نمایندگان و اقتصاددادنان ناراضی از بانک مرکزی

عملکرد بانک مرکزی در سال جهاد اقتصادی را باید در سه حوزه کنترل تورم، کنترل بازار ارز و طلا و مدیریت موسسات مالی و اعتباری سنجید.

به گزارش خبرگزاری پانا، بانک مرکزی به عنوان یکی از بزرگترین نهادهای پولی- مالی کشور بوده که مهمترین وظیفه آن نظارت بر فعالیتهای بانکها، کنترل بازار ارز، کنترل بازار طلا، سیاستگذاری در مسایل پولی و کنترل تورم و نقدینگی است.

وظیفه این بانک در سال جاری به دو دلیل از هر زمان دیگر سنگین تر است یکی هدفمندی یارانه ها و دیگری نام گذاری سال به نام جهاد اقتصادی است.

در اینجا به بررسی عملکرد بانک مرکزی در سه ماهه ابتدای سال جهاد اقتصادی می پردازیم.

کاهش نرخ سود سپرده ها و التهاب در بازار

بانک مرکزی در ابتدای امسال با ابلاغ بسته سیاستی – نظارتی جدید، بانک ها را موظف کرد نرخ سود تسهیلات و همچنین نرخ سود سپرده ها را کاهش دهند.

بعد از ابلاغ این دستور بود که بانک های زیر مجموعه طی نامه ای از رییس کل بانک مرکزی خواستار لغو این بسته شدند و آن را عاملی برای ایجاد التهاب در بازار عنوان کردند.

محمدباقر صدری ، اقتصاد دان و استاد دانشگاه (در همان روزهای ابتدایی ابلاغ این بسته) خاطرنشان کرد: کاهش نرخ سود سپرده های بانکی نقدینگی را از بانکها به سمت بازارهای دیگر روانه خواهد کرد.

وی ادامه داد: در صورتی که نقدینگی از بانک ها خارج شود به طور قطع یا وارد بازار مصرف می شود و یا بازارهای سرمایه ای مانند بورس و بازار طلا که در هر دو صورت آثار تورمی و حبابی خواهد داشت.

البته گفته این اقتصاد دان توسط بسیاری از اساتید دیگر اقتصاد نیز تکرار شد اما اعضای شورای عالی پول و اعتبار و در راس آنها رییس کل بانک مرکزی از طرح کاهش نرخ سود سپرده ها دفاع کردند.

بازار طلا ملتهب شد

پس از کاهش نرخ سود سپرده های بانکی پیش بینی اقتصاد دانان محقق شد، به دنبال تصمیم بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود سپرده ها روند صعودی قیمت طلا شدت گرفت.

برای رشد قیمت طلا دو عامل را می توان دخیل دانست ابتدا رشد قیمت جهانی طلا که تا مرز یک هزار و 587 دلار در هر اونس بالا رفت و دیگری افزایش تقاضای بازار برای طلا و عدم عرضه مناسب و کافی توسط بانک مرکزی.

عرضه کم طلا و سکه در روزهای ابتدایی توسط بانک مرکزی کار را به جایی رساند که قیمت ربع سکه با 50 هزار تومان حباب به 157 هزار تومان رسید.

اقدام بانک مرکزی در کنترل بازار سکه و طلا به قدری با تاخیر انجام شد که اعتراض نمایندگان مجلس بلند شد و سخن از منفعت طلبی بانک مرکزی در جریان افزایش نرخ طلا به میان آمد.

در این زمان بود که محمود بهمنی در جمع خبرنگاران حاضر شده و از عرضه نامحدود طلا خبر داد.
وی خاطرنشان کرد: از این پس اگر لازم باشد بقالی ها را نیز سکه فروش خواهد کرد تا بازار سکه و طلا را کنترل کند.

اگر چه بانک مرکزی حباب را از بازار خارج کرد اما قیمت سکه هرگز به قیمت قبل از عید بازنگشت البته این بار به دلیل افزایش نرخ ارز.

