آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در مصاحبه با روزنامه فاینشنال تایمز تاکید کرد: مردم ایران در انتخابات نشان دادند با همه دنیا روابط خوب می‌خواهند.
به گزارش ایسنا، هاشمی رفسنجانی در بخشی از این گفت‌وگو درباره توافق ایران و 1+5 در ژنو گفت: فکر می‌کنم مرحله اول مشکل‌تر بود. این خط شکنی بود. مرحله دوم روی روال کار می‌شود. از طرف ما مانع ایجاد نمی‌شود، چون ما حسن نیت داریم ولی نمی‌توانیم ته دل دیگران را بخوانم و نمی‌فهمم دیگران در قلبشان چه می‌گذرد. از طرف ما کار روان است.
وی در برابر این پرسش که "چرا این موافقتنامه موقت که الان به دست آمده، قبلاً به دست نمی‌آمد؟" پاسخ داد: یک مقدار به مسائل داخلی ما مربوط می‌شد و یک مقدار هم طرف‌های ما تمایل به انحصار دارند. مردم در انتخابات تشخیص دادند سبکی که دارد کشور اداره می‌شود، به نفعشان نیست.
رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره مخالفان داخلی و خارجی این توافقنامه نیز اظهار کرد: در خود ایران هم مخالفینی وجود دارد. کارهای مهم طبعاً مخالف دارد و باید مخالفین را یا قانع کرد یا به هر حال مخالفت را تحمل کرد ولی چون رهبری هم تأیید کردند، مخالفین دیگر پناهی ندارند که مخالفت کنند.
به گزارش ایسنا، متن کامل مصاحبه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با لیونل باربر سردبیر ارشد و خانم رولا خلف دبیر سرویس خاورمیانه روزنامه فاینشنال تایمز بدین شرح است:
- می‌خواستم شخصاً از شما تشکر کنم که این وقت را برای ما گذاشتید. این برای من موقعیت خاصی است که شما را ببینم و اولین بار است که به ایران می‌آیم. خیلی وقت بود که می‌خواستم به ایران بیایم و خوشحالم که در این زمان خوب آمدم.
من هم به شما خوش‌آمد می‌گویم و حالا که آمدید یک مقدار بیشتر بمانید و خوب ایران را ببینید.
مردم ایران با همه دنیا روابط خوب می‌خواهند
- سعی می‌کنم. به عنوان سؤال اول می‌خواهم از شما بپرسم که چرا الان ایران به این موافقتنامه موقت با قدرت‌های جهانی رسیده است؟ آیا این نشان می‌دهد که الان علاقه برای ارتباط با غرب وجود دارد؟
فکر می‌کنم مقدار زیادی تحت تأثیر خواست مردم است و مردم در انتخابات نشان دادند که چنین چیزی را می‌خواهند.
- آیا مردم ایران روابط بهتری با غرب می‌خواهند؟
با همه دنیا روابط خوب می‌خواهند.
- مردم ایران و جمهوری اسلامی در مورد برنامه هسته‌ای چه خواسته‌ها و آرزوهایی دارند؟
ما از انرژی هسته‌ای، استفاده صلح‌آمیز می‌خواهیم. دانش هسته‌ای می‌تواند آثار زیادی بر زندگی انسان‌ها و در پیشرفت هر کشوری داشته باشد. طبعاً ما هم چون سرمایه علمی‌اش را داریم، محتاج به این کار هستیم.
مردم تشخیص دادند سبکی که کشور اداره می‌شد، به نفعشان نیست
چرا این موافقتنامه موقت که الان به دست آمده، قبلاً به دست نمی‌آمد؟
یک مقدار به مسائل داخلی ما مربوط می‌شد و یک مقدار هم طرف‌های ما تمایل به انحصار دارند.
- این مسائل داخلی که شما اشاره کردید، چه چیزهایی بودند؟
بالاخره مردم تشخیص دادند این سبکی که دارد کشور اداره می‌شود، به نفعشان نیست.
