قرائت آيت الله مصباح يزدي از افکار وانديشه‌هاي امام خميني (ره) همواره از سوي ياران امام (ره) - که در سال‌هاي پيش و پس از انقلاب حشر ونشر بيشتري با ايشان داشته اند- با واکنش‌هاي شديدي روبه رو شده است. يکي از مهم ترين موضوعاتي که همواره محل نزاع اين روحاني سرشناس حوزه علميه و نزديکان امام(ره) بوده، قرائت بنيانگذار نظام جمهوري اسلامي از موضوع جمهوريت نظام و اهميت راي مردم در تعيين ساختار سياسي کشور بوده است.
به نوشته ابتکار، در روزهاي گذشته آيت الله مصباح يزدي يک بار ديگر بر قرائت خود از تلقي امام(ره) درباره جمهوريت و راي مردم، پاي فشرد و ادعا کرد که امام (ره) براي اقناع طرف‌هاي مقابل، به رأي مردم استدلال مي‌کنند. مصباح يزدي در سخناني که اخيراً منتشر شده، مي‌گويد: کساني که فرمايشات حضرت امام(ره) را در سخنراني‌ها و کتاب‌هايشان ديده باشند، مي‌دانند که امام(ره) از لفظ حکومت اسلامي استفاده مي‌کردند، اما از آنجا که واقعه انقلاب در اين جهان اتفاق مي‌افتد و جهان مي‌خواهد بداند چه حکومتي در ايران قرار است بر سرکار بيايد، امام از ادبيات سياسي روز استفاده کرده و منطقي را اتخاذ کردند که مورد توافق و فهم ديگران باشد.اين موضوع که البته پيش از اين از سوي برخي از مخالفان جمهوريت نظام نيز تکرار شده، واکنش برخي از روحانيون را برانگيخت.روحانيوني که برخي همکار وي در مجلس خبرگان اند و برخي ديگر در شمار شاگردانش در حوزه علميه قم بوده اند.
اين بيان در مورد امام به هيچ وجه درست نيستآيت الله مقتدايي نماينده مجلس خبرگان رهبري در واکنش به اين جمله که «امام معتقد به جمهوريت نبودند»، اظهار داشت: به هيچ وجه اين بيان در مورد امام صحيح نيست. چون امام خميني از ابتدا با سلطنت مخالف بودند و مدل جمهوريت و اسلاميت را مد نظر داشتند. طوري که بارها فرمودند که جمهوري اسلامي، نه يک کلمه کم و نه ي کلمه بيش.وي که در حاشيه مراسم تجديد ميثاق اعضاي مجلس خبرگان رهبري با آرمان‌هاي امام خميني در حرم مطهر امام خميني، در پاسخ به اين پرسش که در مقابل تصوير تحريف شده و خشني که از امام خميني در رسانه‌هاي غربي و برخي محافل داخلي ارائه مي‌شود چه بايد کرد؟ اظهار داشت: امام خميني(س) همواره چهره رئوف، مهربان و دلسوزي داشته اند و چهره ي اخلاقي امام نمونه اي از اخلاق پيامبر گرامي اسلام بوده است.
تحريف امام با انگيزه دشمني صورت ميگيردآيتالله حسن عالمي، نماينده خراسان رضوي در مجلس خبرگان رهبري نيز در واکنش به اين اظهارات، با بيان اينکه”فرمايشات امام خميني در صحيفه امام، ندايي بلند براي جمهوريت بود" افزود: اظهارنظرهايي که به تحريف امام خميني مي‌پردازند؛ پايگاه مردمي نظام را در ذهن جوانان تخريب مي‌کند. وي در پاسخ به اين پرسش که چه موضعي در برابر اين جمله داريد که « امام معتقد به جمهوريت نبودند و تنها براي اين که به زبان روز سخن بگويند از واژه جمهوري استفاده مي‌کردند»، تأکيد کرد: واقعيت اين نيست، امام باني اصلي و بزرگترين مشوق جمهوريت در ايران و موثر‌ترين شخصيت در برگزاري انتخاباتهاي گوناگون در کشور بود. با اين اوصاف، چطور مي‌توان گفت، به جمهوريت اعتقادي نداشته‌اند؟!وي در گفت وگو با جماران با تذکر اين که کسي امام را درک کرده باشد اين موضع گيري‌ها را نمي‌کند، هشدار داد: اظهارات برخي از افرادي که در اين زمينه سخنان امام را تحريف مي‌کنند؛ نمي‌تواند از انسانهاي صادقي صادر شده باشد؛ بلکه از روي دشمني با امام خميني است. يا بايد بگوييم فردي که اين حرف را زده، مطلع نيست، و سن شان ايجاب نمي‌کند يا آن زمان نبودند که از امام بشنوند؛ به صحيفه امام هم مراجعه نکرده‌اند، زيرا کسي اگر امام را درک کرده باشد يا سخنان حضرت امام را از رسانه‌ها شنيده باشد و يا مجموعه صحيفه امام را ديده باشد هم اصلا اين حرف را نمي‌زند.