دلار هم گران شد

هنوز بانک مرکزی شیرینی لذت کنترل بازار طلا را نچشیده بود که این بار نرخ دلار روند صعودی به خود گرفت بار دیگر مسولان بانک مرکزی را با چالش رو به رو کرد.

این بار دلالانی که از بازار طلا ناامید شده بودند برای کسب سود وارد بازار ارز شدند و ارز در بازار کمیاب شد.

ارز دیگر مانند طلا نبود که بتوان با استفاده از قدرت بازاریان آن را کنترل کرد زیرا بازار ارز به طور کلی در دست بانک مرکزی قرار دارد.

بانک مرکزی برای کنترل نرخ ارز نیز دیر اقدام کرد و پس از آنکه قیمت دلار به بیش از یک هزار و 200 تومان رسید مسوولان بانک مرکزی عرضه ارز را آغاز کردند.

اما عرضه به میزان تقاضا نبود و به همین دلیل نرخ ارز برای مدت یک ماه کاهش نیافت تا اینکه یک روز صبح محمود بهمنی تصمیم گرفت نرخ دلار رسمی را 120 تومان افزایش دهد تا به این وسیله بر بازار مسلط شده و سپس ارز آزاد را همسو با ارز رسمی کاهش دهد.

این اقدام از دو هفته پیش آغاز شد و پس از عرضه مناسب و مستمر و اعمال سیاست کاهش پلکانی نرخ ارز آزاد، قیمت ارز آزاد امروز به یک هزار و 175 تومان رسیده است.

نکته ای که در اینجا مشخص است عدم کاهش اختلاف نرخ ارز رسمی و آزاد است که با توجه به تصمیم بهمنی برای تک نرخی کردن ارز می توان گفت در این اقدام دستاوری برای بانک مرکزی تا کنون حاصل نشده است.

ساماندهی بانک ها و تعاونی های اعتباری

بهمن ماه سال 89 بود که خبر تعطیلی ناگهانی برخی تعاونی های اعتباری از جمله تعاونی بهمن ایثار، سپرده گذاران را شوکه کرد.

تعاونی بهمن ایثار تنها امید برای گرفتن وام با بهره پایین را برای مردم بود.

پس از آنکه این تعاونی ها تعطیل شدند رئیس کل بانک مرکزی این اقدام را کارشناسی شده و برای اقتصاد ضروری دانست و افزود: این تعاونی ها اوضاع پولی و مالی کشور را نابسامان می کردند و تعطیلی آنها برای رشد و اقتصاد کشور ضروری است.

وی سپرده گذاران این تعاونی را به آرامش دعوت کرد و گفت: به زودی به سپرده های خود  خواهید رسید، اما دو هفته پس از این اقدام بانک مرکزی برای هر یک از تعاونی ها تنها کفیل تعیین کرد.

در حال حاضر پس از گذشتن چهارماه از تعطیلی این تعاونی ها تنها کسانی که سپرده کمتر از 10 میلیون تومان داشتند به سرمایه خود رسیدند ولی افراد با سپرده بیش از 10 میلیون همچنان برای بدست آوردن سرمایه خود سرگردان هستند.

مجلسی ها از بانک مرکزی ناراضی هستند

روز دوشنبه نماینده های مجلس وزیر اقتصاد و رییس کل بانک مرکزی را برای ارایه توضیحات درباره وضعیت بازار دلار به مجلس فراخواندند.

شکور اکبر نژاد، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس عملکرد بانک مرکزی در سال جاری را ضعیف دانست و خاطر نشان کرد: نمایندگان از وضعیت حاکم بر بازار های طلا و ارز ناراضی هستند.

وی ادامه داد: کاهش نرخ سود سپرده ها توسط شورای پول و اعتبار فضای بازارها را ملتهب کرد و این شورا حاضر به تصحیح تصمیم خود نیست.

محمدرضا خباز یکی دیگر از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس نیز با ابراض نارضایتی از عملکرد کلی بانک مرکزی گفت: این عملکرد به ضرر مردان اقتصاد و به نفع مردان سیاست است.

