خبرگزاری دولت در اقدامی جالب، جزئیات تکان‌دهنده‌ای از حیف و میل بیت‌المال در دوره مدیریت سیداحمد میرعلایی، مدیرعامل پیشین بنیاد سینمایی فارابی منتشر کرده که همین چند روز پیش تغییر کرد و از ارقامی سخن به میان آورد که بسیار کلان‌تر از اعداد تاکنون اعلام شده است و احتمالاً واکنش برخی سینماگران به ویژه تهیه‌کنندگان را در پی خواهد داشت؛ اما آیا می‌توان پذیرفت منبعی نزدیک‌تر از خبرگزاری دولت به دولت برای انتشار ابعاد این فاجعه باشد؟!
به گزارش «تابناک»، اکران هشت فیلم تولید شده در بنیاد سینمایی فارابی و فروش تقریبی ۵۰۰ میلیون تومانی این آثار که بیش از ۱۹ میلیارد هزینه داشتند، نه دیگر بحث «مین‌گذاری»، بلکه نوید از انفجار چاشنی بمب خوشه‌ای بر سر سینمایی ایران می‌دهد؛ این خبری است که خبرگزاری دولت به همراه جزئیات بسیار جالب درباره تولیدات بنیاد سینمایی فارابی منتشر کرده و از زیان‌ده بودن قریب به اتفاق آثار سینمایی حکایت دارد.
بنا بر این گزارش، در دوره مدیریت «سیداحمد میرعلایی» مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی ـ که با انتصاب «محمدرضا جعفری جلوه» به جای وی، طی روزهای اخیر پایان یافت و در استمرار ضرورت اجرای ایده معیوب «ریل‌گذاری» هنر هفتم کشور توسط مدیریت قبلی سینما، بخش زیادی از بودجه این نهاد صرف تولید فیلم‌های موسوم به فاخر شد ـ این که این آثار بر پایه چه سیاستگذاری و هدفی به تولید رسیدند، موضوعی است که مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی باید پاسخگوی آن باشد، ولی کار‌شناسان، تولید آثار یاد شده را هدر رفتن بودجه عمومی سینما می‌دانند، چنان که بسیاری از این فیلم‌ها نتوانستند هزینه حداقلی تولید خود را بازگردانند.
نکته دیگر آن که بنیاد سینمایی فارابی در سایت رسمی خود از انتشار نام فیلم‌هایی که با سرمایه‌گذاری بنیاد تولید شده خودداری کرده تا جایی که در فهرست فیلم‌های ساخته شده به عنوان نمونه در مقابل تهیه کننده فیلم سینمایی «استرداد»، تنها نام محسن علی اکبری دیده می‌شود، در صورتی که این اثر سینمایی از تولیدات بنیاد سینمایی فارابی است.
در چهار سال اخیر فیلم‌های زیادی به تهیه کنندگی بنیاد سینمایی فارابی به تولید رسید که از جمله این آثار می‌توان به «استرداد» علی غفاری، «دربند» پرویز شهبازی، «دلتنگی‌های عاشقانه» از رضا اعظمیان، «بزرگمرد کوچک» صادق صادقی دقیقی، «هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند» پوران درخشنده، «عقاب صحرا» مهرداد خوشبخت، «فرزند چهارم» وحید موساییان، «پرواز مرغابی‌ها» علی شاه حاتمی، «همبازی» غلامرضا رمضانی، «روشن خاموش روشن» حمیدرضا چارکچیان، «ترانه کوچک من» مسعود کرامتی، «گورداله و عمه غوله» نادره ترکمانی، «مروارید» سیروس حسن‌پور، «چ» ابراهیم حاتمی کیا، «اشغال‌های دوست داشتنی» محسن امیریوسفی، «گهواره‌ای برای مادر» پناه برخدا رضایی، «عملیات مهد کودک» فرزاد اژدری، «نیکان و بچه غول» وحید نیکخواه، «بچیگتو فراموش نکن» جلال فاطمی، «تتل و راز صندوقچه» وحید گلستان، «گنجشگک اشی مشی» کار مشترک مسعود کرامتی، غلامرضا رمضانی و حمیدرضا نیکخواهآزاد، «شیر تو شیر» ابراهیم فروزش، «صدای پای من» مهرداد خوشبخت، «رویای سینما» علی شاه حاتمی، «شور شیرین» جواد اردکانی، «گلوگاه شیطان» و «گام‌های شیدایی» حمید بهمنی، «ملکه» محمدعلی باشه آهنگر، «۳۳ روز» جمال شورجه و «بیداری» فرزاد مؤتمن اشاره کرد.