- آیا منظور شما سیاست‌های اقتصادی و اشتباهاتی است که در سیاست‌های اقتصادی قبلی بود؟
از هر جهت.
- همان‌طور که شما می‌دانید با این موافقتنامه موقت، مخالفت وجود دارد. عربستان سعودی و کشورهای حوزه خلیج فارس و کنگره آمریکا مخالف هستند. چگونه دولت ایران می‌تواند این طرف‌ها را نسبت به این توافقنامه متقاعد کند؟
البته در خود ایران هم مخالفینی وجود دارد. کارهای مهم طبعاً مخالف دارد و باید مخالفین را یا قانع کرد یا به هر حال مخالفت را تحمل کرد.
- مخالفتی که در داخل ایران وجود دارد، آیا ممکن است خطری را متوجه این قرارداد موقت کند؟
نه؛ چون رهبری هم تأیید کردند، مخالفین دیگر پناهی ندارند که مخالفت کنند.
برای مراحل بعدی مذاکرات، از طرف ما کار روان است
- چقدر سخت خواهد بود که ایران و کشورهای 1+5 به یک موافقتنامه جامع برسند؟
فکر می‌کنم مرحله اول مشکل‌تر بود. این خط شکنی بود. مرحله دوم روی روال کار می‌شود. از طرف ما مانع ایجاد نمی‌شود، چون ما حسن نیت داریم ولی نمی‌توانیم ته دل دیگران را بخوانم و نمی‌فهمم دیگران در قلبشان چه می‌گذرد. از طرف ما کار روان است.
- آیا شما فکر می‌کنید که یک قرارداد دائمی باید تا یک سال آینده به دست بیاید؟
طبعاً تا شش ماه مهلت قرارداد است و شش ماه دوم هم برای آن کار کافی است.
- جالب است که شما این‌طور فکر می‌کنید که به دست آوردن موافقتنامه دائمی و جامع راحت‌تر از موافقتنامه موقت است، چون در غرب برعکس است و همه فکر می‌کنند بر سر موافقتنامه موقت راحت‌تر از موافقتنامه جامع به توافق رسیدند.
من گفتم که خط شکنی مشکل‌تر بوده است. شما دیدید که آقای اوباما مواجه با چه مشکلاتی در آنجا شد و ما هم بی‌مشکل نبودیم.
- این خط شکنی که می‌گویید، در واقع شکستن ساختار تحریم‌ها بوده یا صحبت کردن با آمریکایی‌ها بود؟ منظور شما اینهاست؟
بله؛ یک قسمتش همین‌جا بود. چون مذاکره با آمریکا یک تابو بود و این تابو آسان نمی‌شکست و بدون آمریکا هم نمی‌شد این کار پیش برود.
- عوامل خیلی مهم برای ایران در یک قرارداد دائمی چه خواهد بود؟ ایران چه انتظاراتی دارد؟
بالاخره ما انتظار داریم که با همه دنیا ارتباطات مناسب داشته باشیم. ایران ظرفیت بسیار بالایی برای توسعه دارد و از این ظرفیت استفاده کنیم و نیروهایی که در داخل تربیت شدند، بتوانند کار کنند و خیلی چیزهای دیگر که در حالت روابط طبیعی به دست می‌آید.
دانش را نمی‌شود از یک جامعه گرفت
- دوست دارم با شما راجع به اقتصاد صحبت کنم، ولی باز هم می‌خواهم بپرسم که در یک قرارداد دائمی چه محدودیت‌هایی برای ایران قابل قبول خواهد بود؟ در مورد اینکه چه تعداد سانتریفیوژ برای ایران قابل قبول است که داشته باشد و چه میزانی از غنی‌سازی را می‌تواند داشته باشد؟
محدودیت‌هایی که در قوانین بین‌المللی برای همه کشورها وضع شده، برای ما هم قابل قبول است. عهدنامه عدم گسترش سلاح هسته‌ای که مورد احترام همه دولت‌ها و ملت‌هاست، از نظر ما هم قابل قبول است و بیشتر از آن هرچه باشد، تحمیلی است.
