از دو ماه پيش که بحث مذاکره دولت ترکيه با عبدالله اوجالان، رهبر حزب کارگران کردستان مطرح شد، تحرکات زيادي در اين خصوص صورت گرفته است. دولت ترکيه بر سر يک توافقنامه 4 ماده اي با اوجالان به تفاهم رسيده است. به نظر مي‌رسد همين توافقنامه مبناي اقدامات آتي دولت و حزب کارگران کردستان قرار گرفته است و روند صلح رو به جلو در حال پيش رفت است. ديپلماسي ايراني اين مسئله را در گفت و گو با دکتر اسعد اردلان، تحليل گر مسائل بين‌المللي بررسي کرده است:
دليل توجه جدي دولت ترکيه در مذاکره با اوجالان و آغاز روند مذاکره با کردهاي ترکيه چيست؟
بعد از روي کار آمدن حزب عدالت و توسعه، اين حزب از حمايت بخش قابل توجهي از کردها برخوردار شد و اقرار اردوغان به رفتار تبعيض آميز با کردها و پذيرش ژنوسايد سال‌هاي 38-1937 کردهاي منطقه درسيم، رابطه دولت کنوني ترکيه با کردها روبه بهبود گذارده است و موجب حضور قابل توجه و تاثيرگذار کردها در پارلمان و شوراهاي استاني و شهري و قدرت انتخاب شهرداران و فراهم آمدن زمينه‌هاي مشارکت مدني براي احزاب و گروه‌هايي شد که با حزب عدالت و توسعه همراه شدند. اين وضعيت موضع دولت اردوغان را در برابر ناسيوناليست‌هاي افراطي و نظاميان تقويت کرد. از سوي ديگر موجب بهبود کارنامه حقوق بشري اين کشور نزد اتحاديه اروپا شد. تکرار مي‌کنم که برقراري امنيت در کل کشور و به ويژه در مناطق جنوب شرقي هم بخش عمده اي از برنامه توسعه اقتصادي و توريستي ترکيه است، که مستلزم آشتي ملي با اوجالان و هوداران حزب کارگران کردستان مي‌باشد. اگر اين اتفاق بيافتد و کردها از اين مذاکرات راضي شوند حمايت از حزب توسعه و عدالت فراگير تر خواهد بود و مواضع اين دولت را قوي تر خواهد کرد.
توافق 4 ماده اي دولت ترکيه و اوجالان تا چه حد مي‌تواند برنامه عمل مناسبي براي حل مشکلات کردها در ترکيه باشد؟ و تا چه اندازه اجرايي است؟
آن چه که از اين توافق علني شده است به نظر يک طرفه مي‌آيد يعني چهار ماده علني شده فقط تامين کننده نظرات دولت ترکيه است. من فکر مي‌کنم اين توافقات گسترده تر از اين است و جنبه‌هايي سري هم دارد که افشاي آن ممکن است ناسيوناليست‌ها و نظاميان ترک را وادار به واکنش عليه دولت کند. اتفاقي که دولت کنوني را با مشکلات جدي مواجه خواهد کرد. اگر آن جنبه‌ها علني شوند به معناي شکست مذاکرات و تداوم بحران است. مگر اين که همان طور که رهبر پ... درخواست کرده است منجر به ايجاد زير ساخت‌هاي حقوقي لازم براي ضمانت اجرايي توافقات بشود، و همچنين نيروهايي که از خاک ترکيه عقب نشيني مي‌کنند امکان بازگشت بدون محاکمه و ورود به فرايندهاي سياسي، اجتماعي و حقوقي را داشته باشند. به نظر مي‌رسد اين توافق اجرايي است و يکي از راه حل‌هاي مناسب براي پايان دادن به يکي از طولاني ترين جنگ‌هاي پارتيزاني در جهان است.
اوجالان طي مصاحبه اي نسبت به پيامدهاي عدم مصالحه با دولت هشدار داده وگفته است در صورتي که کردها مشکلات خود را با دولت ترکيه حل نکنند، ترکيه دچار وضعيتي شبيه عراق يا سوريه خواهد شد. آيا کردهاي ترکيه نمي‌خواهند مانند عراق به استقلال نسبي دست يابند؟
من نمي‌دانم منظور مستقيم از تشابه وضعيت با سوريه و عراق چيست؟ اما اين بحران روزي بايد پايان يابد. پرونده اين مناقشات نشان مي‌دهد که راه حل نظامي ندارد و به اتلاف سرمايه‌هاي مادي و انساني کشور ادامه مي‌دهد. نظر اوجالان در مورد مذاکرات نشان دهنده به دست آوردن موقعيتي شبيه کردهاي عراق است به همين دليل بر ايجاد ساختارهاي حقوقي تاکيد دارد.
نگاه کردها نسبت به مذاکره اوجالان با دولت ترکيه چگونه است؟ آيا مواضع اوجالان در ميان کردها قابل قبول است؟
يکي از مشکلات جنگ به مذاکرات صلح مربوط مي‌شود. فشارهاي رواني ناشي از ويراني ها، جان باختگان و موقعيت جنگي ايجاب مي‌کند که طرفين براي خود در جنبه‌هايي پيروزي به دست آورند و گر نه علت جنگ زير سوال مي‌رود. طرفين بايد دست آوردي که تلفات را توجيه کند داشته باشند.
تاريخ به داوري خواهد نشست. اگر چنين نشود احساس غبني عمومي پديدار مي‌شود که ممکن است پايداري صلح را در آينده نيز به مخاطره اندازد. به ويژه در جنگ‌هاي چريکي يکي از دلايل طولاني شدن رسيدن به نقطه اي است که صلح را توجيه پذير نمايد. حتما اين يکي از دلايل عمده ابهام انگيز بودن صلح و پيچيدگي مذاکرات و سري بودن بخش عمده آن است. حتما يکي از دلايل بيان اين سخن از سوي رهبر پ.. که تصميم گيري براي ايشان خيلي مشکل است، همين مسئله است. آن‌ها مي‌خواهند به مردم و خودشان پاسخ دهند که نتيجه ي نزديک به سه دهه جنگ چه بوده است. پ.. اعتماد لازم را به دولت ندارد. قطع ارتباط و يا مقطعي بودن آن ميان رهبران به پيچيدگي مذاکرات افزوده است.
