفه‌ای دارند، ممکن است به سربازی اجباری روی آورند تا هزینه‌های نظامی خود را کاهش دهند.
پایبندی به سنت‌ها:
برخی کشورها ممکن است به دلایل سنتی یا تاریخی سربازی اجباری را حفظ کنند، به ویژه اگر این سیستم در گذشته به خوبی کار کرده باشد.

 هزینه‌های ایجاد و نگهداری یک نیروی زمینی حرفه‌ای در ایران

یکی از مولفه‌های اساسی برای ارتقاء توان دفاعی هر کشور، داشتن یک نیروی زمینی حرفه‌ای و توانمند است. اما برای دستیابی به چنین نیرویی، هزینه‌های زیادی باید صرف شود که شامل دستمزد، تجهیزات، آموزش و زیرساخت‌های مختلف است. در این مقاله، با تحلیل هزینه‌های مرتبط با ایجاد و نگهداری یک نیروی زمینی حرفه‌ای با استعداد ۲۵۰ هزار نفر در ایران، به بررسی ابعاد مختلف این موضوع خواهیم پرداخت، لازم به ذکر است که در این بررسی فقط "نیروی زمینی" در نظر گرفته شده است و هزینه های ارتش حرفه ای(بدون سربازی اجباری) در رسته های دیگر مثل هوایی و دریایی و پدافند و ..فاکتور گرفته شده است:

۱. هزینه‌های دستمزد

اولین و مهم‌ترین هزینه در ایجاد یک نیروی زمینی حرفه‌ای، پرداخت دستمزد مناسب به نیروهاست. سربازان حرفه‌ای که در چنین نیرویی خدمت می‌کنند، باید از نظر اقتصادی و اجتماعی در شرایطی باشند که بتوانند تمام توجه خود را به انجام وظایف نظامی معطوف کنند. این بدین معناست که آنها نباید مجبور به انجام شغل‌های جانبی مانند رانندگی برای خدمات حمل و نقل آنلاین یا سایر مشاغل باشند. از این رو، پرداخت دستمزد مناسب برای تأمین نیازهای زندگی و رفاه شخصی نیروها ضروری است.

اگر فرض کنیم که هر سرباز ماهانه حدود ۵۰۰ دلار دریافت کند، هزینه سالانه دستمزد برای ۲۵۰ هزار نفر سرباز، بین ۱.۵ تا ۲.۵ میلیارد دلار خواهد بود. این مبلغ تنها هزینه پرداخت دستمزدها را دربر می‌گیرد و هزینه‌های جانبی دیگری مانند تأمین تغذیه، درمان و سایر خدمات رفاهی در این محاسبات گنجانده نشده است.لازم به ذکر است که بر اساس تخمین ها و آمار غیررسمی، تعداد پرسنل نیروی زمینی ارتش و سپاه و فراجا حدودا ۵۰۰ هزار نفر است.

۲. هزینه‌های تجهیز و آموزش

علاوه بر هزینه‌های دستمزد، تأمین تجهیزات و آموزش‌های تخصصی برای سربازان نیز بخش عمده‌ای از هزینه‌های ایجاد یک نیروی زمینی حرفه‌ای را تشکیل می‌دهد. برای این منظور، نیاز به زیرساخت‌های آموزشی پیشرفته‌ای است که شامل آموزش‌های ویژه‌ای همچون CQB (نبرد نزدیک)، CQC (نبرد تن به تن)، شبیه‌سازی شلیک ضدزره، جنگ شبانه، شبیه‌سازی جنگ شهری، چتربازی، هوابرد و کار با سلاح‌های دقت‌زن می‌شود. هرکدام از این دوره‌ها و شبیه‌سازی‌ها، نیاز به تجهیزات خاص و هزینه‌های زیادی برای ایجاد زیرساخت‌های آموزشی دارد.

برای مثال، سربازان نیروی زمینی ایالات متحده حداقل ۱۵۰۰۰ دلار تجهیزات جنگی به همراه دارند. در صورتی که ایران بخواهد یک نیروی زمینی با استعداد ۲۵۰ هزار نفر ایجاد کند، هزینه تجهیزات جنگی برای این تعداد سرباز به حدود ۴ میلیارد دلار خواهد رسید. این مبلغ فقط مربوط به هزینه‌های اولیه تجهیزات است و هزینه‌های نگهداری، تعمیر و بروزرسانی تجهیزات در طول زمان را در بر نمی‌گیرد.

۳. هزینه‌های نگهداری و پشتیبانی

علاوه بر هزینه‌های اولیه دستمزد، تجهیزات و آموزش، باید به هزینه‌های نگهداری و پشتیبانی نیز توجه داشت. این هزینه‌ها شامل نگهداری زیرساخت‌ها، تجهیزات، تأمین منابع لازم برای عملیات‌های نظامی، تعمیرات و بروزرسانی تجهیزات و سایر امور مرتبط با پشتیبانی روزانه است. به علاوه، برای حفظ آمادگی دائم نیروی زمینی، نیاز به تمرینات مداوم و بروزرسانی تاکتیک‌ها و تجهیزات است که مستلزم بودجه‌های قابل توجهی است.

پس معلوم می شود مساله سربازی اجباری اتفاقا برخلاف نظر بخش عمده ای از افکار عمومی یک مساله ساده و یک خطی نیست که بتوان آن را فورا تبدیل به سربازی داوطلبانه کرد، سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی و تجهیزات نظامی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی امنیت و دفاع ملی، عملا به معنای تقویت توان بازدارندگی ایران است اما به نظر می رسد، راه کنونی، یعنی سربازی اجباری همگانی و طولانی و معمولا غیر هوشمند و هدفمند هم قابل تداوم نیست، پس چه باید کرد ؟

آیا می توان با کاهش مدت سربازی مثلا تا 8 ماه، یک دوره آموزشی فشرده نظامی بسته به میزان استعداد فرد، نیاز دفاعی کشور و ملاحظات اقتصادی و بودجه برای داوطلبان خدمت سربازی برقراری کرد؟ آیا دگرگونی کلی آموزش نظامی و بهره مندی از فن آوری و هوش مصنوعی برای ایجاد یک نظام خدمت اجباری ولی کوتاه مدت همگانی، امنیت دفاعی ایران عزیز را بیشتر تامین نمی کند؟ 

دفاع از میهن، صرف نظر از هر حکومتی که در ایران مستقر باشد،یک سنت ایرانی است، ما ایرانی ها با هر میزان از اختلاف سیاسی و عقیدتی در دفاع از مرزهای خانه خود ، متحد و یکصدا هستیم و این قطعا یک شعار نیست، بهترین کاری که می شود انجام داد چیست؟ با سربازی اجباری موافقید یا سربازی کاملا داوطلبانه؟ یا سربازی هوشمند اجباری ولی کوتاه مدت، آیا نمی شود از ظرفیت زنان ایرانی در بخش های مرتبط با نظام دفاعی کشور استفاده کرد؟  پیشنهاد شما برای آنکه هم نظام دفاعی کشور تقویت شود و هم از مرارت ها و رنج های بی مورد خدمت سربازی کاسته شود، چیست؟شما بگویید، نظر شما چیست؟