در ماه‌های اخیر، یکی از موضوعات جنجالی و مورد بحث در روابط تجاری ایران و ترکیه، موضع افزایش صادرات طلای ترکیه به ایران بوده که با افزایش چشمگیری روبه‌رو بوده است. اینک پس از گمانه‌زنی‌های بسیار، مقامات ترکیه رسما تأیید کرده‌اند که ایران در ازای فروش گاز طبیعی به این کشور، از آنکارا طلا خریداری می‌کند.
به گزارش «تابناک»، معاون نخست وزیر ترکیه، روز گذشته جزییات مهمی از موضوع افزایش تجارت طلا میان ایران و ترکیه را فاش و تأیید کرد که ایران بهای گاز صادراتی خود به ترکیه را در قالب طلا به کشور خود انتقال می‌دهد.
به نوشته روزنامه «حریت»، «علی باباجان»، معاون نخست وزیر ترکیه، شب گذشته در جریان نشست پارلمان این کشور تصریح کرد که ترکیه بهای گاز خریداری شده از ایران را به «لیره» در حساب‌های بانکی متعلق به ایران در این کشور ذخیره و سپس ایران با خرید طلا از طریق این پول، در واقع وجه خود را به طلا دریافت می‌کند.
وی تحریم‌های غرب علیه سیستم بانکی ایران و عدم امکان انتقال وجه از طریق بانک را عامل اصلی این امر دانسته است.
باباجان در این باره گفته: «از آنجا که ایران نمی‌تواند وجه مورد نظر را در قالب ارز خارجی به بانک‌های خود انتقال دهد، به وسیله لیره طلا خریداری کرده و سپس این طلا را به کشور خود منتقل می‌کند. من نمی‌دانم ایران چگونه طلا را منتقل می‌کند؛ اما اساس این موضوع، همین است. صادارت طلا به ایران، در عمل به راهی برای پرداخت بهای گاز طبیعی خریداری شده از این کشور تبدیل شده است».
فروش طلای ترکیه به ایران در هفت ماهه نخست سال جاری میلادی، نزدیک ۶.۲ میلیارد دلار بوده است. در ماه اوت و سپتامبر، امارات متحده عربی نزدیک ۳.۱ میلیارد دلار طلا از ترکیه خریداری کرده که گفته میشود این میزان نیز به ایران منتقل شده است.
باباجان در این رابطه افزوده تنها ارزش افزوده تجارت شمش طلا در درآمد ملی و شاخص‌های رشد این کشور منظور میشود و اظهار داشته رشد اقتصادی بر پایه صادرات طلا استوار نیست. در همین زمینه، روزنامه حریت نیز به نقل از کار‌شناسان اقتصادی می‌نویسد از آنجا که طلای فروخته شده به ایران، خود عمدتاً وارداتی است، ارزش افزوده آن چیزی نزدیک به صفر است و تأثیری در اقتصاد ندارد.
با این حال، منتقدان دولت ترکیه ضمن انتقاد از این ماجرا، اظهار می‌دارند آنچه در ماه‌های اخیر سبب کاهش کسری بودجه ترکیه شده، همین صادرات طلا به ایران بوده است. به گفته این افراد، در صورت حذف صادرات طلا، نزدیک نیمی از ارزش کنونی صادرات این کشور کاهش می‌یابد و در حقیقت، این آمار رشد، واقعی نیست.
بر پایه این تحلیل‌ها، نزدیک ۸.۵ میلیارد دلار، یعنی بالغ بر ۴۰ درصد رشد درآمدهای صادارتی و کاهش کسری بودجه، به واسطه صادرات طلا به ایران بوده است.
اما در طرف مقابل، باباجان کسری بودجه ترکیه را بیش از هر چیز به سبب وابستگی این کشور به واردات منابع انرژی دانسته و گفته: «اگر ما منابع کافی نفت و گاز داشتیم، کسری بودجه کنونی وجود نداشت».
به هر حال، آن گونه که از این داده‌های جدید برمی‌آید، گویا سیاست «گاز طبیعی در برابر طلا»، هم‌اکنون از سوی دو کشور به عنوان رویکردی سودرسان مورد توجه قرار می‌گیرد. از یک سو ایران با این کار می‌تواند تحریم‌ها را دور زده و از کاهش ارزش پول نیز جلوگیری کند و از سوی دیگر، ترکیه ضمن تأمین انرژی مورد نیاز، کسری بودجه خود را نیز برطرف می‌کند.
به این ترتیب، همان گونه که تحلیلگران همواره می‌گویند، روابط اقتصادی ایران و ترکیه در سطحی جدا از روابط سیاسی و فارغ از رقابت‌های منطقه‌ای آن‌ها جریان دارد و وجود منافع مشترک، به حفظ و ارتقای این روابط یاری می‌رساند.
ایران با این کار می تواند تحریم ها را دور زده و از کاهش ارزش پول نیز جلوگیری کند 