وی افزایش نرخ دلار توسط بانک مرکزی را اقدامی عجولانه دانست و افزود: این اقدام بانک مرکزی در آینده نزدیک آثار تورمی خواهد داشت.

جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه نیز  اظهار داشت: شورای پول و اعتبار بر اساس قوانین قبل از برنامه پنجم، نرخ سود سپرده ها را ثابت نگهداشته است که این عامل سبب شد تا بازارهای مختلف به التهاب کشیده شود.

وی ادامه داد: در ماده 92 برنامه پنجم توسعه تاکید شده است که نرخ سود سپرده باید حداقل برابر نرخ تورم باشد اما این موضوع در بسته سیاستی - نظارتی بانک مرکزی رعایت نشده است.

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه کشور خاطر نشان کرد: عدم جذب نقدینگی در بازارهای مختلف باعث شد تا بازارهای مختلف از جمله طلا و ارز به التهاب کشیده شود.

قادری اقدام بانک مرکزی برای تزریق ارز به بازار را اقدامی اشتباه دانست و خاطر نشان کرد: با توجه به محدودیت منابع ارزی نقد کشور، بانک مرکزی نباید ذخایر طلا و ارز خود را با این روش ها هدر دهد.

اقتصاددانان چه می گویند

علی رشدیدی عملکرد بانک مرکزی برای کنترل بازار را ضعیف دانست و خاطر نشان کرد: این روش کنترل بر بازار سطحی است و نمی توان برای بلند مدت به آن اتکا کرد.

وی افزود: تعیین نرخ سود سپردههای بانکی کمتر از نرخ تورم یک اشتباه بزرگ است چرا که هیچ کسی حاضر نیست پول خود را برای مدتی پس انداز کند و در آخر کار پول کمتری دریافت کند.

فرهاد خرمی، اقتصاددان و استاد دانشگاه نمره ضعیف به عملکرد بانک مرکزی داد و تصریح کرد: بانک مرکزی در سه وظیفه اصلی خود (کاهش تورم، کنترل بازار ارز و طلا، نظارت بر بانکها و موسسات مالی و اعتباری) عملکرد قوی نداشته و هر بار پس از ایجاد بی ثباتی در فضای جامعه و التهاب در بازارها وارد عمل شده است.

وی علت افزایش نرخ طلا و ارز را اقدامات دیرهنگام بانک مرکزی دانست و افزود: بانک مرکزی به گونه ای عمل می کند که گویا در کنترل بازارها به دنبال کسب سود است.

مجید دلاوری، کارشناس مسایل اقتصادی اظهار داشت: اقدام بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز عجولانه بود و مشکلات متعددی را بر سر راه بخش صنعت قرار می دهد.

وی با اشاره به خسارت بسیار زیاد شرکت پتروشیمی امیرکبیر به دلیل افزایش نرخه ارز تصریح کرد: این پتروشیمی به دلیل گرفتن وام ارزی از خارج از کشور، با افزایش 120 تومانی قیمت هر دلار خسارت بسیار زیادی را باید تحمل کند.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: این اقدام بانک مرکزی تنها برای 10 شرکت بورسی که مواد اولیه خود را از داخل تامین کرده و کالا را به خارج از کشور صادر می کنند مفید است و بقیه شرکت ها متضرر می شود.

دلاوری آثار مثبت این طرح را زمانی دانست که این طرح برای پنج سال متوالی ادامه یابد و شرکت ها برای صادرات تشویق شوند که در این صورت پنج سال دیگر می توان از منافع این طرح بهره مند شد.

بر اساس اطلاعات فوق نمی توان به عملکرد بانک مرکزی در سه ماهه ابتدای سال جهاد اقتصادی نمره خوب داد، البته باید اذعان کرد که این نتیجه گیری در کوتاه مدت بدست آمده و ممکن است سیاستهای بانک مرکزی در بلند مدت نتیجه بخش باشد.