ردپای بیش از یک قرن استعمار در شمال تهران

باغ قلهک با وسعت ۲۰۰ هزار متر مربع در شمال تهران از زمان ناصرالدین شاه قاجار تاکنون در استعمار انگلیس است؛ با گذشت ۷ سال از اثبات حقانیت جمهوری اسلامی ایران و غصبی بودن باغ قلهک توسط دولت انگلیس این موضوع مهم ملی کشور همچنان بلاتکلیف مانده است.

به گزارش فارس، باغ قلهک با وسعت ۲۰۰ هزار متر مربع در یکی از بهترین نقاط شمال تهران در زمان ناصرالدین شاه قاجار به صورت عقد موقت سکنی در اختیار دولت وقت انگلستان قرار داده شده بود که با فوت طرفین قرارداد عقد باطل شد؛ اما انگلستان طی دسیسه‌ای مرموزانه در زمان رضاشاه اقدام به تهیه سندی کرد که صحت آن طی بررسی‌های حقوقی مورد خدشه قرار گرفته است.

در حال حاضر این باغ به عنوان اقامتگاه کارکنان سفارت و ییلاق استفاده می‌شود؛ همچنین تا چندی پیش از تعلیق فعالیت‌های شورای بریتانیا (بازوی فرهنگی و دیپلماسی عمومی انگلستان)، این شورا در محل این باغ دایر بود. برای همین، فعالیت‌های متعددی در قالب تجمعات اعتراضی، گردهمایی و غیره از سوی اقشار مختلف برای بازپس‌گیری این باغ صورت گرفته است.

اول بهمن ماه ۸۵، سردار سیدمحمد باقرزاده رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ضمن حضور در کمیسیون اصل ۹۰ مجلس هفتم، گفت «کمیته‌های تخصصی قوای سه گانه کشور در سه سطح مختلف این موضوع را کارشناسی کرده و مدارک مورد نیاز به منظور طرح دعوا در محاکم داخل کشورمان تهیه شده و به زودی شکایتی تقدیم قوه قضاییه می‌شود تا پرونده در مسیر قانونی پیگیری شود.

کمیسیون اصل ۹۰ مجلس هفتم اسناد و مدارک ارائه شده از سوی مسئولان پیگیری پرونده را مورد بررسی قرار داده و بالاتّفاق بر آنها صحه گذاشته و تأکید کردند سند عادی مورد ادعای انگلیس برای تملک باغ مذکور مخدوش است. دولت انگلیس مدرک محکم برای اثبات ادعای خود ندارد و جمهوری اسلامی به اندازه کافی سند و مدرک برای اثبات ادعای خود دارد و خوشبختانه هماهنگی بین قوای سه گانه که از ضرورت‌های پیگیری این استرداد باغ تصرف‎شده قلهک بوده است در سطح بالایی وجود دارد و کار در مسیر طبیعی و براساس این عزم و اراده جدی در حال پیگیری است».

در حالی که مجلس هفتم مشغول تصویب طرح دو فوریتی الزام دولت به تبدیل باغ قلهک به پارک موزه استعمارشناسی بود، ظاهراً سفیر وقت انگلیس در تهران در اقدامی عجیب مبادرت به صدور پیام خطاب به نمایندگان ملت ایران کرد. بنابر برخی گزارشات، در ۳۰ خرداد ۸۶، سفیر انگلیس در تهران، نمایندگان ملت را به بازپس‌گیری مراکز فرهنگی جمهوری اسلامی در لندن به ویژه باغ منچستر در صورت تغییر وضعیت باغ قلهک تهدید کرد.

در همین حال، کاظم جلالی مخبر کمیسیون امنیت ملی مجلس هفتم با بیان اینکه مجلس و کمیسیون مذکور نسبت به این موضوع حساس است، درباره تهدیدات سفیر انگلیس درباره اقدامات تلافی جویانه انگلیس در صورت ادامه پیگیری موضوع باغ قلهک با اشاره به اینکه کمیسیون امنیت ملی اظهار نظر مقامات خارجی را زیر نظر دارد، گفت «اسناد ایران درباره باغ منچستر که اکنون کنسولگری ایران در آن قرار دارد، کافی است».

سردار باقرزاده نیز با اشاره به اینکه مسئله باغ قلهک مسئله ساده‌ای نیست که بتوان از آن گذشت، گفته بود «قیاس "باغ قلهک " با باغ "منچستر " قیاس نادرستی است، زیرا باغ منچستر در زمان ناصرالدین شاه توسط ایران خریداری شده و مدارک خرید آن را هم در اختیار داریم و اگر دولت انگلیس فکر می‌‌کند دولت جمهوری اسلامی ادعای غیرقانونی در مورد باغ منچستر دارد، بهتر است با ارائه مدارک و اسناد پا پیش بگذارد و این باغ را از ایران پس بگیرد».

تیرماه سال ۱۳۸۶ طرح دوفوریتی الزام دولت به تعیین وضعیت و تبدیل باغ قلهک به پارک موزه استعمارشناسی و استکبارستیزی توسط تعدادی از نمایندگان مطرح شده بود. در مرداد ماه ۸۶ نیز همایشی تحت عنوان «نخستین همایش تخصصی بررسی ابعاد فقهی - حقوقی غصب باغ قلهک» برگزار شد که «محمدمهدی شیرمحمدی» دبیر علمی این همایش اذعان داشت «انگلیس پاسخ روشنی برای تداوم غصب باغ قلهک ندارد».