البته نام برخی آثار سینمایی همچون «پایان نامه» به کارگردانی حامد کلاهداری را نیز باید به این فهرست افزود که هیچ گاه رسما سرمایه‌گذاری فارابی برای ساخت این اثر اعلام نشد.
میرعلایی مدیر منصوب جواد شمقدری در صدر بنیاد سینمایی فارابیاز میان آثار نامبرده که رسما از سوی رسانه‌ها اعلام شد، فیلم‌های «دربند»، «ملکه»، «گهواره‌ای برای مادر»، «بزرگمرد کوچک»، «هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند»، «فرزند چهارم»، «همبازی»، «گلوگاه شیطان»، «شور شیرین» و «۳۳ روز» به نمایش عمومی رسیدند.
در میان انبوهی از فیلم‌های سینمایی در سال‌های اخیر که با بودجه بنیاد سینمایی فارابی تولید شدند، می‌توان به آثار بایگانی شده به نام کودک و نوجوان در سال‌های اخیر اشاره کرد. کار‌شناسان بر این باورند که آثار تولید شده در بنیاد سینمایی فارابی رنگ پرده را ندیده‌اند تا جایی که از میان سی اثر تولید شده که به نام آنها اشاره شد، ده اثر سینمایی فرصت اکران یافتند.
به عبارت دیگر، به دور از احتساب آمار غیررسمی، ۳۰ درصد از فیلم‌های سینمایی تولید شده در فارابی امکان بازگشت سرمایه خود را یافته‌اند و در عین حال همین فیلم‌ها در اکران نیز از سوی دست‌اندرکاران این نهاد سینمایی با بی‌مهری روبه‌رو شدند؛ برای نمونه فیلم سینمایی «ملکه» از جمله تولیدات سینمایی فارابی بود که در اکران مطلوبی قرار نگرفت.
هزینه تولید فیلم‌های اکران شده چقدر است؟ بودجه ده فیلم تولید شده از سوی بنیاد سینمایی فارابی هرچند از مجاری رسمی این نهاد اعلام نشده، منابع نزدیک به این آثار، هزینه ساخت آنها را به شرح زیر بیان کرده‌اند:
- فیلم «دربند» یک میلیارد تومان
- «ملکه» نزدیک دو میلیارد تومان
- «گهواره‌ای برای مادر» نزدیک ۹۰۰ میلیون تومان
- «گلوگاه» نزدیک به چهار میلیارد تومان
- «بزرگمرد کوچک» دو میلیارد تومان
- «هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند» دو میلیارد تومان
- «فرزند چهارم» نزدیک پنج میلیارد تومان
- «همبازی» ۷۰۰ میلیون تومان
- «۳۳ روز» چهار میلیارد تومان
- «شور شیرین» نزدیک به دو میلیارد تومان
این آثار در مجموع ۲۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان هزینه داشته‌اند.
فیلم‌سازانی که مدعی هستند از فارابی پول نگرفتهاندشاید اعلام برخی فیلم‌ها این شائبه را پدید آورد که برخی از این آثار با بودجه فارابی ساخته نشده است؛ برای نمونه، چندی پیش، کارگردان فیلم «بزرگمرد کوچک» در گفت‌و‌گو با یک سایت خبری اعلام کرد که این اثر را با بودجه شخصی تولید کرده، ولی بنیاد سینمایی فارابی در ۲۵ دی ماه سال ۹۱ در سایت رسمی خود اعلام می‌کند که ۹ نماینده در سی‌ویکمین جشنواره فیلم فجر دارد که یکی از این آثار فیلم «بزرگمرد کوچک» است.
این در حالی است که نام برخی فیلم‌ها نیز رسما در فهرست تولیدات فارابی قرار نگرفته، اما به واسطه دستور رییس سازمان سینمایی وقت، بودجه مورد نیاز آنها از فارابی تأمین شده است.
