از یکی دو هفته پیش، موضوع احتمال تغییر موضع روسیه در قبال بحران سوریه و دست کشیدن این کشور از حمایت از دولت اسد، به یکی از مباحث محوری رسانه‌ای و تحلیلی تبدیل شده است. اینک سخنان یک مقام بلندپایه روسی، نشانگر این است که این احتمال بیش از هر زمان دیگری به واقعیت نزدیک شده است.
به گزارش «تابناک»، همزمان با پیروزی‌های نیروهای مسلح مخالف اسد در گرفتن برخی مناطق و ادامه درگیری در سوریه، مسکو رسما احتمال پیروزی نیروهای مخالف در مقابل اسد را تأیید کرده است.
شبکه خبری «راشا تودی» با انتشار گزارشی در این باره به نقل از «میخائیل باگدانف»، معاون وزیر خارجه روسیه نوشته: «ما باید با حقایق روبه‌رو شویم. روند کنونی نشانگر این است که دولت سوریه پیوسته کنترل بخش رو به گسترشی از قلمرو خود را از دست می‌دهد. پیروزی مخالفان بعید نیست».
با این حال، باگدانف هشدار داده که بر اثر تداوم خشونت‌ها در سوریه، این کشور متحمل بیشترین آسیب‌ها خواهد شد.
وی گفته: «مبارزه شدید‌تر خواهد شد و سوریه ده‌ها و شاید صد‌ها هزار نفر از شهروندان غیرنظامی خود را از دست خواهد داد. اگر این بها برای کنار زدن رئیس جمهور از نظر شما پذیرفتنی است، ما چه کار می‌توانیم بکنیم؟ البته قطعاً این از نظر ما پذیرفتنی نیست».
وی در ادامه به انتقاد از «رفتار برخی شرکای روسیه» پرداخته که به سوریه سلاح می‌فرستند و باعث می‌شوند شورشیان این کشور در استفاده از زور جدیت بیشتری پیدا کنند.
به باور وی، این تحولات تنها به افزایش خشونت منجر می‌شود که در راه دستیابی به یک راهکار صلح آمیز برای بحران سوریه، مانع ایجاد می‌کند.
راشا تودی می‌نویسد، در پی برگزاری کنفرانس «دوستان سوریه» در مراکش که طی آن کشورهای شرکت کننده، ائتلاف مخالفین سوری را رسما نماینده مردم این کشور شناختند، علاوه بر باگدانف، شماری دیگر از مقامات روس نیز نسبت به بد‌تر شدن وضعیت در سوریه اظهار نگرانی کرده‌اند.
«آلکسی پوشکوف»، رئیس کمیته روابط خارجی دومای دولتی روسیه می‌گوید: «شناسایی نیروهای مخالف سوریه به عنوان قدرت مشروع در این کشور، هرگونه امید به یافتن راهکار سیاسی را از میان برد. تنها گزینه کنونی، جنگ است».
«سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه نیز در این باره گفته: «اکنون که ائتلاف مخالفین، تنها نماینده قانونی به رسمیت شناخته شده، گویا، ایالات متحده تصمیم گرفته تنها روی پیروزی مسلحانه این ائتلاف شرط‌بندی کند».
در همین حال، یک منبع نظامی ـ دیپلماتیک نیز به خبرگزاری «اینترفاکس» گفته: در صورتی که اوضاع در سوریه به مرحله حساسی برسد، دولت روسیه آماده کمک به روس‌های حاضر در آن کشور است.
وی اظهار داشته: «اگر اوضاع در سوریه وخیم شود، ما برنامه‌هایی برای بیرون بردن روس‌های ساکن در این کشور داریم. پیش از هر چیز، ما انتقال از راه دریا را مدنظر داریم که می‌تواند با حفاظت کشتی‌های نیروی دریایی انجام گیرد. از هواپیماهای وزارت شرایط اضطراری نیز می‌توان بدین منظور استفاده کرد؛ همان گونه که برای بیرون بردن کار‌شناسان نفتی روسیه از عراق از آن‌ها استفاده شد».
به این ترتیب، به نظر می‌رسد روسیه این بار جدا خود را برای سوریه پس از اسد آماده می‌کند و بر این باور است که روند جاری اوضاع، نخواهد توانست به باقی ماندن اسد در قدرت منتهی شود.
البته نمی‌توان این تصمیم را کار یک‌شبه در نظر گرفت، بلکه اظهارنظر‌ها و موضع گیری‌های مقامات روس از چند هفته پیش به این سو، این گمانه را تقویت کرده بود که روسیه آرام آرام موضع پیشین خود را رها کرده و رویکردی جدید در قبال بحران سوریه در پیش می‌گیرد؛ اخباری که از دیدار اخیر رئیس جمهور روسیه با نخست وزیر ترکیه منتشر شد نیز بیش از پیش بر این مدعا صحه گذاشت.
بنابراین، روسیه که زمانی با ادبیاتی شدیداللحن و تهاجمی علیه هر گونه مداخله خارجی در سوریه و یا برنامه‌ای که صرفاً بر کنار گذاشتن اسد متمرکز باشد، موضع می‌گرفت، اکنون تنها به «انتقاد» از آمریکا و دیگر کشورهای غربی و نیز «برخی شرکای خود» نسبت به رفتارشان در سوریه بسنده می‌کند.
این تغییر سیاست آشکار، بار دیگر این مسأله قدیمی را پیش می‌کشد که «روسیه تا کجا پای دوستان و متحدان خود می‌ایستد؟»
در شرایطی که برخی در درون بر این باورند که حمایت‌های روسیه از ایران بر سر برنامه هسته‌ای، می‌تواند به مانند عاملی توازن بخش در مقابل کشورهای غربی عمل کرده و به ایران فضای مانوری در مقابل غرب بدهد، الگوی رفتار روسیه در قبال سوریه می‌تواند به خوبی نمایانگر عمق رویکرد عملگرایانه این کشور و اولویت دادن صرف به منافع ملی خود ـ یا حتی اقتضائات سیاسی لحظه‌ای ـ باشد.
