۳۴ ماه پس از آغاز نخستین جرقههای بحران سوریه، برگزاری کنفرانسی در ژنو آخرین پرده از تلاش جهانی برای تأثیرگذاری بر روند تحولات در سوریه است.
به گزارش «تابناک»،
شاید بتوان ادعا کرد کمتر کسی سه سال پیش میتوانست چنین روزهایی را برای سوریه
پیشبینی کند.
سه سال پیش در چنین روزهایی، در شرایطی که مردم تونس و مصر، سرگرم پایین کشیدن حکومتهای خود بودند، پیشبینی روزی که سوریه به خرابهای ناشی از جنگ داخلی و تل اجساد کشته شدگان تبدیل شود و تروریستهای شرق تا غرب دنیا در آن مشغول خونریزی باشند، جز کابوسی باور کردنی نبود.
تحولات کشورهای عربی بسیار متفاوت از چیزی است که در آغاز به نظر میرسید. در مصر نظامیان بر جای حکومتی نشستهاند که هرچند منتخب مردم بود، در ایجاد آرامش و امنیت اقتصادی و سیاسی برای مردم خود ناتوان بود. ناامنی و بیثباتی در تونس و لیبی و یمن ادامه دارد. کشورهای دیگری نیز در منطقه دستخوش تلاطم شدهاند و آرزوهای کشورهایی چون قطر و ترکیه برای آینده منطقه در آتش درگیریهای خونبار منطقه سوخته است.
هرچند در سوریه اسد در روزهایی سخت تا از دست دادن قدرت فاصله چندانی نداشت، حمایتهای ایران و دوستانش در منطقه و نیز حمایت سیاسی روسیه فعلا سوریه را برای بشار نگاه داشته است. در این کشور قرار بوده در سال ۲۰۱۴ انتخابات ریاست جمهوری برگزار شود. مسأله مهم اکنون برای همه طرفهای دخیل در مسأله سوریه، آینده نقش اسد در سوریه است.
آیا اسد باید فوری برود، تا انتخابات بماند، ولی حق شرکت در انتخابات را نداشته باشد و یا اینکه بماند و در انتخابات هم نامزد شود؟
بخشی از توافق سیام ژوئن ۲۰۱۲ به نام اعلامیه ژنو به این هدف اشاره دارد: «ایجاد یک نهاد حکومت انتقالی با قدرت کامل اجرایی که اعضای دولت و نمایندگان مخالفان در آن شرکت داشته باشند و بر پایه رضایت دو طرف تشکیل شده باشد».
تعهد به این هدف پیششرطی بود که غرب هر چه تلاش کرد، ایران آن را نپذیرفت؛ دولت سوریه آن را غیرممکن میداند و روسیه نیز با تفسیر غرب از این هدف همراه نیست.
افزون بر سازمان ملل، اتحادیه عرب، اتحادیه اروپا و سازمان همکاریهای اسلامی کشورهای زیر در ژنو 2 حاضرند: الجزایر، استرالیا، بحرین، بلژیک، برزیل، کانادا، چین، دانمارک، مصر، فرانسه، آلمان، یونان، هند، اندونزی، عراق، ایتالیا، ژاپن، اردن، کویت، لبنان، لوکزامبورگ، مکزیک، مراکش، نروژ، هلند، عمان، قطر، روسیه، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، اسپانیا، سوئد، سوئیس، ترکیه، امارات متحده عربی، انگلستان، ایالات متحده آمریکا، واتیکان.
این کشورها را در یک دستهبندی کلی میتوان به چهار دسته زیر تقسیم کرد:
پنج عضو دائم شورای امنیت: چین، فرانسه، روسیه، انگلستان، ایالات متحده آمریکا.
اقتصادها و کشورهای مؤثر بینالمللی: استرالیا، برزیل، کانادا، آلمان، هند، اندونزی، ایتالیا، ژاپن، مکزیک، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، اسپانیا.
کشورهای عربی و اطراف سوریه: الجزایر، بحرین، مصر، یونان، عراق، اردن، کویت، لبنان، مراکش، عمان، قطر، عربستان سعودی، ترکیه، امارات متحده عربی.
کشورهای دارای وجهه انسان دوستانه: بلژیک، دانمارک، لوکزامبورگ، نروژ، هلند، سوئد، سوئیس، واتیکان.
جالب آنکه کشورهایی در ژنو چنین هدفی را طراحی کردهاند و در ژنو ۲ نیز حاضر هستند که دهههاست یک خانواده بر آنها حکومت میراند. حکومتهای مستبد پادشاهی زیر میخواهند به مردم سوریه، آزادی هدیه کنند.
شیخنشین بحرین: شیخ حمد بن خلیفه پادشاه بحرین، پانزده سال است بر این کشور حکومت میراند. حکومت وی با مخالفت جدی اکثریت 70 درصدی شیعیان این کشور روبهروست.
کشور پادشاهی اردن: عبدالله دوم از پانزده سال پیش جانشین پدری شده که خود ۴۷ سال بر این کشور حکومت رانده بود. این پادشاه عرب نیز در سالهای اخیر با تظاهرات خیابانی گستردهای مواجه شده که به تغییر نخستوزیرها در این کشور منجر شده است.
امیرنشین کویت: خاندان آل صباح از دههها پیش تاکنون، امیری کویت را بر عهده داشته است. این خاندان که تاج و تخت کویت را مدیون غرب است، در جریان تحولات اخیر مردمی در کشورهای عربی در کنار دیگر شاهان منطقه خلیج فارس، تلاش داشته که از به هم خوردن نظم موجود جلوگیری کند.
حکومت پادشاهی مراکش: محمد ششم پادشاه پانزده سال اخیر مراکش از اصلیترین مخالفان ایران در میان کشورهای عربی است. او بزرگترین تاجر و بانکدار مراکش نیز هست.
سلطاننشین عمان: پیشینه حکومت سلطان قابوس بر عمان به پیش از انقلاب اسلامی در ایران برمیگردد. عضو معتدلتر شورای همکاری خلیج فارس توانست موج اعتراضات تحولات اخیر کشورهای عربی را در کشور خود مهار کند.
امیرنشین قطر: تمیم بن حمد آل ثانی جوانترین امیر در خانوادهای است که نسل در نسل بر قطر حکومت کردهاند. هرچند قطر با استفاده از منابع عظیم مالی ناشی از صادرات گاز و شبکه تلویزیونی الجزیره از موج تحولات در کشورهای عربی استقبال کرد، با نادرست از آب درآمدن پیشبینیهای خود، این روزها به سمت موضع خفیفتر حرکت کرده است.
کشور پادشاهی عربستان سعودی: فرزندان آل سعود نه تنها همیشه پادشاه کشور عربستان سعودی بودهاند، بلکه حتی نام خود را بر این کشور نیز گذاشتهاند. پشت سر عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه نود ساله این روزهای آل سعود، صف شاهزادههای پیری قرار دارد که شاید زودتر از پادشاه جان بسپارند. عربستان در رقابت بر سر منطقه، اصلیترین حامی تروریستهای سوریه و منطقه است.
شیخنشین امارات: شیخ خلیفه بن زاید آل نهیان در ده سال اخیر جانشین فردی شده که پیش از وی ۳۸ سال بر این همسایه پر دردسر ایران حکومت کرده است. امارات در کنار عربستان سعودی در ماههای اخیر از اصلیترین حامیان مالی نظامیان حاکم بر مصر بوده است.