به گزارش سرویس سیاسی تابناک ،با گذشت پنج ماه از آغاز به کار دولت مسعود پزشکیان، این دولت در شرایطی کار خود را ادامه میدهد که وعدههای انتخاباتی، چالشهای اقتصادی، و فشارهای سیاسی سوپر انقلابیها آزمونی جدی برای آن محسوب میشوند. در این مدت، دولت تلاش کرده است تا در حوزههای مختلف گامهایی بردارد؛ از رفع فیلترینگ و مدیریت اخبار قانون عفاف و حجاب گرفته تا عدالت اجتماعی و وفاق سیاسی. با این حال، فضای سیاسی کشور همچنان با اختلافات جناحی و مواضع تند برخی مخالفین مذاکرات پیچیدهتر شده است.
دستاوردها و چالشهای دولت پزشکیان
یکی از اولین اقدامات دولت، رفع فیلترینگ واتساپ و گوگل پلی بود. این تصمیم که تأثیر گستردهای بر کاربران عادی داشت، بهعنوان نشانهای از نگاه دولت به اهمیت فضای دیجیتال و تلاش برای اجرایی شدن وعدههای انتخاباتی مورد توجه قرار گرفت. رفع این محدودیتها هرچند که بخشی از نارضایتی عمومی را نیز کاهش داد اما با مخالفان چون سوپر انقلابیها همراه بود که حتی رئیس سازمان تبلیغات را از اینکه به رفع فیلتر همراهی کرده مورد انتقاد قرار دادند.
از سوی دیگر، دولت پزشکیان با تعویق اجرای قانون حجاب و عفاف، رویکردی متفاوت برای کاهش تنشهای اجتماعی در پیش گرفت. این تصمیم که با هدف ایجاد فرصت برای گفتوگوهای کارشناسی اتخاذ شد، هرچند با انتقاداتی همراه بود، اما از نگاه بسیاری اقدامی عقلانی برای مدیریت بهتر مسائل فرهنگی و اجتماعی به شمار میآید. هر چند این تعویق با مدیریت دکتر قالیباف در برابر نمایندگان موافق طرح عفاف و حجاب جلو رفت.
به علاوه، یکی از وعدههای کلیدی پزشکیان در زمان انتخابات، استفاده از زنان و اهل سنت در پستهای مدیریتی و برگشت اساتید اخراجی به دانشگاهها بود. اکنون، با گذشت پنج ماه، این وعده به واقعیت تبدیل شده است. حضور پررنگ زنان و اهل سنت در مدیریت کشور، پیامی از نگاه فراگیر دولت به اقشار مختلف جامعه دارد و به تقویت اعتماد عمومی و افزایش مشارکت اجتماعی منجر شده است.
اما افزایش قیمت دلار، تورم بالا، افزایش قیمت کالاهای اساسی، و فشارهای معیشتی همچنان بزرگترین چالشهای دولت هستند. تیم اقتصادی دولت و علیالخصوص حضور فرزین، رئیس بانک مرکزی از دولت قبل این روزها بیشترین انتقادات را دریافت میکنند.
در کنار مشکلات اقتصادی، زمزمههای استیضاح برخی وزرا از سوی نمایندگان مجلس فضای سیاسی کشور را ملتهب کرده است و حتی هشتگهایی برای استیضاح وزیر اقتصاد ترتیب دادهاند. این موضوع نشان میدهد که دولت علاوه بر مسائل اقتصادی، با چالشهای سیاسی جدی نیز روبهرو است.
مذاکرات و رفتار سوپر انقلابیها
اما زمزمه مذاکرات و ارسال دوباره FATF به مجمع تشخیص برای بررسی بیشتر، صفبندی گروه سوپر انقلابی برای کنشها در یک راستا را مشخص کرده است.
برخی چهرههای اصولگرا همچنان مخالف هرگونه مذاکره با غرب هستند. محمدصادق کوشکی و فریدون عباسی، از چهرههای نزدیک به جناح رادیکال، دیدگاههای تندی درباره هرگونه مذاکره با غرب، بهویژه آمریکا و اروپا، دارند.
محمدصادق کوشکی به شدت مخالف مذاکره با آمریکا است و آن را اقدامی زیانبار میداند. او تأکید دارد که دشمنی آمریکا با ایران ریشه تاریخی دارد و تبلیغ برای مذاکره با این کشور، تصویری نجاتبخش از آمریکا در ذهن جامعه ایجاد میکند که باید با یادآوری حقایق تاریخی اصلاح شود. اگر ما با حقایق تاریخی نسبت به آنچه که آمریکا سر ملت ما آورده و مشکلاتی که ما از قبل آمریکا دچار شدیم را مرتب یادآوری نکنیم، بعضیها که رهبر انقلاب در سخنرانی شاناشاره کردند رسماً نفوذیها و بردههای آمریکا هستند و آمریکا را به عنوان فرشته نجات و داروی همه بیماریها و مسائل کشور معرفی میکنند.