- پس با این حساب، کشورهایی که خواستار این هستند که برنامه هسته‌ای ایران کلاً از بین برود، از این مسأله ناامید خواهند شد؟
الان هم ناامید هستند. برای اینکه ایران عملاً و فنی دارای این تکنولوژی است. دانش را نمی‌شود از یک جامعه گرفت.
- پس ایران بر چرخه هسته‌ای توافق پیدا کرده است؟
بله. ما می‌توانیم الان خودمان هم نیروگاه بسازیم و هم سوختش را تأمین کنیم و هم می‌توانیم از منافع پزشکی و زراعتی و خیلی چیزهای دیگر آن استفاده کنیم.
- اگر می‌خواستید بمب بسازید، آیا دانش آن را داشتید؟
ما در فکرش نبودیم. بالاخره آن دانش، دانش مستقلی است و ما در این زمینه کار نمی‌کردیم.
برای بهبود روابط، حاضرم به عربستان بروم و آنها هم از من استقبال می‌کنند
- شما چگونه کشورهای مهمی مثل عربستان سعودی را متقاعد می‌کنید که هدف شما صلح‌آمیز است؟ چگونه می‌خواهید با کشوری مثل عربستان سعودی روابطتان را بهبود بخشید؟
ما تجربه خیلی خوبی در این زمینه داریم. بعد از جنگ چون عربستان به نفع صدام در جنگ شرکت داشت، یعنی پشتیبانی مالی می‌کرد، یک ملاقات که من با آقای امیرعبدالله در سنگال کردم، همه یخ‌ها با توضیحاتی که به ایشان دادم، آب شد.
- شما یکی از شخصیت‌هایی در ایران هستید که در جهان شناخته شده‌اید که روابط بهتر با عربستان می‌خواهید. متوجه شدم که شما حتی می‌خواستید به عربستان سفر کنید که این کار را انجام بدهید. چرا این اتفاق نیفتاد؟
برای اینکه احتیاج به مقدماتی دارد. ما باید اینجا تصمیم بگیریم که در مذاکرات برد - برد چه چیزی را معامله می‌کنیم.
- آیا امکان دارد دولت ایران یا از طریق شما یا از طریق خود دولت، به عربستان سعودی برای بهبود روابط پیشقدم شود؟
بله؛ من هم حاضرم و آنها هم از من استقبال می‌کنند.
- عربستان از شما استقبال می‌کند؟ تاریخی را داریم؟
تاریخ را تعیین نکردیم.
- برنامه‌های شما چه خواهد بود، یعنی کارهای شما در آنجا چه خواهد بود؟
من می‌خواهم اطمینان بدهم که دوستی با ایران به نفع منطقه و هر دو کشور است.
بکارگیری سلاح هسته‌ای را اقدامی ضدبشری می‌دانیم
- اگر ایران کشورهای منطقه و همسایه‌هایش را متقاعد کند که برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز هست، آیا این شامل رفتار ایران در منطقه در رابطه با گروه‌هایی که به ایران نزدیک هستند، مثل حزب‌الله، هم خواهد شد؟
حتماً چنین خواهد بود. چون ما اصلاً بکارگیری سلاح هسته‌ای را یک اقدام ضدبشری و ضدانسانی می‌دانیم.
- در مورد مناقشه‌ای که در سوریه هست، آیا ایران می‌تواند نقش سازنده‌ای ایفا کند برای اینکه آن مناقشه خاتمه پیدا کند؟
بهتر از اینی که هست، می‌توانیم نقش ایفا کنیم.
- در حال حاضر مستشارهای نظامی ایران در داخل سوریه هستند و به دولت بشار اسد کمک می‌کنند.
خود سوریه مستشار به اندازه کافی دارد.
- فکر می‌کنید برای اینکه مناقشه خاتمه پیدا کند، ضرورت دارد که دولت دست آقای بشار اسد نباشد؟
اگر مردمش بپذیرند، مانعی ندارد. باید مردم بپذیرند. این حق ما نیست که دخالت کنیم.