دليلي بر ادعاي عدم اعتقاد امام به جمهوريت وجود نداردآيت الله سيد محمد علي موسوي جزايري نماينده مجلس خبرگان رهبري و امام جمعه اهواز هم با بيان اينکه”مفهوم جمهوري به صراحت در گفته‌ها و رفتارهاي امام وجود دارد"، افزود: امام با هر گروهي که منکر جمهوريت و منکر اسلاميت بودند موافق نبودند. وي در پاسخ به اين پرسش که چه موضعي در برابر اين جمله داريد که « امام معتقد به جمهوريت نبودند و تنها براي اين که به زبان روز سخن بگويند از واژه جمهوري استفاده مي‌کردند»، تأکيد کرد: ما با اين تفسير مخالف هستيم. حضرت امام آن زمان از کسي تقيه نمي‌کردند که مثلا خلاف اعتقادشان حرفي بزنند.
امام جمعه اهواز با بيان اين که هيچ دليل و قرينه اي بر اين ادعا وجود ندارد که بتوان گفت امام به جمهوريت معتقد نبودند؛ گفت: اين تحريف موردي نيست که بتوان به امام نسبت داد. اين عضو مجلس خبرگان رهبري توصيه کرد: براي درک منويات امام بايد از کلمات امام، استشمام و استفاده کنيم. امام همواره بر جمهوري اسلامي تاکيد مي‌کردند و جمله به ياد ماندني ايشان که «جمهوري اسلامي، نه يک کلمه کم و نه يک کلمه بيش»، هنوز در خاطره‌ها هست و ما نظرات حضرت امام را ناگزير بايد از کلمات و پيام‌هاي خود حضرت امام بفهميم و راه ديگري نداريم.
وي با اظهار شگفتي از اين که کساني که چنين ادعايي را مطرح مي‌کنند؛ چه دليلي براي اين کار دارند؟!،گفت: گفته‌هاي امام خميني نشان دهنده اعتقادات ايشان است و اين خلاف مبناي عقلايي است که کسي بخواهد گفته خودش را نقض کند. موسوي جزايري با بيان اينکه تمامي مباني حقوقي مي‌گويند هر انساني نسبت به اظهارات خودش مسئول است، گفت: امام هم با رفتار خود بر اين مبنا تاکيد داشتند. اگر بنا باشد بگوييم آدم حرفي بزند و بعد بگويد اراده جدي نداشت و مقصود ديگري از اين حرف داشتم، در دنيا اين پذيرفته نمي‌شود و اين خلاف حقوق بشر است. چرا که هر کسي هر حرفي که مي‌زند بر اراده جدي نسبت به آن حرف حمل مي‌شود.
اين نظر خلاف مباني فکري امام استحجت الاسلام محسن غرويان که روزگاري شاگرد آيت الله مصباح بوده نيز اين روزها بسياري از نظريات استاد سابق خود را به چالش کشيده است. وي به سخنان اخير مصباح يزدي که « امام براي اقناع طرف‌هاي مقابل به راي مردم استدلال مي‌کند» اشاره کرده و مي‌گويد: مانند اين است که بگوييم امام صرفا ظاهر سازي کرده است. جمهوريت را مطرح کردن به نظر من خلاف مباني فکري و فقهي حضرت امام است. حقيقتا امام براي مردم سهمي در مشروعيت قائل بودند و تفسير فقهي و ديني و علمي نيز در اين نظر حضرت امام وجود دارد. غرويان ادامه داده است: آيت الله مصباح قائل به نظريه انتصاب مطلق است و بعضي از فقها از جمله حضرت امام اين انتصاب مطلق را قبول ندارند. بلکه امام ترکيبي از انتخاب و انتصاب را قبول داشتند.
