در سوم آذر ۱۳۹۲ (برابر با ۲۴ نوامبر ۲۰۱۳) میان جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۵ توافق موقت ژنو امضا شد؛ توافق ژنو به نام «برنامه اقدام مشترک»، برنامهای شش ماهه و قابل تمدید پیرامون برنامه هستهای ایران است که بنا بر آن دو طرف برای «رسیدن به یک راهحل جامع بلندمدت و مورد توافق طرفین» و با هدف «تضمین نمودن صلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران» امضا شد. در این توافق، دو طرف «داوطلبانه» متعهد میشوند تا کارهای متقابلی را به عنوان گام نخست یک راهحل جامع انجام دهند.
به گزارش «تابناک»، بنا بر این توافق، ایران برنامه هستهای خود و غنیسازی اورانیوم را با متوقف کردن تولید اورانیوم ۲۰ درصد ادامه خواهد داد و نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی را بر تأسیسات خود تسهیل خواهد کرد. در عوض، طرف مقابل بخشی از تحریمهای وضعشده علیه ایران را تعلیق و از وضع تحریمهای جدید اعم از بینالمللی، چندجانبه و یکجانبه خودداری میکند. سرانجام این توافق پس از کشوقوسهای فراوان در سیام دی ماه سال جاری به مرحله اجرا درآمد. پس از اجرای گام نخست، زمزمههای آغاز مذاکرات گام نهایی و توافق نهایی که از همان ابتدا به اذعان همه طرفهای مذاکراتی بسیار سختتر و طولانیتر از مرحله اولیه خواهد بود، آغاز شد.
بنا بر این گزارش، نخست شایعاتی مبنی بر اینکه مرحله اولیه مذاکرات گام نهایی در نیویورک در مقر سازمان ملل برگزار شود، زیاد شد؛ اما سرانجام دو طرف اعلام کردند که دور نخست مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+ ۵ در مقر اروپایی سازمان ملل متحد در شهر وین اتریش با حضور محمدجواد ظریف و کاترین اشتون خواهد بود. این مذاکرات سه روز طول کشید و سرانجام امروز پنجشنبه صبح، ساعت ۹ صبح به وقت وین به پایان رسید. هدف از این دور مذاکرات، تعیین دستور کار مذاکرات آتی و چهارچوببندی آن در گام نهایی برای رسیدن به توافق نهایی بود، تا همه موضوعات جمعبندی و احصا شده و در دستور کار مذاکرات جامع قرار گیرد.
روز نخست:مذاکرات از غروب دوشنبه با شام کاری با خانم اشتون شروع و از روز سه شنبه صبح رسماً آغاز شد. در واقع روز سهشنبه، تلاش برای مذاکره با هدف دستیابی به راهکاری جامع درباره برنامه هستهای ایران به طور جدی با دیدارهای جداگانه مذاکره کنندگان ایرانی با مقامات هیأت آمریکایی و دیگر قدرتهای جهانی آغاز شد.
روز سهشنبه، عباس عراقچی، مذاکره کننده ارشد تیم ایران در وین در این باره گفت: «تیم ایران آماده مذاکرات پیچیده و طولانی مدت است؛ اما ایران با برچیدن تأسیسات هستهای خود موافقت نخواهد کرد.
وی به خبرنگاران گفت: مذاکرات به خوبی آغاز شد، ولی برای ما «آنچه برچیدن تأسیات و برنامه هستهای ایران اعلام شده، در دستور کار نیست».
این در حالی است که برخی از مقامات آمریکایی پیرامون این دور مذاکرات اعلام کرده بودند، که برچیدن تعدادی از تأسیسات مهم و حساس تأسیسات هستهای ایران که با غنی سازی اورانیوم در ارتباط هستند بخشی از توافق نهایی با ایران است.
اخبار ضد و نقیضی در روز نخست مذاکرات هستهای وین منتشر شد که بیانگر آن بود ایران به همراه ۱+ ۵ در حال آماده سازی دستور کار و برنامههای خود با هدف تلاش برای حل تمامی جنبههای نظامی، اقتصادی، سیاسی و فنی برنامه هستهای ایران تا پیش از ماه ژولای هستند.
برای دستیابی به این توافق، عراقچی و رئیس هیأت مذاکرهکننده آمریکا در وین، وندی شرمن هشتاد دقیقه با یکدیگر به مذاکره پرداختند. سپس طرفین یک جلسه عمومی طولانی پیش از اختتام روز نخست مذاکرات برگزار کردند. یک مقام ارشد آمریکایی اما اعلام کرد که تلاش برای دستیابی به توافق بسیار مهم است که زودتر به نتیجه برسد تا اینکه طولانی شود و این موضوع در ماه جولای روشن میشود. مقامات آمریکایی نتوانستند اعلام کنند آیا شرمن درباره مسائل موشکی با عراقچی صحبت کرد یا خیر!
در روز نخست مذاکرات دوجانبه دنبال شد. البته دیدار دو جانبه ایران و روسیه صبح سه شنبه پیش از آغاز مذاکرات صورت گرفته بود.