- شما یکی از ستون‌های انقلاب اسلامی بودید؛ مسیر را چگونه می‌بینید؟ الان مسیر بعد از 35 سال از انقلاب در کجا قرار دارد؟
من فکر می‌کنم اگر بر این مبنایی که افکار عمومی ما الان شکل گرفته، کار ادامه پیدا کند، انقلاب روزهای بسیار خوبی در پیش خواهد داشت.
در مشکلات مردم، با آنها شریک هستم
- خانواده شما در طول دولت گذشته مورد هتک قرار گرفتند؛ چطور شما با تمام اهمیتی که دارید، این اتفاق برای شما افتاده و این را چگونه برای بقیه مردم توضیح می‌دهید؟
این وضع برای اکثر مردم بود و من هم در مشکلات مردم، با آنها شریک هستم.
- خیلی سخاوتمندانه این کار را کردید.
ما یک مَثَلی داریم که می‌گوییم وقتی بلیه عمومی پیدا کرد، شیرین می‌شود.
به امید یافتن راه نجات وارد انتخابات شدم ولی بدخواهان نگذاشتند
- چرا در امسال تصمیم گرفتید که برای ریاست جمهوری شرکت کنید؟
امسال برای اینکه کشور به جایی رسیده بود که مردم از من این خواسته را داشتند و فکر می‌کردند که شاید من بتوانم کاری کنم. من هم به امید اینکه راه نجاتی باز کنم، پذیرفتم و بدخواهان نگذاشتند.
- خیلی ناامید شدید وقتی که جلوی شما برای انتخابات ریاست جمهوری گرفته شد؟
اصلاً؛ برای اینکه فکر کردم آنچه که اصل است، افکار مردم است و افکار مردم راه خودش را باز می‌کند. مردم ما خیلی سیاسی و خیلی در صحنه هستند.
زیربناهای زیادی داریم که باید تکمیل شود
- چقدر وضع اقتصاد از نظر شما بد است؟ با توجه به اینکه تورم در سه سال گذشته 4 برابر شده و رکود وجود دارد و بیکاری وجود دارد؛ آیا دولت برنامه منسجمی برای بهبود اقتصاد دارد یا خیر؟
باید ببینیم بودجه‌ای که دولت به مجلس می‌دهد، چه راهکارهایی در آن هست.
- شما چه راهکارهایی را فکر می‌کنید باید در آن باشد؟ چون خود شما برای اقتصاد برنامه داشتید.
اولین راهکار همینی بود که در گام اول هسته‌ای برداشته شد. من هم سابقاً وقتی که رئیس‌جمهور شدم، اولین گام این بود که قطعنامه 598 را پذیرفتم و راه را برای همکاری جهانی باز کردم. البته عوامل زیادی هم هست که داخلی است.
- فکر می‌کنید چه اقدامات عملی دیگری در اقتصاد باید برداشته شود؟
ما زیربناهای زیادی داریم که باید تکمیل شود. در زمان دولت من شروع شده و هنوز ناتمام است.
- اگر فرض کنیم که تحریم‌ها به شکل متداوم برداشته یا کم شود، پیام شما برای سرمایه‌گذاران خارجی چیست؟
در درجه اول از ایرانی‌هایی استقبال می‌کنیم که در خارج هستند و در درجه بعد از هرکس که مایل است در ایران سرمایه‌گذاری کند.
- فکر می‌کنید کدام بخش‌ها خیلی جذابیت دارند و برای سرمایه‌گذاران خارجی و برای ایران مهم هستند؟
در صنایع زیربنایی و روبنایی نفت و گاز و بخصوص پتروشیمی. در صنایع ریلی که ما با این خاک وسیع، میدان وسیعی داریم. در صنایع هوایی و خیلی چیزهای دیگر، کشتی‌سازی و بندرسازی هم می‌توانند. البته ما الان همه اینها را بلد هستیم و سرمایه‌گذاران خارجی هم پول بیشتری و هم تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر دارند.
