محمدکاسبی هنرمندایدئولوژیک و معتقد؛خداحافظ رفیق!
به گزارش خبرنگار فرهنگی تابناک، محمد کاسبی بازیگر پیشکسوت که طی چندسال گذشته درگیر مبارزه با بیماری قلبی بود، امروز یکشنبه ۲۰ مهر درگذشت. او ازجمله چهره‌های هنری کشور است که می‌توان لفظ «بچه تهرون» را برای آن‌ها به کار برد. کاسبی هم مثل منوچهر والی‌زاده، خاطرات قدیم تهران است که سال ۱۳۳۰ در کوچه آبشار خیابان ری تهران متولد شد و گویش تهرانی و بی‌تکلف‌اش در مصاحبه‌ها و سخن‌گفتن روزمره‌اش ملموس بود.
او که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی دانشجوی دانشکده هنرهای دراماتیک بود، از اهالی قدیمی تئاتر بود که با کارگردانان پیشکسوت و فقید زیادی همکاری کرد و به‌جز هنر نمایش روی صحنه، به گویندگی فیلم و رادیو هم مشغول بود. بازی در اولین‌تئاتری که پس از انقلاب روی صحنه رفت، از جمله موارد تئاتری کارنامه کاسبی است. این‌اثر فروردین ۱۳۵۸ با عنوان «نهضت حروفیه» در سالن قشقایی تئاترشهر اجرا شد.
محمد کاسبی را می‌توان مثل قیصر امین‌پور یا حسن حسینی و شاعران هم‌نسل‌شان که شاعر انقلاب خوانده می‌شوند، بازیگر انقلاب دانست که سال‌ها و دهه‌ها در خدمت هنر متعهد انقلاب اسلامی فعالیت کرد و از حاشیه و اتفاقات ناخوشایند حوزه هنر و سینما دوری کرد. او یکی از پایه‌گذاران مرکز هنرهای نمایشی وزارت ارشاد و همچنین نهادی بود که امروز به‌نام حوزه هنری انقلاب اسلامی شناخته می‌شود. دوستی‌اش با مجید مجیدی، فرج‌الله سلحشور، محسن مخملباف و ... مربوط به همین‌دوره است که حاصلش تولید و اکران فیلم‌هایی چون «توبه نصوح» و «مرگ دیگری» بود. «پدر»، «بدوک» (اولین‌فیلم بلند سینمایی مجید مجیدی) و ... هم حاصل همکاری‌هایش با مجید مجیدی بودند.
کاسبی با شهریار بحرانی دیگر کارگردان سینمای انقلاب و جنگ هم همکاری‌هایی داشت و در فیلم‌های «حمله به اچ سه» و «مریم مقدس» بازی کرد. بازی در فیلم سینمایی «نفوذی» احمد کاوری هم ازجمله آثار دیگر کاسبی در سینمای دفاع مقدس و سینمای اجتماعی دهه‌های اخیر بود.
مخاطبان سینما و تلویزیون، کاسبیِ دهه‌های اخیر را در سریال‌هایی مثل «خوش‌رکاب»، «خوش‌غیرت»، «سه در چهار»، «سه دونگ سه دونگ»، «زن‌بابا» و ... به خاطر می‌آورند که در آن‌ها در قامت یک‌هنرمند مردمی، تیپ‌های مختلف اجتماعی مردم را به تصویر می‌کشید و کمدی‌های موقعیت جدی و خوبی را ایفا می‌کرد. جنس بازیگری کاسبی باعث می‌شد هم بتواند در نقش‌های جدی و هم نقش‌های کمدی بازی کند و مخاطب را راضی نگه دارد.
اما یکی از آثار مهم و شاخص کاسبی که در خدمت سینما و تفکر انقلاب اسلامی بود، فیلم «بایکوت» به کارگردانی محسن مخملباف است که کاسبی در آن در شمایل یک زندانی چپ در زندان شاه، چنان باورپذیر است که تا مدت‌ها در ذهن مخاطب باقی می‌ماند. البته نباید گویندگی منوچهر اسماعیلی را به‌جای او از قلم انداخت و نقش این‌گویندگی را در ماندگاری بازی کاسبی فراموش کرد. اسماعیلی هم ازجمله هنرمندانی بود که آن‌سال‌ها با مخملباف و کاسبی همکاری می‌کرد. او در «حمله به اچ سه» هم جای کاسبی در نقش فرمانده نیروی هوایی عراق گویندگی کرد.
یکی از آخرین تصاویر به‌جا مانده از محمد کاسبی پیش از شدت‌گرفتن بیماری قلبی و بستری‌شدنش، مصاحبه‌ای است که در برنامه چهل‌تیکه با محمدرضا علیمردانی داشت و از شبکه نسیم سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد. کاسبی در این‌مصاحبه، تصویر خودش به‌عنوان یک‌بچه‌تهرون را به نمایش گذاشت و علاوه بر بیان سخنان اخلاقی مبنی بر کوتاه‌بودن زندگی و لزوم حلالیت‌گرفتن از دیگران، درباره چشمان سردار شهید حاج‌قاسم سلیمانی صحبت کرد؛ اقدامی که مشخص است باعث بایکوت‌کردنش توسط بخشی از جامعه هنری و بازیگری سینما و تلویزیون کشور می‌شد. او همچنین در دوران بیماری و بستری‌بودن چفیه رهبر انقلاب را دریافت کرد و در سخنانی که در رسانه‌ها منتشر شد، به ابراز احساسات نسبت به این‌عمل و دریافت هدیه رهبری پرداخت که این‌جملات و موضع‌گیری هم می‌توانست به بایکوت دوباره‌اش منجر شود.
محمد کاسبی هنرمندی از جنس مردم بود و در دهه‌های گذشته که جامعه نیازمند آثار کمدی و خنداندن مردم بود، پای این‌کار ایستاد. همان‌طور که زمان انقلاب در تولید آثار ایدئولوژیک مثل «بایکوت»، زمان دفاع مقدس در تولید آثار جنگی مثل «حمله به اچ سه» و دهه ۷۰ و ۸۰ در تولید آثار مذهبی مثل «مریم مقدس» حضور داشت.
جامعه هنری ایران امروز این‌هنرمند را از دست داد؛ یک‌هنرمند بی‌ریا، معتقد، متعهد و مردمی! بنابراین می‌توان روز وداع با او با لحن بچه‌های تهرون و بچه‌های سینما گفت: خداحافظ رفیق!