روز دوم: روز دوم مذاکرات ایران و گروه ۱+ ۵ در سطح معاونان وزرای خارجه هفت کشور صبح چهارشنبه به وقت محلی و به ریاست سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران و هلگا اشمید معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار شد که پیش از آن، نشست چهار جانبه نماینده ایران با نمایندگان آلمان، انگلیس و فرانسه برگزار شد.
منابع آگاه دو دور مذاکرات ایران و ۱+ ۵ را در مجموع «خوب» و دور دوم مذاکرات را سخت و فشرده توصیف و اعلام کردند که طرفین در این نشست با جدیت نقطه نظر و دیدگاههای خود را مطرح کردند.
در این دور هر کشوری مواضع و دیدگاههای خود را مطرح کرد؛ اما طرف مقابل به خوبی میداند برای رسیدن به دستور کار مشخص باید از مواضع غیرمنطقی و غیراصولی خود دست بکشد.
همچنین عراقچی و وندی شرمن نمایندگان ایران و ایالات متحده آمریکا دو جانبه مذاکره کردند که هیأت آمریکایی این نشست دو جانبه را «مفید» ارزیابی کرد. پس از آن دور دوم مذاکرات ایران و ۱+ ۵ به ریاست عراقچی و اشمید و با حضور معاونان وزرای خارجه ۱+ ۵ برگزار شد که این نشست حدود دو ساعت طول کشید.
نشست دوجانبه محمد جواد ظریف و کاترین اشتون بعدازظهر روز چهارشنبه آغاز و بیش از یک ساعت به طول انجامید. همچنین ظریف برای بار سوم با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ساعت ۱۰ شب به وقت وین (سی دقیقه بامداد به وقت تهران) با یکدیگر دیدار کردند.
روز سوم: در نهایت پس از سه روز اولین دور مذاکرات جامع بین ایران و شش کشور پس از چهارمین و آخرین مرحله دیدار محمدجواد ظریف با کاترین اشتون به پایان رسید. ظریف در گزارش فیس بوکی خود اعلام کرد: «تا خرداد ماه چندین جلسه در سطح خانم اشتون و بنده با فواصل حدود ۴ هفته یک بار و در میان این جلسات، نشستهای کاری پیرامون موضوعات مختلف دستور کار در سطح کارشناسان برجسته دو طرف تشکیل شود».
همچنین اعلام شده است که دور بعدی مذاکرات ۲۶ تا ۲۹ اسفند باز هم در وین برگزار خواهد شد. پس از پایان این نشست دو طرف در کنفرانس خبری مشترک کوتاهی شرکت و اعلام کردند که در این دور از مذاکرات شروع خوبی داشتند.
کاترین اشتون: شروع خوبی داشتیم
رئیس هیأت مذاکرهکننده ۱+ ۵ گفت: خیلی کار برای انجام داریم و آسان نخواهد بود. شروع خوبی داشتیم و باید کارهای تکنیکی را انجام دهیم. وی افزود: کارشناسان فنی در اوایل مارس با هم دیدار خواهند کرد و من و آقای ظریف هم در روز هفدهم مارس (۲۶ اسفند) دیدار خواهیم کرد.
محمد جواد ظریف: کارهای فنی را آغاز کردیم
وزیر امور خارجه کشورمان و رئیس هیأت مذاکرهکننده ایران نیز در این کنفرانس خبری مشترک گفت: در این سه روز دستور کار را بررسی کردیم . کار بسیار زیادی در مقابل ما وجود دارد و کار دشوار است، اما هر دو طرف احساس میکنیم شروع خوبی برای این کار دشوار داشتیم.
وی در نشست خبری مشترک با اشتون ادامه داد: علاوه بر بحثهایی که در سطح سیاسی داشتیم، کار فنی را هم شروع کردیم. وی افزود: روی یک چهارچوب زمانی توافق کردیم تا در چهار ماه آینده بحثهای مقدماتی را انجام دهیم و همچنین به یک چهارچوب کلی برای مذاکرات آینده رسیدیم.
بیانیه کاترین اشتون:
همچنین کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از پایان مذاکرات ایران و ۱+۵ بیانیهای به شرح زیر صادر کرد. میخواهم از اتریش وزیر امور خارجه سباستین کورز و سازمان ملل متحد و تیمهای آنها برای مهماننوازیشان تشکر میکنم. ما سه روز بسیار سازندهای را پشت سر گذاشتیم که طی آن تمامی مسائلی که ما را در راه رسیدن به یک توافق جامع و نهایی کمک میکند، بررسی کردیم.
مسائل بسیاری وجود دارد که نشان میدهد این امر آسان نخواهد بود اما شروع خوبی داشتیم. علاوه بر بحثهای سیاسی، معاونین ما کار فنی را آغاز کردند و به یک جدول زمانی در چهار ماه آینده برای ادامه بحثها دست یافتیم. در اوایل ماه مارس کارشناسان فنی با یکدیگر دیدار خواهند کرد و نشست بعدی ایران و ۱+ ۵، هفدهم مارس در وین برگزار خواهد شد.