- فکر می‌کنید سرمایه‌گذارها می‌توانند الان مطمئن باشند که خطر جنگ از بین رفته و این قرارداد موقت، یک قرارداد دائم خواهد بود؟
فکر می‌کنم با این محاسبات عقلانی و سیاسی که مخصوصاً دولت اوباما نشان دادند، چنین روزی دور از انتظار نیست.
اسرائیل در مقابل ایران خیلی کوچک است
- شما در مورد سروصداهایی که از اسرائیل می‌آید، نگران نیستید؟
اسرائیل در مقابل ایران خیلی کوچک است. ماهی کوچولو، ماهی بزرگ را نمی‌خورد.
- مطمئناً خیلی خوشحال می‌شوند که این‌گونه شما توصیفشان می‌کنید!
ما هم دلمان نمی‌خواهد که بدحال شوند!
- پس از نظر شما فقط سروصداست؟
بله. کار دیگری از آنها برنمی‌آید. زورش به حزب‌الله محدود لبنان نرسید.
- شما فکر می‌کنید که آقای روحانی حمایت رهبری را در قراردادی که بسته شد، در مذاکرات هسته‌ای دارند یا اینکه یک مقدار اینجا الان موافقتی وجود دارد ولی این احتمال ممکن است وجود داشته باشد که مداوم نباشد و تداوم نداشته باشد؟
اگر معلوم شود که به نفع کشور دارد تمام می‌شود، دلیلی ندارد که رهبری حمایت نکنند. ایشان بیش از همه دلشان می‌خواهد که ایران آزاد، آباد و پیشرفته باشد.
خرابی‌ها خیلی بیش از اینهاست که در 100 روز بتوانیم جبران کنیم
- حمایت شما از آقای روحانی در واقع در پیروزی ایشان تعیین‌کننده بود. آیا ایشان پیش شما برای اینکه به ایشان بگویید چه کاری بکنند، می‌آیند، برای اینکه مشورت بدهید؟
رفاقت من با ایشان پیش از اینها بوده است. از زمان مجلس، جنگ، مرکز تحقیقات و تا امروز همان روابط برقرار است و ایشان عضو مجمع هستند و در جلسات مجمع و کمیسیون‌ها می‌آیند و اگر هم نیازی داشته باشند، با من مشورت می‌کنند.
- فکر می‌کنید این 100 روز اول ایشان چطور بوده است؟
در مسائل خارجی، این 100 روز ختم به خیر شد. ان‌شاءالله در داخل همین اتفاق بیفتد.
- در مورد 100 روز آینده فکر می‌کنید می‌شود اقتصاد را بهبود بخشید؟
آثار مثبتش را می‌توانیم ببینیم، ولی خرابی‌ها خیلی بیش از اینهاست که در 100 روز بتوانیم جبران کنیم؛ البته حرکت رو به رشد خواهد بود. من فکر می‌کنم به صورت آرام، ما در یکی - دو سال آینده وضع کشور را طبیعی کنیم.
- فکر می‌کنید چقدر از میلیاردها دلاری که خارج از ایران بلوکه شد، می‌تواند در یکی - دو سال آینده به ایران برگردد؟
من الان عدد روشنی را در نظر ندارم. می‌دانم در چین، ژاپن، هند و بعضی جاهای دگر خیلی پول داریم. در بانک‌های غربی هم داریم. عمدتاً معاملات آینده است که اگر نفتمان را به طور طبیعی بفروشیم و گاز را بتوانیم خوب بفروشیم و صادرات برقمان را توسعه بدهیم که همه اینها را می‌توانیم، وضع خیلی عوض شود.
- در مورد مناقشه بین شیعیان و سنی‌ها به طور مثال در سوریه، آیا ما شاهد یک درگیری تاریخی هستیم که ممکن است مدت‌های طولانی ادامه داشته باشد؟ چگونه می‌تواند یک آشتی صورت بگیرد؟
متأسفانه الان همین‌گونه است که شما می‌گویید، ولی راه حلش را من سابقاً به پادشاه عربستان گفتم و آن، این بود که کمیسیون علمایی از علمای فرق اسلامی تشکیل شود و مبانی دینی را مرجعیت کنند که عوام هم مخالفت نکنند. سخت نیست اگر بخواهیم کار کنیم. ولی آن کمیسیون اجرا نشد.
