در شرایطی که عراق روزهای پرالتهابی را پشت سر میگذارد و تلاشهای شخصیتها و چهرههای مخالف برای سرنگونی دولت نوری مالکی به اوج رسیده، آیت الله سیستانی طرحی را برای پایان دادن به بحران در این کشور ارائه کرده است. جزئیات جدیدی از این طرح که به تازگی منتشر شده، چشم انداز مناسبی را برای حل و فصل منازعات در عراق ارائه میکند.
به گزارش «تابناک»، آیتالله علی سیستانی، از مراجع عظام شیعه در عراق، در طرحی که برای حل بحران سیاسی در این کشور ارائه داده، از همه گروهها و احزاب سیاسی خواسته ضمن اجتناب از به کار بردن ادبیات قومی و طایفهای، برای حل درگیریها بر سر میز مذاکره بنشینند.
این در حالی است که در آخرین تحولات مربوط به عراق، ائتلاف حاکم «دولت قانون»، در بیانیهای این موضوع که دولت دستور منحل کردن پارلمان را صادر کرده، تکذیب نموده؛ اما در عین حال تأکید داشته که در صورت شکست دیگر گزینهها، این گزینه همچنان روی میز خواهد بود. در مقابل، فهرست «العراقیه»، مهمترین گروه مخالف در عراق، مدعی شده دولت مالکی در پی فریب سیاسی دیگر گروههاست.
اما در این شرایط، اعلام این موضوع که آیتالله سیستانی طرحی را برای پایان دادن به بحران سیاسی در عراق آماده کرده، سه روز پیش و پس از دیدار ایشان با مارتین کوبلر، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در عراق صورت گرفت.
کوبلر در یک کنفرانس خبری که پس از دیدار با آیتالله سیستانی برگزار شد، اظهار داشت: «دیدگاه سازمان ملل برای حل بحران جاری، مشابه دیدگاه آیتالله سیستانی است».
وی افزود: «ما مذاکرات فشردهای را درباره آنچه در کشور میگذرد و بحران جاری با آیتالله سیستانی انجام دادیم».
ایشان تأکید کرد: بحران تنها در صورتی حل میشود که همه طرفها پای میز مذاکره نشسته و از ادبیات قومی و طایفهای بپرهیزند. ما این پیام را به پارلمان عراق و دیگر احزاب سیاسی انتقال خواهیم داد».
کوبلر همچنین اشاره کرد: «پیام ما در زمینه نیاز به گفتوگو، صلح، انعطاف و میانه روی و همچنین به خطر نینداختن عراق، با دیدگاه آیتالله سیستانی مشابه است».
وی در رابطه با درخواستهای تظاهرکنندگان نیز گفت: «برخی خواستهها واقعی است و باید اعمال شود. خواستههای غیرواقع بینانهای نیز هست، ولی حق تظاهرات در قانون اساسی عراق برای همه تضمین شده است؛ البته به شرطی که مسالمت آمیز باشد».
اما هرچند بازتاب طرح آیتالله سیستانی، تنها به موارد اشاره شده از سوی کوبلر محدود شده، روزنامه «الحیات» جزییات بیشتری از دیدگاههای ایشان درباره بحران جاری در عراق را منتشر کرده است.
این روزنامه به نقل از «شیخ عبدالمهدی الکربلایی»، نماینده آیتالله سیستانی مینویسد ایشان خواستار استقرار دولتی مدنی بر پایه قانون اساسی شدهاند که به حقوق و مسئولیتهای شهروندان احترام بگذارد؛ افزون بر این، ایشان همه گروهها و دستههای سیاسی را در در پدید آمدن بحران جاری در عراق مسئول دانستهاند.
به گفته شیخ عبدالمهدی، آیتالله سیستانی از دولت خواسته به تقاضاهای مشروع مردم در استان «انبار» گوش فرا دهد و ضمن در نظر داشتن اصول قانون اساسی و دیگر قوانین، این تقاضاها را بررسی کند، تا هنگامی که پایههای یک دولت مدنی ـ که حقوق و مسئولیتهای شهروندان را تضمین کند ـ بنیان گذاشته شود.
آیتالله سیستانی همچنین از دستگاههای امنیتی خواسته خویشتنداری کرده و بنا به منطق و با خونسردی رفتار کنند و از درگیر شدن با تظاهرکنندگان و انجام کارهایی که به ایجاد تنش در خیابانها میانجامد، خودداری کنند.
الحیات مینویسد، افزون بر این موارد، آیتالله سیستانی به شدت از بلوکهای سیاسی عراق انتقاد کرده و گفته آنها بسیاری از مسائل و موضوعاتی را که باید قانونی حل و فصل شوند، سیاسی میکنند. ایشان همچنین از سیاستمداران خواسته در کار مقامات مستقل مداخله نکنند، از دخالت در امور مربوط به پروندههای قضایی خودداری کرده و از این پروندهها برای نفع سیاسی خود بهرهبرداری نکنند.
اما این ایده آیتالله سیستانی در شرایطی مطرح میشود که چندین استان عراق، از چند هفته پیش تاکنون شاهد تظاهراتی بوده که در آن، تظاهرکنندگان خواستار مواردی از جمله آزادی برخی زندانیان و بازداشت شدگان، الغای برخی قوانین جزایی و مدنی و ایجاد توازن در مشاغل عمومی بودهاند.
در این میان، طرح آیتالله سیستانی به خوبی با تمایز قائل شدن میان خواستههای مشروع و غیرمشروع تظاهرکنندگان، دولت را در پاسخگویی به کاستیها و ناکارآمدیهای سیاسی مسئول دانسته، اما در عین حال بر لزوم حفظ استقلال قوا و عدم مداخله در کار دستگاه اجرایی نیز تأکید کرده است.
در حقیقت، آیتالله سیستانی با داشتن درکی درست از فضای سیاسی حاکم بر عراق، این نکته را مدنظر قرار داده که احزاب و گروههای سیاسی مخالف درصدد هستند از بحران سیاسی جاری در عراق به سود خود بهره ببرند و دولت باید برای جلوگیری از بیثباتی، نسبت به رفع ریشههای این بحران تلاش کند؛ اما در عین حال، وجود فشارهای غیرمنطقی و یکجانبه به دولت نیز از سمتی دیگر کشور را به بیثباتی خواهد کشاند.
به هر حال، تاکنون بارها ثابت شده که آیتالله سیستانی از توان بالقوه فراوانی برای تأثیرگذاری بر گروههای سیاسی گوناگون در عراق و میانجیگری در این کشور برخوردار است، به گونهای که حتی کشورهای غربی و سازمانهای جهانی نیز بر آن اذعان دارند، ولی در اوضاع کنونی که جلال طالبانی، رئیس جمهور و دیگر چهره میانجی و میانهرو در عراق، در بستر بیماری است، نقش آیتالله سیستانی حتی بسیار پررنگتر از گذشته نیز شده و به نظر میرسد، کلید حل بحران کنونی، توجه گروههای سیاسی عراق به طرح ایشان باشد!