قانون اساسی را چه کسانی نوشتند؟

نام اعضاي خبرگان قانون اساسي

 سمت ها /چه سرنوشتی پیدا کردند؟

1.      حسینعلی منتظری

او در سال 58 رياست مجلس خبرگان قانون اساسی را برعهده داشت.قائم مقام رهبری نيز از جمله مسئوليت‌هاي منتظري بود که عزل شد. او سرانجام در سال 88 و در سن ۸۷ سالگی در قم درگذشت.

2.      سید محمد بهشتی

آیت الله سیدمحمد بهشتي در جايگاه نائب رئيس در اين مجلس حاضر شد. او پس از اين مجلس، در سمت‌هايي همچون رییس دیوان عالی کشور، دبیرکل حزب جمهوری اسلامی و همچنين شورای موقت ریاست جمهوری  نيز عهده دار مسئوليت شد. اما سرانجام در هفتم تيرماه سال 60 در جريان انفجار دفتر حزب جمهوري اسلامي شهيد شد.

3.      حسن آیت

او جز هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان قانون اساسی بود و سمت دبیری مجلس خبرگان قانون اساسی بر عهده داشت. او پس از مجلس خبرگان قانون اساسی، نماینده تهران در اولین دوره مجلس شد و سرانجام در ۱۴ مرداد ۱۳۶۰ در مقابل منزل مسکونی‌اش ترور و به شهادت رسید.

4.      حسن عضدی

او عضو هیئت‌رئیسه و منشی خبرگان قانون اساسی بود. بعدها سمت‌هايي همچون ریاست سازمان سنجش آموزش کشور و معاونت وزارت فرهنگ و آموزش عالی را نيز به دست آورد. او نيز همچون چند تن ديگر از اعضاي حزب جمهوري در روز هفتم تیر ۱۳۶۰ در جریان بمب‌گذاری در دفتر حزب جمهوری اسلامی شهيد شد.

5.      محمود روحانی

نماینده خراسان و عضو هیئت‌رئیسه (منشی) خبرگان قانون اساسی بود.

6.     آیت الله   سید محمود طالقانی

او به عنوان عضو وارد مجلس خبرگان قانون اساسي شد اما تنها پس از گذشت يك ماه از شروع كار اين مجلس، يعني در شهريور سال 58 به دليل عارضه قلبي درگذشت. طالقاني از مبارزان انقلاب 57 بود و پس از ترور مرتضی مطهری، ریاست شورای انقلاب را برعهده گرفت.

7.      میرعبدالکریم موسوی اردبیلی

میرکریم موسوی کریمی معروف به سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی علاوه بر عضويت در خبرگان قانون اساسي، در دوره اول مجلس خبرگان رهبری حضور داشت. او رئیس شورای عالی قضایی ایران و رئیس دیوان عالی کشور از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۸ بود و اکنون ریاست دانشگاه مفید در قم را بر عهده دارد. 

8.      محمد جواد باهنر

محمدجواد باهنر پس از انقلاب مسئوليت‌هايي همچون عضويت در مجلس خبرگان قانون اساسي و نماينده مردم تهران در مجلس را به نام خود ثبت كرد.

او پس از بركناري بني صدر به عنوان نخست وزير به دولت پيوست اما سرانجام در انفجار دفتر نخست وزير به شهادت رسيد.

9.      ابوالحسن بنی‌صدر

بني صدر نيز يكي از اعضاي اين مجلس بود كه چند ماه پس از حضور در مجلس خبرگان قانون اساسي و همزمان با استعفاي دولت موقت مهدي بازرگان، راهي كرسي رياست جمهوري شد.

او در آبان سال 58 به عنوان رئيس جمهور كشورمان شناخته شد و در مدتي كوتاهي يعني خرداد سال 60 با رأي نمايندگان مجلس از اين سمت كنار گذاشته شد.

او زنده هست و در كشور فرانسه به سر مي‌برد.

10.  سید عبدالحسین دستغیب

او نمایندهٔ استان فارس در مجلس خبرگان قانون اساسی بود. ۲۰ آذر ۱۳۶۰ پس از اقامه نماز در یک حمله انتحاری به شهادت رسيد و  "سومین شهید محراب" نام گرفت.