- فکر می‌کنید این اتفاقی که افتاده، بخشی به خاطر آنچه که به عنوان بیداری عرب گفته می‌شود، نیست؟
قبل از این بوده است. این اختلافات همیشه بود. به طور کلی یک انحراف بزرگ از اسلام و قرآن است. قرآن همه ادیان را دعوت می‌کند، مثل مسیحی‌ها، کلیمی‌ها و مجوس و حتی صاببین را دعوت می‌کند که بیایید روی مشترکات دینی خود کار کنید. منطق ما این است. منتها متعصب‌های جاهل راه دیگری می‌روند.
در فلسطین، افکارسنجی شود
- فکر می‌کنید چگونه برای این درگیری راه‌حلی پیدا شود؟ آیا توافق بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها می‌تواند کمک کند؟
من سالها پیش یک راه‌حل را پیشنهاد کردم که نتیجه نداد. آن، این بود که یک افکارسنجی از همه فلسطینی‌های موجود در خود فلسطین یا آواره و یهودی‌های موجود در فلسطین شود و نتیجه افکار عمومی را همه بپذیرند. اگر این اتفاق بیفتد، فلسطین در صلح زندگی می‌کند.
- در مورد انقلاب‌هایی که در خاورمیانه اتفاق افتاد، آیا با عواقبش ممکن است یک یا دو دهه منطقه درگیر باشد؟
اگر همان‌طور که عامه مردم انقلاب کردند، افکار عمومی حاکم بر هر کشوری بود و میدان به تروریست‌ها داده نمی‌شد و تندروها را میدان‌دار نمی‌کردند، خیلی زودتر همه‌چیز آرام می‌گرفت و مردم به حاکمیت می‌رسیدند. ولی نقش مخرب را گروه‌های تروریستی دارند و کار کردن با آنها بسیار سخت است.
- منظور شما کدام گروه‌های تروریستی است؟
چه آنهایی که فکر تروریستی دارند و می‌خواهند فکر دیگران را ترور کنند و چه آنهایی که در عمل حتی خودشان را منفجر می‌کنند که دیگران را بکشند؛ کسانی که به جای ارائه فکر، راهکار را اسلحه می‌دانند.
- فکر می‌کنید این انقلاب‌ها نشان‌دهنده تضعیف شدن آمریکا در منطقه است؟ اگر چنین چیزی هست، آیا خوب است یا بد؟
فکر می‌کنم خود آمریکایی‌ها باعث این وضع شدند، برای اینکه در افغانستان اینها آمدند از طالبان حمایت کردند. من همان موقع به امیرعبدالله گفتم که شما دارید بذری را می‌پاشید که بعداً برای خودتان بلا می‌آورد. این تروریست‌ها از آنجا درآمدند. از درون طالبان، القاعده بیرون آمد و الان صدها القاعده در هر گوشه دنیا در حال رشد است. این کار چه کسی است؟ در مقابل ما، آنها را تقویت کردند، برای اینکه ما در جنگ داشتیم پیروز می‌شدیم و خواستند آنها را مزاحم ما کنند. اگر شما مذاکرات آن زمان من را ببینید، می‌بینید که من این هشدار را همان موقع داده بودم. تندروی ویروسی است که بخصوص جوان‌ها را زود گرفتار می‌کند.