دست‌اندرکاران این همایش از سفیر وقت بریتانیا در تهران نیز برای ادای توضیحات خویش در مورد مالکیت این باغ دعوت به عمل آورده بودند که وی در آن حضور نیافت؛ سخنگوی این سفارتخانه ضمن ادعای اینکه بریتانیا تردیدی در مالکیت این باغ ندارد، اظهار داشته بود «دلیلی ندارد آقای آدامز به هر همایشی که دعوت می‌شود، برود».

۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۷ نیز یک منبع آگاه در حاشیه جلسه علنی مجلس بیان کرده بود «دولت انگلیس به محمد خوش‌چهره نماینده تهران و طراح طرح دوفوریتی "الزام دولت به تعیین وضعیت و تبدیل باغ قلهک به پارک موزه استعمارشناسی" ویزا نداده است».

۲۲ مرداد ۱۳۸۷ خبری پیرامون تخلیه بخشی از باغ قلهک منتشر شد که توسط انگلیسی‌ها با عنوان "مدرسه" به آلمانی‌ها با شعار "پلی میان فرهنگ‌ها" و "جایی فراتر از یک مکان آموزشی" داده شده بود.

زمستان سال ۱۳۸۷ بود که همزمان با یورش وحشیانه رژیم صهیونیستی به مردم غزه، جمعی از دانشجویان مقابل باغ قلهک سفارت انگلستان در تهران تجمع کردند اما پس از مدت زمانی از شروع تجمع، عده‌ای وارد این باغ شده و ضمن آتش زدن پرچم‌های آمریکا و انگلستان، پرچم فلسطین را در باغ انگلیسی‌ها به اهتزاز درآوردند. تشکیل «کمیته آزادسازی باغ قلهک» نیز از جمله فعالیت‌های ایران برای بازپس‌گیری این باغ بوده است.

۱۳ تیر ۱۳۸۸ سردار سیدمحمد باقرزاده رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس گفته بود «با گذشت ۵ سال از اثبات حقانیت دولت ایران و غصبی بودن باغ قلهک توسط دولت انگلستان، تاکنون این دولت برای بازگرداندن حق قانونی و مطالبه عمومی ملت ایران هیچ‌گونه گام مؤثر و مفیدی برنداشته است و از ورود کارشناسی به این پرونده به شدت هراسان است».

رامین مهمانپرست سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در ۲۶ مرداد ۱۳۸۹ در پاسخ به سؤالی درباره اینکه آیا قوه قضاییه در خصوص استرداد باغ قلهک حکم عادلانه‌ای صادر کرده است، بیان کرده بود «حتماً حکم عادلانه صادر خواهد شد، ولی مسیر پرونده‌های مختلف ممکن است وقت‌گیر باشند و به محض اینکه به نتیجه برسد، اعلام خواهیم کرد».

دوم آبان ۱۳۸۹ یکی از اعضای ستاد آزادسازی باغ قلهک از تمایل «علاءالدین بروجردی» رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس برای ارائه طرح دوباره موضوع «بازپس‌گیری باغ قلهک» خبر داد. با گذشت ۱۰ ماه از این موضوع، خبری مبنی بر پیگیری باغ قلهک منتشر نشده است.

۲ روز بعد از این خبر، منوچهر متکی وزیر امور خارجه وقت کشورمان در خصوص وضعیت باغ قلهک گفت «در رابطه با باغی که به طور مستقل در اختیار بریتانیا در تهران است از سوی افرادی حقیقی به مراجع قضایی شکایت شده است. این شکایت باید مرحله نهایی خود را طی کند و بعد از اعلام نظر مراجع قضایی وزارت امور خارجه با توجه به سوابق و پیشینه موجود این موضوع را پیگیری کند. در خصوص پیگیری این قضیه نیز هنوز حکمی به وزارت امور خارجه ابلاغ نشده است».

در طول این سال‌ها تلاش‌هایی در سطح قوه قضاییه، کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، دیوان محاسبات کشور و همچنین معاونت حقوقی و پارلمانی وقت ریاست جمهوری و شخصیت‌های حقوقی کشورمان صورت گرفته است که همگی بر حقانیت جمهوری اسلامی ایران در این ماجرا تأکید کرده‌اند.

از جمله راهکارهایی که می‌تواند در زمینه احقاق حقوق امت ایران مؤثر واقع شود این است که طرح شکایت غصب باغ قلهک توسط انگلیس از سوی دیوان محاسبات کشور، وزارت امور خارجه یا شورای شهر تهران به قوه قضاییه ارائه شود اما با گذشت ۷ سال از مطرح شدن و اثبات استعمار و غصب ۲۰۰ هزار متر مربع از زمین جمهوری اسلامی ایران توسط انگلیس و با توجه به افزایش قیمت ملک مذکور، این موضوع مهم ملی کشور بلاتکلیف مانده است.