فریدون عباسی نیز مذاکرات با سه کشور اروپایی را «قطعا بیثمر» توصیف میکند و آن را تکرار اشتباهات گذشته میداند. او به تجربههای پیشین، از جمله شهادت مسعود علیمحمدی، اشاره کرده و معتقد است که مواضع اروپا در قبال ایران تغییرناپذیر است. عباسی تأکید دارد که اعتماد به غرب در موضوعات حساس، هزینههای سنگینی برای ایران به همراه داشته و باید از این اشتباهات درس گرفت.
عباس سلیمینمین، اصولگرا نیز در گفتوگویی اظهار داشت که ترامپ تغییری نکرده و برخی در ایران تلاش میکنند او را تطهیر کنند. وی شتابزدگی برای توافق با آمریکا را غیرمعقول دانسته و تأکید کرد که دشمنی آمریکا با ایران ناشی از اقدامات گذشته آنها مانند کودتا و حمایت از صدام است. سلیمینمین مشکل اصلی را سیاستمداران زورگو و قلدر دانست.
این روزها، چهرههای اصولگرای تندرو با استدلالهای مشابه، بر ضرورت ایستادگی در برابر غرب و تقویت اقتصاد مقاومتی تأکید دارند و هرگونه تعامل یا مذاکره را تهدیدی برای منافع ملی میدانند. نکته حائز اهمیت، استفاده از واژه «منافع ملی» استدلال مشترک سوپر انقلابیها برای مخالفت با مذاکرت است.
از سوی دیگر در فضای سیاسی اخیر، چالشی دوباره از کانون اصلی بازی های سوپرانقلابی، یعنی صداوسیما برخاست: با انتقادات محمدرضا شهبازی، مجری صداوسیما، از نزدیکان سعید و وحید جلیلی، نسبت به مهدی فضائلی مسائل جالبی آشکار شد.
شهبازی در ایکس(توئیتر سابق) با کنایه، فضائلی را به پیچیدهسازی سخنان رهبر انقلاب متهم کرد و گفت: «جدیداً فهم سخنان سرراست آقا آسانتر از فهم شرح آقای فضائلی بر سخنان ایشان شده. شاید هم آقا عضو دفتر حفظ و نشر آقای فضائلی شدهاند! انشاالله حضرت آقا زودتر یک سخنرانی کنند و بیانات آقای فضائلی را شرح دهند. نمیدانم... کلاً خیلی شرایط عجیبی است!». هرچند که این توئیت را محمدرضاشهبازی پس از چندساعت حذف کرد.
این انتقادات بازتابی از نارضایتی بخشی از جریان رادیکال اصولگرا از نحوه نگاه جناح سنتی به مذاکرات است. فضائلی، عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب، در یک مصاحبه گفته بود: سخن اخیر رهبر انقلاب درباره تهدید مردمسالاری در صورت تمکین در برابر خواست آمریکاییها درست فهمیده نشد، ...و اگر منفعت ما و دشمن یکسان باشد، ما برای خودمان تصمیم میگیریم، حتی اگر مطابق خواست بیگانه باشد.
این اختلافات یادآور انتقادات پیشین وحید جلیلی در سال ۱۳۹۸ از حسین محمدی، معاون بررسی دفتر رهبری، است. جلیلی در آن زمان با ادبیاتی تند، محمدی را به عنوان شیفتگان خدمت و حمایت از نفوذ در صداوسیما متهم کرده و گفته بود: «آقای رسانه ملی که داری دولت را نقد میکنی که نفوذ تا کجایت رسیده، بوی باران را ببین تا بفهمی جریان نفوذ تا کجای خودت رسوخ کرده است.» او همچنین اظهار داشت: «اینها همه را با حمایت آهنین مدیریت صداوسیما و پشتیبانان رفیقباز و انحصارطلبی که در بعضی جاهای مهم نظام دارند، انجام میدهند. کمکم بعد از ۲۰ سال وقت نهی علنی آنها از منکر رسیده است. اینها باید بدانند که سکوت در برابر باندبازیهای مفسدهانگیزشان حدی خواهد داشت و قطعاً مصلحت آنها به مصلحت انقلاب ترجیح داده نخواهد شد.»
این نامهها و سخنرانیها، که با ادبیاتی تند و انتقادی نوشته شده بود، بازتاب گستردهای در رسانهها و محافل سیاسی داشت. بسیاری از تحلیلگران این حمله را نشانهای از شکاف عمیق میان جناحهای مختلف اصولگرا دانستند. در مقابل، حامیان حسین محمدی او را فردی متعهد و متخصص در حوزه فرهنگ و رسانه توصیف کرده و انتقادات جلیلی را ناشی از نگاه یکجانبه و غیرمنصفانه دانستند. هرچند که بعد از سه سال از این انتقادات وحید جلیلی به معاونت صداوسیما و ریزش مخاطب در معاونت وی رسید.