11.  منیره گرجی‌فرد

منیره علی مشهور به منیره گرجی، « تنها زن تدوينگر قانون اساسي»لقب گرفته است. او به عنوان عضو در مجلس خبرگان قانون اساسی حاضر شد و حضورش در اين مجلس پاياني بر فعاليت‌هاي سياس‌اش بود. گرجي پس از اتمام كار مجلس خبرگان قانون اساسي، به فقه، تفسیر احکام و اخلاق در حوزه علميه پرداخت. او به دليل كهولت سن خانه نشين شده است.

12.  مرتضی حائری یزدی

او از استان مرکزی راهي مجلس خبرگان قانون اساسی شد و از اتمام مسئوليتش در اين مجلس به تدريس در حوزه علميه پرداخت و سرانجام در سال 64 دار فاني را وداع گفت.

13.  محمدجواد حجتی کرمانی

او كه به عنوان نماينده استان كرمان به عضويت مجلس خبرگان قانون اساسي درآمد، توانست پس از اين مجلس نمايندگي مجلس شوراي اسلامي و مشاور آیت‌الله خامنه‌ای در زمان ریاست‌جمهوری‌اش و همچنين عضويت در مجلس خبرگان را در پرونده كاري خود ثبت كند.

او كه سال‌هاست با عضويت در شورای عالی مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی از سياست فاصله گرفته و مشغول تأليف است، در آخرين اقدام سياسيش براي حضور در پنجمين دوره مجلس خبرگان با سد رد صلاحيت مواجه شد و از حضور در اين مجلس بازماند.

14.  عبدالله جوادی آملی

این مرجع تقلید، علاوه بر حضور در اين مجلس، تجربه مجلس خبرگان اول و دوم نيز درك كرده است.

جوادي آملي از اعضاي جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است و سال‌ها نيز به عنوان امام جمعه موقت قم، اقامه نماز ميكرد اما سرانجام در سال 88 از اين سمت به دلايل نامعلومي استعفا داد.

15.  سید محمد خامنه‌ای

برادر بزرگ آیت‌الله خامنه‌ای و رئیس بنیاد ایران‌شناسی و بنیاد حکمت اسلامی صدرا است و همچنين به عنوان منتخب مردم خراسان در ادوار اول و دوم راهي مجلس شوراي اسلامي شد.

16.  ابوالقاسم خزعلی

نماينده مردم سمنان در مجلس خبرگان قانون اساسی و همچنين سه دوره حضور در مجلس خبرگان از جمله فعاليت‌هاي سياسيش به شمار مي‌آيد.

او پس از استعفای مهدوی کنی در بهمن ۱۳۵۹ با حکم آیت الله خمینی به عنوان یکی از شش فقیه به عضویت شورای نگهبان منصوب شد و اما سرانجام در مرداد ۱۳۷۸ از عضویت در این شورا استعفا داد.

مديريت بنیاد بین‌المللی غدیر نيز از جمله فعاليت‌هاي اصلي او تا زمان فوتش يعني  ۲۵ شهریور ۹۴ به شمار ميرفت.

17.  ناصر مکارم شیرازی

از مراجع تقليد شيعه كه حضورش در مجلس خبرگان قانون اساسي را بايد تنها سمت سياسيش دانست. او پس از اين مجلس به تدريس و تأليف پرداخت.

18.  علی‌اکبر مشکینی

او در تیرماه ۱۳۶۲ یعنی از زمان تأسیس مجلس خبرگان رهبری به ریاست این مجلس منصوب شد و تا سال ۱۳۸۶ که بر اثر بیماری درگذشت همین سمت را داشت.

19.  لطف‌الله صافی گلپایگانی

او از مراجع تقليد شيعه است كه در قم زندگي مي‌كند.در سال ۱۳۵۹ نيز از سوی آیت‌الله خمینی به‌عنوان دبیر شورای نگهبان انتخاب شدند و سرانجام پس از گذشت هشت سال يعني در سال 67 از اين سمت استعفا دادند.

ايشان نيز به تدريس و تأليف مشغول هستند.

20.  عزت‌الله سحابی

او به عنوان رئیس شورای فعالان ملی و مذهبی، عضو مجلس خبرگان قانون اساسی شد. سحابي همچنين با رأي مردم تهران در مجلس اول حضور يافت.

عزت‌الله سحابی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۷۶ از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد.سرانجام در سال ۱۳۹۰ در بیمارستان درگذشت.

21.  جعفر سبحانی

از مراجع تقلید و اساتید حوزه علمیه قم هستند كه تنها حضور سياسي‌شان، عضويت در مجلس خبرگان قانون اساسي بود.

