این روزها بار دیگر نام محمد جواد ظریف بر سر زبانها افتاده است؛ دیپلماتی که سابقه نمایندگی دائم جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد را در کارنامه خود دارد و هنگامی که در سال ۸۶، صندلی نمایندگی دائم را ترک کرد و به تهران بازگشت، از دید افکار عمومی پنهان ماند و وقت خود را به فعالیت علمی در دانشگاههای کشور و تعلیم و تربیت نسل جوان اختصاص داد.
در سی و چهار سال پس از انقلاب، کمتر حادثه با ابعاد جهانی را میتوان یافت که محمد جواد ظریف در آن نباشد. شاید حضور ظریف در پستهای گوناگون نمایندگی دائم جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد، مهمترین دلیل این نقش آفرینی باشد. از زمانی که زمزمههای معرفی دکتر محمد جواد ظریف در لیست وزرای پیشنهادی حسن روحانی برای دولت یازدهم قوت گرفت، بار دیگر نام این دپیلمات کارکشته ایرانی بر سر زبانها افتاد.
این روزها کارنامه فعالیت سیاسی و دیپلماتیک محمد جواد ظریف، بارها و بارها نقل شده است. وی تحصیلات دانشگاهی خود را از مقطع لیسانس تا دکترا در دانشگاههای آمریکا به پایان رسانده و نخستین تجربه کار دیپلماتیک خود را در نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد داشته است. دکتر ظریف به اقتضای حضور و همچنین فعالیت دیپلماتیک طولانی مدت در آمریکا، ارتباط گستردهای با جامعه آمریکا و محافل سیاسی و علمی این کشور داشته است.
روزنامه «هرالدتریبون» در مقالهای به قلم «وارن هوگ»، به حضور گسترده محمد جواد ظریف در مجامع عمومی آمریکا اشاره میکند: محمد جواد ظریف به اندازهای در دانشگاهها، محافل عمومی سیاسی و اجتماعی حضور پیدا میکند که لیزا اندرسون، رئیس دانشکده امور بینالملل دانشگاه کلمبیا از وی پرسیده است که آیا قصد شرکت در رقابتهای انتخاباتی آمریکا را دارد؟
همچنین ارتباطات گسترده ظریف در آمریکا سبب شد تا آسوشیتدپرس، انتخاب ظریف را نشان دادن «شاخه زیتون» ایران به غرب توصیف کنند. رویترز در گزارشی با تیتر «نامزد وزارت امور خارجه ایران به مثابه شاخه زیتونی برای ایالات متحده» نوشت: «اگر حسن روحانی رئیسجمهور منتخب ایران میخواست عزم خود را برای بازسازی روابط با آمریکا و چانهزنی بزرگ نشان دهد، به سختی میتوانست انتخابی بهتر از محمدجواد ظریف به عنوان وزیر خارجه خودش داشته باشد.
خبرگزاری رویترز هم درباره ظریف نوشت: «ظریف به مثابه کسی که انگلیسی را روان صحبت میکند و دکترای خود را از دانشگاه دنوور گرفته، محور اصلی چند بار مذاکرات محرمانه بوده تا بتواند بر ۳۵ سال دوری واشنگتن با تهران فائق شود».
نکتهای که در این میان باید مورد توجه جدی قرار بگیرد، این است که بر خلاف اخبار و تحلیلهایی که متأسفانه در برخی از رسانهها منتشر میشود، دکتر محمد جواد ظریف به رغم این ارتباط گسترده، هرگز از منافع جمهوری اسلامی ایران کوتاه نیامده و همواره بر مواضع اصولی جمهوری اسلامی پافشاری کرده است. نویسنده مقاله نیویورک تایمز این واقعیت را مورد اشاره قرار میدهد: «ظریف یک مدافع سرسخت برای ایران است».
ارتباط داشتن با سیاسیون و محافل دانشگاهی آمریکا، اقتضای فعالیت نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد است و آنچه میتواند نگران کننده باشد، مصالحه بر سر منافع ملی است؛ چیزی که تا کنون در رفتار دکتر ظریف دیده نشده است.
ذکر این مهم لازم است که محمد جواد ظریف به رغم حضور طولانی مدت در آمریکا، «گرین کارت» ندارد و هرگز خود را متعهد به الزامات آن نکرده است.
ظریف، دیپلمات مورد اعتماد رهبریهرچند برخی رسانهها در سالهای گذشته تلاش داشتند به نوعی جدایی میان نظام و برخی از دیپلماتهای سابق وزارت خارجه، از جمله محمد جواد ظریف را القا کنند، واقعیت غیر از این است. دکتر ظریف جزو دیپلماتهایی است که به نزدیک بودن به رهبری مشهور است. مقام معظم رهبری همواره نظر مثبتی نسبت به وی داشتهاند و بنابراین، دکتر ظریف نماینده دائم جمهوری اسلامی در سازمان ملل برگزیده شدند.
گفتنی است، سمت نمایندگی دائم جمهوری اسلامی در سازمان ملل، از آن دسته سمتهایی است که با نظر رهبر معظم انقلاب تعیین میشود. ظریف در کتاب خاطراتش که به تازگی با نام «آقای سفیر» منتشر شده است، میگوید: «فکر میکنم در بهمن ماه سال ۱۳۸۰ بین من و آقای دکتر خرازی برای رفتن به نیویورک توافق صورت گرفت. ظاهرا آقای دکتر خرازی نیز همان موقع موضوع اعزام من را به رهبری هم گفته بودند. بعدها رهبری به من فرمودند که همان روز من به آقای حجازی گفتم که بهترین گزینه برای نیویورک شما هستید؛ اما بگذارید روند معمول وزارت خارجه طی شود. وقتی که رسما به ما معرفی شدید، شما هم رسما موافقت کنید... همچنین نکاتی را که برای مأموریت لازم بود یادآوری کردند. از جمله نکتهای را فرمودند که من در همه کلاسهایم برای دانشجویان گفتهام. به من فرمودند، حتی اگر در موردی یقین داری که دیدگاهت ۱۸۰ درجه با من مخالف است، وظیفه داری دیدگاهت را بگویی. حتی ایشان مطرح کردند که این یک وظیفه شرعی است. بحمدلله من نیز همیشه این کار را انجام دادم».
محمد جواد ظریف در سال ۸۴ و با روی کار آمدن دولت دکتر احمدینژاد، از سمت خود استعفا داد، اما به توصیه مقام معظم رهبری ۲ سال دیگر نیز به مسئولیت خود ادامه داد و در این مدت نیز هیچ رفتاری بر خلاف سیاستهای دولت جدید از خود بروز نداد.