FATF؛ اختلاف میان جناح سنتی و رادیکال
همچنین یاسر جبرائیلی، از اصولگرایان تندرو، با فعالیت پررنگتر در اکانت روزنامهای که مجوز آن در روزهای پایانی دولت قبل و در زمانی که سازمانهای مختلف مشغول برگزاری انتخابات زودهنگام بودند، دریافت شده است، شروع به انتقاد از طرحها وزیر اقتصاد و کارشناسان اقتصادی کرد. او به عنوان یکی از مخالفان مذاکرات و روابط خارجی، معتقد است که طرحهای اقتصادی دولت و طرحهای دلار عامل تورم هستند و این مسائل هیچ ارتباطی با مذاکرات و روابط خارجی ندارند. هرچند که کاربران مکرر با مستنداتی به اشتباه بودن طرحهای وی اشاره کردهاند، اما جبرائیلی همچنان بر مواضع خود پافشاری میکند. به طوری که محمدرضا باهنر و یاسر جبرائیلی باهم به مناظره پرداختند.
محمدرضا باهنر، از چهرههای برجسته اصولگرایان، در اظهارات اخیر خود از ضرورت پیوستن ایران به FATF دفاع کرده است. او معتقد است که بدون FATF حتی شهروندان ما هم نمیتوانند حساب بانکی باز کنند. اما در مقابل، یاسر جبرائیلی، از منتقدان رادیکال و نزدیک به جناح سعیدجلیلی، به شدت با این دیدگاه مخالفت کرد و ادعا کرد: «حساب باز کردن شهروندان ربطی به FATF ندارد.» و در مقابل باهنر گفت: «شاید به خاطر همین حرفها شما را از مجمع تشخیص کنار گذاشتند.»
این اختلافنظرها، شکاف عمیقی را میان اصولگرایان سنتی و جناح رادیکال نشان میدهد. در حالی که باهنر به دنبال واقعگرایی و تعامل برای حل مشکلات است، جبرائیلی بر مقاومت و خوداتکایی تأکید دارد.
مسیر پیش روی دولت چهاردهم
تحرکات سوپر انقلابیها نشان میدهد، در هر جایگاهی که قرار دارند، تلاش میکنند با استفاده از ابزارهای مختلف، موافقان مذاکرات را حذف کنند و فضای سیاسی را به نفع خود تغییر دهند.
این جریانها، با استفاده از تحلیلگران سیاسی، نمایندگان مجلس، مجریان تلویزیون و کارشناسان اقتصادی، هر یک به شیوهای خاص وارد میدان میشوند تا با ایجاد فشار و جهتدهی افکار عمومی، سیاستهای خود را پیش ببرند.
تحلیلگران سیاسی سوپر انقلابی از رسانهها و شبکههای اجتماعی برای هدایت افکار عمومی علیه مذاکرات استفاده میکنند. آنها با ارائه تحلیلهایی که بر تهدیدها و پیامدهای منفی احتمالی مذاکرات تأکید دارند، تلاش میکنند مشروعیت موافقان را زیر سؤال ببرند. در همین حال، نمایندگان مجلس سوپر انقلابی از ابزارهای نظارتی مانند استیضاح، سوال از وزرا و فشار به مجمع تشخیص برای پخش زنده جلسات FAFT برای اعمال فشار بر دولت و میانهروها بهره میبرند.
این جریانها از برچسبزنی به موافقان مذاکرات، مانند «سازشکار یا غربگرا»، برای زیر سؤال بردن اعتبار آنها استفاده میکنند. همچنین، با ایجاد بحرانهای ساختگی یا بزرگنمایی مشکلات موجود، فضای سیاسی را برای دولت و میانهروها دشوار میسازند. با تسلط بر رسانهها و نهادهای تصمیمگیری، مانع از شنیده شدن صدای موافقان مذاکرات میشوند.
این تلاشها نشاندهندهی شکاف عمیق میان سوپر انقلابیها و میانهروها در مواجهه با مذاکرات است. سوپر انقلابیها نهتنها مسیر مذاکرات را با چالش مواجه میکنند، بلکه سعی دارند با تسلط بر نهادهای تصمیمگیری و رسانهها، موافقان این روند را نیز از عرصه سیاسی حذف کنند.
بنابراین دولت پزشکیان در پنج ماهگی خود، نشان داده که با وجود تمام فشارها، تلاش میکند به وعدههای خود عمل کند. رفع فیلترینگ، تقویت حضور زنان و اهل سنت در مدیریت کشور، و مدیریت عقلانی مسائل اجتماعی و وفاق بین گروههای سیاسی مختلف از جمله اقدامات مثبت این دولت بوده است.
با این حال، آینده دولت به میزان موفقیت آن در حل مشکلات اقتصادی و مدیریت فشارهای سیاسی بستگی دارد. اختلافات جناحی و مواضع تند مخالفین مذاکرات، چالشهای پیش روی دولت را پیچیدهتر کرده است. مسعود پزشکیان و تیمش، در میانه مسیری دشوار قرار دارند، اما عملکرد آنها تا این لحظه نشاندهنده ارادهای جدی برای عبور از چالشهاست. مردم منتظرند تا ببینند آیا این دولت میتواند وعدههای خود را عملی کند و اعتماد عمومی را بازسازی نماید یا خیر.
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.