22.  محمد یزدی

ايشان از دوره دوم تا چهارم عضو مجلس خبرگان بودند و در چهارمين دوره نيز به كرسي رياست اين مجلس دست يافتند. اما در انتخابات پنجمين دوره مجلس خبرگان نتوانستند راي كافي را كسب كنند.

23.  سید اسماعیل موسوی زنجانی

او كه نماینده ولی‌فقیه و امام‌جمعه استان زنجان بود در سال  ۸۱ بر اثر ایست قلبی درگذشت.

24.  سید عبدالله ضیائی‌نیا

او پس از آنكه دوره فعاليتش در خبرگان قانون اساسي به عنوان نماينده مردم گيلان به پايان رسيد، به حوزه رفت و به تدريس پرداخت. سرانجام در سال ۱۳۶۸ در اثر بیماری درگذشت.

25.  عبدالرحمان قاسملو

او كه به عنوان يكي از اعضاي به مجلس خبرگان قانون اساسي معرفي شده بود، پس از آنكه حزب متبوعش از سوی نظام جمهوری اسلامی غيرقانوني اعلام شد،‌ از حضور در اين مجلس بازماند. او كه رهبر حزب دموکرات کردستان را برعهده داشت در سال 68 درگذشت.

__

26.  میرزا محمدعلی انگجی

نماینده تبریز در خبرگان قانون اساسی بود و در دوره اول مجلس خبرگان رهبری هم حضور داشت. او روز ۱۵ خرداد ۱۳۶۲ در مصلای امام خمینی درگذشت.

27.  میرزا محمد انواری

او توانست پس از حضور در  خبرگان قانون اساسی، سه دوره نماينده مردم هرمزگان در مجلس خبرگان باشد و سرانجام خرداد ۱۳۸۱ درگذشت.

28.  علی‌محمد عرب

حضور در اين مجلس به عنوان تنها فعاليت سياسي او ياد ميشود، البته عرب در دور دوم مجلس شورای اسلامی کاندیدای دفتر تحکیم وحدت بود.

29.  هادي باريك بين

او در دوره های اول و چهارم مجلس خبرگان رهبری عضو بوده و اکنون نیز نماینده قزوین در مجلس خبرگان رهبری است.

30.  محمدتقی بشارت

او نماينده مردم کهگیلویه و بویراحمد در خبرگان قانون اساسی بود. او سرپرستی بنیاد شهید و کمیته انقلاب اسلامی سمیرم را نیز بر عهده داشت. بشارت در دوره اول مجلس شورای اسلامی نماینده سمیرم بود که ۷ دی‌ماه ۱۳۶۰ از سوي منافقین به شهادت رسید.

31.  سرگن بیت اوشانا کوگ‌تپه

او نماینده آشوریان و کلدانی‌ها در خبرگان قانون اساسی و همچنين نماينده آشوريان در دوره اول مجلس بود. او بعدها به دليل همکاری با حزب توده بازداشت شد و اما بيماريش او را از زندان آزاد و راهي خانه كرد و سرانجام در سال ۱۳۶۷ درگذشت.

32.  عزیز دانش‌راد

نماینده کلیمیان در خبرگان قانون اساسی بود و بعد از این مجلس پست و سمت سیاسی و مدیریتی نداشت.

33.  جعفر افروغ

میرزا جعفر اشراقی معروف به جعفر افروغ در سال ۱۳۷۹ درگذشت. او پس از پایان کار مجلس خبرگان قانون اساسی، به تبریز بازگشت و در آنجا به تدریس و تبلیغ مشغول بود.

34.  میرزا علی فلسفی (تنکابنی)

او پس از خبرگان قانون اساسی سمتی نداشت و در سال ۱۳۸۴ در سن ۸۵ سالگی درگذشت.

35.  جلال‌الدین فارسی

، عضو ستاد انقلاب فرهنگی و نماینده دوره دوم مجلس شورای اسلامی بود. او نخستین نامزد حزب جمهوری اسلامی در اولین انتخابات ریاست جمهوری در ایران بود، اما پس از اینکه در مورد "ایرانی‌الاصل" بودنش تردیدهایی مطرح شد، از نامزدی در انتخابات کناره‌گیری کرد. 

36.  جواد فاتحی

او كه از استان كردستان راهي مجلس خبرگان رهبري شده بود، بعد از پایان مجلس خبرگان قانون اساسی به تدریس علوم دینی در حوزه‌های علمیه و نیز مراکز آموزشی پرداخت.