ایران از قانون اساسی عراق حمایت می‌کند
- در مورد عراق، خیلی‌ها در غرب و در آمریکا فکر می‌کنند که ایران خیلی نفوذ دارد. آیا شما فکر می‌کنید این نفوذ ایران در عراق مشروع است؟ ده سال بعد از اینکه آمریکا به عراق حمله کرده است، وضعیت عراق را چگونه می‌بینید؟
الان وضع عراق خوب نیست. ایران از قانون اساسی عراق حمایت می‌کند. برای اینکه اکثریت یعنی 65 درصد مردم آنجا شیعه هستند. اهل سنت به حکومت طولانی عادت کردند و نمی‌خواهند این را از دست بدهند. در عین حال فکر می‌کنیم باید گذشته را فراموش و برای آینده همکاری کنند و سهم هر بخشی در حکومت به اندازه رأیشان باشد؛ چه کردها، چه سنی‌ها و چه بقیه گروه‌ها مثل مسیحی‌ها، ترکمن‌ها و اینهایی که هستند، همه مردم عراق هستند.
ما چنین چیزی را در عراق می‌خواهیم. حضور ما در عراق نفعی برای ما ندارد، بلکه هزینه دارد ولی می‌خواهیم عراق نجات پیدا کند و در صلح زندگی کند. حتی هنوز طلبی را که از عراق داریم، یعنی صد میلیارد خسارت جنگ را که سازمان ملل برای ما دیده، هنوز نگرفتیم برای اینکه آنها گرفتار بودند.
- ایران یک قدرت بزرگ منطقه‌ای است. چه نوع رفتاری در یک سال آینده یا در آینده نزدیک می‌توانیم از ایران ببینیم که متفاوت خواهد بود از آنچه رفتاری که ایران داشته است؟
اگر این مسیری که جدید باز شده است، به خوبی ادامه پیدا کند، شماها رفتار دیگری از ایران خواهید دید.
- ما زبان و تصویر ایران را دیدیم که الان خیلی تغییر کرده است ولی چقدر رفتار تغییر خواهد کرد؟ آیا مثالی را می‌توانید بگویید در مورد اینکه چه تغییری خواهد کرد؟
گفتم که این تغییر ریشه در تغییر مردم و افکار مردم یعنی افکار عمومی دارد.
- اما در مورد رفتار چه؟ رفتاری که در واقع محور مقاومت از ایران شروع می‌شود و به بیروت می‌رسد، این چه تغییری خواهد کرد؟ آیا ممکن است تغییری در این خصوص صورت گیرد؟
مقاومت برای احقاق حق که مثبت است. اگر انسان برای حقوق مردمش کار کند و مردم کار کنند، خوب است. ولی مقاومت بی‌منطق و غیرعقلانی در ایران به خاطر مردم و به خاطر افکار مردم به آن صورت دیگر برنمی‌گردد.
تندروها در هر جای دنیا اقلیت کوچکی هستند اما شرایط را تلخ می‌کنند
- آیا فکر می‌کنید این نوع دخالت‌ها در خارج از کشور، درگیری شیعه و سنی را بیشتر کرده است؟ همان‌طور که می‌توانیم بگوییم دخالت آمریکا در عراق عواقبی برای چنین درگیری‌هایی داشته است؟
من فکر می‌کنم در هر جای دنیا تندروها باشند که اقلیت کوچکی هستند، اما شرایط را تلخ می‌کنند. افکار عمومی ایران این نیست و تندروها همه‌جا هستند و شما هم در کشورتان زیاد از این نمونه‌ها دارید.
- خیلی متشکر از اینکه این وقت را به ما دادید. باعث افتخارم است که شما را دیدم و این مصاحبه را با شما داشتم. هر وقت به لندن آمدید، درب فاینشنال تایمز به روی شما باز است که این صحبت را ادامه دهیم.
من قبلاً خیلی به لندن آمدم و ان‌شاءالله یک بار دیگر هم در اواخر بیایم.
- اگر شما یک بار دیگر به لندن بیایید، یک تست واقعی است در مورد راهی که دارد برای ایران باز می‌شود.
ان‌شاءالله که همین‌گونه باشد. ما قبلاً که لندن می‌آمدیم، بیشتر برای موزه‌ها و اینها بود. شما موزه‌های خوبی دارید.
- خیلی از شما متشکرم.
خیلی خوش آمدید.