فیلم‌های فارابی چقدر فروختند؟ بررسی فروش فیلم‌های تولید شده بنیاد سینمایی فارابی در دوره مدیریت سیداحمد میرعلایی نیز در نوع خود جالب است. این آثار در زمان اکران، فروش‌های عموما اندکی داشته‌اند که بدین شرح است:
- «دربند» نزدیک به یک میلیارد تومان
- «ملکه» نزدیک به ۵۰ میلیون تومان
- «گهواره‌ای برای مادر» نزدیک به ۴۰ میلیون تومان
- «گلوگاه شیطان» نزدیک به ۲۰ میلیون تومان
- «بزرگمرد کوچک» نزدیک به ۱۵ میلیون تومان
- «هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند» نزدیک به چهار میلیارد تومان
- «فرزند چهارم» نزدیک به ۹۰ میلیون تومان
- «۳۳ روز» نزدیک به ۲۵ میلیون تومان
- «همبازی» ۲۷ میلیون تومان
- «شور شیرین» ۲۲۹ میلیون تومان
نکته اساسی آن که بلیت رایگان ارائه شده از سوی نهاد‌ها برای دیدن برخی فیلم‌های یاد شده، سفارشی نیز از سوی پخش‌کنندگان و دست‌اندرکاران این آثار به عنوان بخشی از فروش آنها اعلام شده و ارقام ارائه شده بدون در نظر گرفتن این موضوع احتساب شده است. در واقع می‌توان گفت ده فیلم اشاره شده، در مجموع پنج میلیارد و ۴۹۶ میلیون تومان فروش داشته‌اند.
فروش ۴ صدم درصدی ۸ فیلم بدون احتساب هزینه تبلیغات
با توجه به هزینه حدودی تولید ۲۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیونی برای آثار یاد شده و درآمد پنج میلیاردی این آثار در اکران، می‌توان دریافت که این فیلم‌ها در نهایت ۲۵ درصد از هزینه تولید خود را نیز در اکران باز‌نگرداندند.
ضمن آن که هزینه تبلیغات از جمله بیلبوردهای شهری، تیزر تلویزیونی، چاپ پوس‌تر، تهیه کپی فیلم برای اکران و دیگر مخارج جانبی نیز در این معادله احتساب نشده و درصورت درنظر گرفتن این هزینه‌ها، فیلم ها‌گاه تا ۱۵ درصد موفق به بازگرداندن هزینه تولید خود شده‌اند.
نکته جالب آنکه چنانچه فروش فیلم سینمایی «دربند» و «هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند» که به واسطه دغدغه تولید کنندگان این آثار در مسیر درست اکران قرار گرفته و فروش خوبی داشته‌اند را از فهرست فیلم‌های اشاره شده حذف کنیم، به این مهم می‌رسیم که هشت فیلم سینمایی تولیدی در بنیاد سینمایی فارابی در مجموع به فروش ۴۹۶ میلیون تومان رسیده‌اند و در مجموع بیش از ۱۹ میلیارد هزینه داشته‌اند و به عبارتی فیلم‌های نامبرده 2.6 درصد از هزینه تولید خود را تأمین کرده‌اند!
فیلم‌هایی که در فارابی خاک میخورندفارغ از فیلم‌های اکران شده، بیش از ۲۲ اثر سینمایی در آرشیو بنیاد سینمایی فارابی خاک می‌خورد و برخی از این فیلم‌ها همچون «استرداد» نیز با بودجه تولید هفت میلیارد تومان در نوبت اکران قرار دارد. در این آثار فیلم‌هایی همچون «عقاب صحرا»، «چ»، «گام‌های شیدایی»، «بیداری» و «عملیات مهد کودک» با بودجه‌های چند میلیاردی دیده می‌شود و بیش از شانزده اثر دیگر که با بودجه‌ای بیش از پانزده میلیارد تومان تولید شده‌اند نیز همچنان بلاتکلیف‌اند.
به این آثار باید شماری دیگر از فیلم‌های کودکی را که از سوی فارابی برای حضور در جشنواره و بایگانی تولید شده نیز افزود. با این شرایط، این پرسش مطرح می‌شود که بودجه فارابی چقدر بوده است؟
سیداحمد میرعلایی در آخرین گفت‌و‌گوی خود یا یکی از سایت‌های خبری از ترک بنیاد سینمایی فارابی بدون «مین‌گذاری» خبر داده است؛ در صورتی که نتایج به دست آمده از این برآورد، حاکی از آن است که اکنون باید از بحث «مین‌گذاری» گذشت و در اندیشه آبادانی سینمایی بود که از ترکاندن انفجار بمب خوشه‌ای بر فرازش به ویرانه تبدیل شده است
وقتی بیت المال اینجوری توسط افرادی خاص داره خورده میشه پس اسمشو باید گذاشت بیت الخاص !!! 
حیف المال بهتره... 