37.  محمد فوزی

بعد از خبرگان قانون اساسی به ارومیه رفت و در تأسیس کمیته‌های انقلاب اسلامی نقش داشت. او سپس براي تحقيق و تدريس به قم رفت و در سال ۱۳۸۶  درگذشت.

38.  علی قائمی امیری

او كه در دوره اول مجلس ملي عضو هيئت رئيسه بود، پس از خداحافظي با از مجلس خبرگان قانون اساسي، براي تدريس به دانشگاه بازگشت.

39.  سید موسی موسوی قهدریجانی

قهدریجانی نماینده کرمانشاه در مجلس خبرگان قانون اساسی بود.او در حال حاضر قائم‌مقام مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی است.

40.  سید علی‌اکبر قریشی

نماینده آذربایجان غربی در مجلس خبرگان قانون اساسي كه در دوره‌های اول، دوم ، چهارم و پنجم مجلس خبرگان رهبری نيز حضور يافته است.

41.  علی گلزاده غفوری

علی گلزاده غفوری، روحانی و حقوقدانی بود که پس از خبرگان قانون اساسی، عضو دوره اول مجلس شد. گلزاده غفوری ۱۱ دی‌ماه ۱۳۸۸ درگذشت.

42.  سید عبدالکریم هاشمی نژاد

دبیر حزب جمهوری اسلامی در مشهد كه در سال ۱۳۶۰ در محل دفتر این حزب در مشهد شهید شد.

43.  عبدالرحمن حیدری

نماینده ایلام در خبرگان قانون اساسی كه تجربه حضور در مجلس خبرگان رهبري را نيز داشت و در سال 65 درگذشت.

44.  سید منیرالدین حسینی الهاشمی

، نماینده فارس در اين مجلس بود. او از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود و اسفند ۱۳۷۹ درگذشت.

45.  سید محمدعلی موسوی جزایری

او در حال حاضر عضو مجلس خبرگان رهبری است.

46.  محمد کرمی

او پس از پایان کار مجلس خبرگان قانون اساسی به اهواز بازگشت و تا ۹ بهمن ۱۳۸۱ که درگذشت به تدریس علوم دینی پرداخت.

47.  سید جعفر کریمی دیوکلایی

از مازندران در مجلس خبرگان قانون اساسی حضور داشت در حال حاضر رئیس شورای استفتائات رهبر جمهوری اسلامی است. او عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است.

48.  حسین خادمی

اولین جلسه مجلس خبرگان قانون اساسی با ریاست سنی او آغاز شد نماینده اصفهان در مجلس خبرگان رهبری در پرونده كاريش ثبت كرده بود و در سال ۶۳ درگذشت.

49.  هرایر خالاتیان

نماینده ارامنه تهران و شمال کشور در خبرگان قانون اساسی بود. او در دوره اول عضو مجلس شد و پس از پايان دوره اش از سياست فاصه گرفت. سال ۶۷ درگذشت.

50.  سید حسن طاهری خرم‌آبادی

عضو مجلس خبرگان رهبری و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود که دوره چهارم شورای نگهبان به‌عنوان یکی از فقهای این شورا منصوب شد. او ۱۶ شهریور ۱۳۹۲ درگذشت.

51.  سید محمد کیاوش

نماینده اهواز در دوره اول مجلس شورای اسلامی بود و در جریان بمب‌گذاری هفت تیر ۱۳۶۰ مجروح شد.

52.  میر اسدالله مدنی دهخوارقانی

او از همدان راهي مجلس خبرگان قانون اساسي شد. در سال ۱۳۶۰ حین اقامه نماز، مورد سوءقصد قرارگرفته وشهيد شد. از او در ایران با عنوان «دومین شهید محراب انقلاب اسلامی» یاد می‌شود.

53.  رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای

بعد از انقلاب در مقام استانداری آذربایجان شرقی فعالیت کرده و از جمله نمایندگان آذربایجان در خبرگان قانون اساسی بود.

54.  عبدالعزیز ملازاده

رهبر اهل سنت در سیستان و بلوچستان بود که در سال ۱۳۶۶ درگذشت.

55.  سیدکاظم اکرمی

نماینده دور اول مجلس شورای اسلامی و وزارت آموزش و پرورش در دولت دوم میرحسین موسوی از جمله تجربه‌هاي كاري اكرمي است. او  در انتخابات مجلس ششم کاندیدا بود، اما در دور دوم شکست خورد.

56.  حمیدالله میرمرادزهی

نماینده سیستان و بلوچستان در خبرگان قانون اساسی پس از پایان دوره این مجلس به وکالت پرداخت.

