آگوست2012 ماهی مهم در تقویم دیپلماتیک ایران است.
اگر تهران بتواند از موقعیت پیش آمده بهخوبی بهرهبرداری کند، بهدستاوردهای شایان توجهی درخصوص راهبردهای منطقهای و ضدتحریم دست خواهد یافت.فرصت پیشآمده، میزبانی نشست جنبش غیرمتعهدها در 29 و 30آگوست (8 و9شهریور) در تهران است. البته رخداد مهم دیگرماه آگوست نشست سازمان کنفرانس اسلامی در مکه بود. این نشست در 14آگوست(24مرداد) برگزار شد. نشست مکه فرصتی بود برای بهبود روابط ایران و عربستان که بهخاطر مسائل مختلف بهویژه بحران سوریه تیره شده است.
رئیسجمهورایران محمود احمدینژاد، در نشست مکه حاضر شد تا راه را برای حضور ملکعبدالله در نشست تهران هموار کند و همچنین درخصوص مسائل سوریه به مذاکره بپردازد. هماکنون ارتش سوریه آشوبطلبان را از حلب عقب رانده و این حقیقتی تلخ است برای عربستان، ترکیه و ایالات متحده که به صراحت از تغییر رژیم سوریه حمایت کردهاند. این کشورها به این منظور آشوبطلبان را مسلح کردهاند. ایران، روسیه و حتی چین که اخیرا محافظهکاری سنتی خود را کنار گذاشته و یک کشتی جنگی را به منطقه گسیل کرده پشتیبانی قاطع خود را از حکومت بشاراسد اعلام کردهاند. بشار اسد هم با مهارتی خاص از کردها و مسیحیان، علیه برنامهها و اقدامات ترکیه و ارتش آزاد سوریه استفاده کرده است.
این وقایع برای ترکیه مشکلآفرین خواهد بود؛ کشوری که خود را عامل اجرای نقشههای ناتو و اسرائیل کرده و به وجهه خود آسیبزده است. از همین رو، آنکارا احتمالا بهدنبال سیاست خارجی متوازنتری رفته و سعی میکند دنبالهرو طرحهای آمریکا نباشد.
حال به سراغ نشست غیرمتعهدها میرویم. محمود عباس که همزمان رئیس تشکیلات خودگردان و سازمان آزادیبخش فلسطین است تصمیم گرفته در نشست تهران شرکت کند. این تصمیم فرصتی تاریخی را درخصوص ترمیم روابط ایران و سازمان آزادیبخش فلسطین فراهم آورده است. از زمانی که حماس در پشتیبانی از آشوبطلبان مورد حمایت عربستان، دفترش را در دمشق بست روابطش با تهران دچار تنش شده است. البته باید عنوان کرد که حماس در محاسباتش مرتکب اشتباهی بزرگ شده است.
مصر از کشورهای مهم جنبش عدمتعهد و از بنیانگذاران آن است. محمد مرسی، رئیسجمهور مصر، وعده کرده که پس از سفر به چین و در راه بازگشت در نشست تهران شرکت کند که تحولی مهم در روابط ایران و مصر به شمار میرود. اسرائیل که بهبود روابط ایران و مصر را به نفع خود نمیداند سعی میکند در این مسیر به عناوین مختلف مانعتراشی کند.
حضور مرسی در نشست تهران بینهایت مهم است. اول از آن جهت که نشان میدهد مصر جدید با هویتی که قدرتهای غربی برای منطقه درنظر گرفتهاند فاصله زیادی گرفته است و دوم آنکه مشخص میسازد روابط قاهره و تهران هر چه بیشتر حالت حسنه بهخود میگیرد.البته مرسی احتمالا سیاستش را در قبال ایران با عربستان سعودی هماهنگ خواهد کرد.
عربستان هم درخصوص گسترهای جدید از مسائل امنیتی در منطقه خواهان گفتمانی جدید با ایران است، بهویژه پس از آنکه راهبردش درخصوص تغییر رژیم سوریه با مشکل مواجه شد. ایران از شخص ملک عبدالله برای شرکت در نشست تهران دعوت کرده است اما عربستان اعلام کرده قائممقام وزیر امور خارجه خود را به این نشست اعزام خواهد کرد.
البته با توجه به اینکه قائممقام وزیر خارجه این کشور عبدالعزیز بن عبدالله پسر پادشاه عربستان است و همچنین بستری بودن سعودالفیصل، وزیر خارجه در بیمارستان، میتوان سطح این هیأت را بلندپایه دانست. یکی از اساتید علوم سیاسی دانشگاه تهران که نخواست نامش فاش شود هدف ایران را درخصوص سوریه دستیابی به راهحلی با مشارکت همه بازیگران منطقهای دانست.
مخالفان بزرگ چنین راهحلی آمریکا و اسرائیل هستند. این کشورها با مشکلات ناشی از سیاست اعمال زور در قبال ایران دست بهگریبانند؛ سیاستی که با وجود تحریمهای سنگین هیچ نتیجهای در پی نداشته است. تلآویو هماکنون با ناراحتی اظهار میکند که سانتریفیوژهای ایران تندتر میچرخند و هیچ نشانهای از تسلیم تهران در برابر فشارهای خارجی و همچنین پذیرش تعلیق غنیسازی مشاهده نمیشود.تحلیلگران میگویند که جنبش غیرمتعهدها همواره از حقوق هستهای ایران حمایت کرده و در نشست تهران هم همین کار را خواهد کرد. این روند برخلاف شیوه زورگویانهای است که غرب علیه ایران در پیش گرفته. با وجود این، شخصیتهای دانشگاهی درخصوص مانعتراشیهای احتمالی آمریکا و اسرائیل پیش از نشست تهران هشدار دادهاند. این کشورها سعی میکنند نشست تهران را تحتالشعاع قرار داده و ایران را از دستاوردهای آن محروم سازند.
منبع: روزنامه همشهری به نقل از سایت آسیا تایمز- 10آگوست 2012