57.  سید محمدحسن نبوی

در سال ۱۳۶۰ پس از شهید عباس حیدری، نماینده بوشهر در مجلس اول شورای اسلامی، در انتخابات میان‌دوره‌ای به مجلس راه یافت. او در دوره‌های دوم و سوم مجلس شورای اسلامی هم حضور داشت. او سال  ۱۳۸۱ درگذشت.

58.  سید احمد نوربخش

نماینده چهارمحال و بختیاری در خبرگان قانون اساسی اما بعدازاین مجلس به تدریس مشغول شد.

59.  سید اکبر پرورش

او سكاندار وزارت آموزش پرورش در دولت‌های باهنر و میرحسین موسوی رسید. او در سال ۱۳۶۰ از سوی رئیس‌جمهور وقت، آیت‌الله خامنه‌ای به‌عنوان نخست‌وزیر به مجلس پیشنهاد شد اما رأی اعتماد نگرفت. آقای پرورش عضو مجلس خبرگان رهبری و دو دوره نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی بود و در دی ۱۳۹۲ درگذشت.

60.  محمدمهدی ربانی املشی

پس از نمایندگی گیلان در خبرگان قانون اساسی بر مسند دادستان کل کشور نشست و به عضویت شورای نگهبان درآمد. او در شهریور ۱۳۶۰ از سوءقصد جان سالم به در برد.نائب رئیس مجلس شورای اسلامی دوم نيز از جمله فعاليت‌هاي او بود.ربانی در سال ۱۳۶۴ بر اثر بیماری درگذشت.

61.  عبدالرحیم ربانی شیرازی

او عضو شورای نگهبان و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود و در سال 60 درگذشت.

62.  حسینعلی رحمانی

در دوره‌هاي اول و دوم مجلس شوراي اسلامي نماینده مردم بیجار بود.

63.  محمد رشیدیان

رشیدیان دیگر نماینده خوزستان در مجلس خبرگان رهبری كه در دوره‌های اول، دوم، سوم و ششم نماینده مجلس شورای اسلامی بود. رشیدیان ۲۸ خرداد ۹۲ درگذشت.

64.  محمد صدوقی

محمد صدوقی، امام‌جمعه یزد بود که ۱۱ تیرماه ۱۳۶۱ در نماز جمعه این شهر و در اثر یک عملیات انتحاری به شهادت رسید.

65.  رستم شهزادی

پیشوای دینی زرتشتیان ایران بود که ۲۳ اسفند ۱۳۸۷ درگذشت.

66.  عباس شیبانی

او كه توانست پنج دوره نمايندگي مجلس شورای اسلامی را تجربه كند، در حال حاضر عضو شورای شهر تهران است.

67.  ابوالحسن شیرازی

دو دوره در مجلس خبرگان رهبری به عنوان نماینده استان خراسان حضور داشت و ۱۶ مرداد ۷۹ درگذشت.

68.  سید محمدباقر سلطانی طباطبايي بروجردي

او كه پدر همسر سیداحمد خمینی بود، پس از مجلس خبرگان قانون اساسي به تدريس پرداخت و سرانجام در سال ۷۶ درگذشت.

69.  میر ابوالفضل موسوی تبریزی

 نماینده مجلس شورای اسلامی در دوره اول و دوم، نماینده مجلس خبرگان رهبری در سه دوره، رئیس دیوان عدالت اداری و نیز دادستان کل کشور بود. در سال ۸۲ درگذشت.

70.  حبیب‌الله طاهری

طاهری تا دی‌ماه ۸۷ که درگذشت. او عضو و سخنگوی جامعه روحانیت مبارز استان مازندران و همچنین نماینده بنیاد بین‌المللی غدیر در استان گلستان بود.

71.  سید جلال طاهری اصفهانی

او چندین دوره نماینده اصفهان در مجلس خبرگان رهبری و اولین امام‌جمعه شهر اصفهان بود. طاهری روز ۱۲ خرداد ۱۳۹۲ در اصفهان درگذشت.

72.  میرزا جوادآقا تهرانی

بعد از نمایندگی خراسان در خبرگان قانون اساسی به حوزه علمیه مشهد رفت. او دوم آبان ۱۳۶۸ به دلیل بیماری کبد درگذشت.

73.  شیخ علی تهرانی

علی مرادخانی ارگنه معروف به شيخ علي تهراني او از خراسان به مجلس خبرگان قانون اساسی راه یافته بود.