هر سال در هفته‌های پایانی اسفند، رسانه‌ها به نقل از کارشناسان تربیتی و روان‌شناسان کودک از برنامهریزی تعطیلات نوروزی برای کودکان می‌نویسند که معمولا بر رعایت نظم و اعمال محدودیت‌هایی برای تماشای تلویزیون، بازی با رایانه، چرخیدن در فضای اینترنت و خواب و خوراک کودکان تاکید دارد، اما برنامهریزی درست برای تعطیلات نوروزی با در نظر گرفتن نیازها و علایق کودکان از یک سو و در نظر گرفتن حد و مرزها از سوی دیگر چگونه باید صورت بگیرد تا مورد امتناع، بی‌توجهی و بی‌مهری آنان قرار نگیرد؟
به گزارش جام جم، در این ارتباط یکی از مقوله هایی که همیشه والدین را با فرزندانشان دچار چالش می کند، برنامه ریزی برای انجام تکالیف نوروزی دانش آموزان است، اما رسیدگی به این امر چگونه باید صورت بگیرد که دلزدگی و بی انگیزگی در کودک ایجاد نکند؟
دکتر زهرا غلامی حیدرآبادی، روان شناس در پاسخ می گوید: در ایام نوروز، بخشی از روز باید به انجام تکالیف اختصاص یابد و طوری برنامه ریزی شود که سه یا چهار روز قبل از پایان تعطیلات، تکالیف به اتمام برسد و کودکان طی روزهای پایانی، بیشتر تفریح و استراحت کنند تا بعد از تعطیلات با نشاط به مدرسه روند. حتی برای کتابخوانی نیز باید زمانی را در تعطیلات، اختصاص داد، ولی خیلی رسمی و خشک نباشد.
این متخصص در گفت وگو با جام جم می افزاید: لازم است در ابتدا بچه ها با کمک والدینشان برای انجام تکالیف مدرسه برنامه ریزی کنند، به طوری که مطالعه و انجام تکالیف در کنار تفریح و سرگرمی در برنامه های روزانه شان وجود داشته باشد.
نه سحرخیزی، نه خوابیدن تا لنگ ظهراما آیا برای خواب و بیداری کودکان طی تعطیلات باید اصول و مقرراتی قائل شد؟
دکتر حیدرآبادی با ضروری دانستن نظم بخشیدن به برنامه خواب و بیداری کودکان در تعطیلات می گوید: با توجه به این که فصل بهار باعث تغییر در ریتم خواب می شود و بچه ها نیز در منزل هستند و به طور طبیعی تمایل به بی نظمی در برنامه بیداری و خوابشان دارند، بهتر است برای این که کودکان، بویژه مدرسه ای ها بعد از عید دچار مشکل نشوند، مقرراتی در نظر گرفته شود تا پس از شروع مدرسه مشکل کمتری داشته باشند. البته باید توجه داشت این مقررات به سختی زمان مدرسه رفتن نباشد.
والدین، شریک بازی های فرزندان
به گفته دکتر حیدرآبادی، بهتر است در تعطیلات نوروزی قراری با فرزندان گذاشته شود که هر روز، ابتدا تکالیف مدرسه انجام شود و بعد از آن اجازه تماشای برنامه های تلویزیونی و بازی های رایانه ای، آن هم روزی یک تا دو ساعت به آنها داده شود. اما با توجه به این که امروزه کودکان بیشتر تمایل به بازی های رایانه ای دارند، چگونه و از چه راه هایی می شود آنها را به انجام بازی های فیزیکی تشویق کرد؟
این روان شناس در پاسخ می گوید: یکی از شیوه های تشویق کودکان به بازی های تحرکی این است که والدین خودشان پیشنهاد دهند که در بازی هایی مانند فوتبال، والیبال و دوچرخه سواری با فرزندانشان سهیم شوند تا فضای شاد مضاعفی ایجاد شده و انگیزه بیشتری برای کودکان فراهم شود.
سفر کنید، اما با توجه به علایق کودکان
اگر برای سفر کردن در تعطیلات نوروز برنامه ریزی قبلی داشته باشید، نه تنها دچار استرس و نگرانی برای تامین مقدمات سفر نمی شوید، بلکه می توانید برای فرزندان خانواده نیز به گونه ای برنامه ریزی کنید تا هم به علایق و لذت های خاص کودکان طی سفر و هم به سلامت جسمی و روانی شان توجه شود. به عنوان نمونه، برای خسته نبودن سفر برای کودکان باید به مسیرهای کوتاه تر و ایمن تری بیندیشید. مکان های تفریحی را که برای کودکان جذاب باشد، در شهر مقصد شناسایی کنید و از تامین غذا و آب سالم طی سفر که برای کودکان از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است، مطمئن شوید. توجه کنید سفر فقط برای بزرگ ترها نیست، بلکه در نظر گرفتن حالات روحی و جسمی کودکان که کم طاقت تر و کم توان تر از والدین شان هستند، باید یکی از اولویت ها در تصمیم گیری برنامه های سفر قرار بگیرد.
پایان سفرهای نوروزی و تعطیلات یکی نباشد
فراموش نکنید در برنامه ریزی سفر نوروزی باید فرصتی برای بازگشت دوباره اعضای خانواده به شرایط عادی زندگی هم در نظر گرفته شود. یعنی بهتر است به گونه ای برنامه سفر را طراحی کنید که حداقل دو روز قبل از اتمام تعطیلات نوروز به منزل خود بازگردید، بویژه این مساله برای کودکان مدرسه ای خانواده از اهمیت بیشتری برخوردار است تا رسیدگی به تکالیف و آماده شدن برای رفتن به مدرسه، دستخوش استرس ناشی از محدودیت زمانی ناشی از پایان تعطیلات نشود.
دسته جمعی کتاب بخوانیدمطالعه کتاب و برنامه ریزی برای کتابخوانی در تعطیلات نوروزی برای کودکان بسیار مهم است. این درست است کودکان به مطالعه کتاب های تفریحی بیش از آموزشی علاقه نشان می دهند، اما حتی می توان مطالعه کتاب ها را به سبب نزدیکی خانواده ها در ایام نوروز به صورت دسته جمعی برای کودکان به اجرا درآورد. در چنین روشی، کودکان مشتاقانه به کتابخوانی و قصه خوانی گوش می دهند و از آن لذت می برند.
تعطیلات نوروزی، بدون طبیعت گردی نمی شودروان شناسان تاکید می کنند بهتر است تعطیلات، ترکیبی از برنامه های مختلف باشد که برای کودکان جذاب و جالب است. یعنی لازم است در این برنامه ها علاوه بر تفریح، استراحت و مطالعه در خانه، برنامه دید و بازدید، سفر و گردش های بیرون از خانه نیز گذاشته شود که کودکان علاوه بر تفریح بتوانند با دیدن طبیعت و تغییر فصل، تجربه های ارزشمندی کسب کنند.
البته دکتر حیدرآبادی می گوید: بهتر است کودکان در نوروز به سفر بروند، ولی امکان آن نیز باید با توجه به امکانات و موقعیت خانواده بررسی شود و در صورت مهیا نبودن شرایط سفر؛ می توان گردش های خارج از خانه، طبیعت گردی یا رفتن به پارک یا مراکز بازی را جایگزین کرد. چون مهم ترین موضوع در ارتباط با کودکان، کیفیت رابطه با آنان است و هر جا این رابطه مناسب و درست برقرار شود، می تواند برای بچه ها لذتبخش باشد.
کودکان ورزش کنند حتی بدون همراهی والدینچگونه والدین می توانند برای کودکانشان یک برنامه ورزشی بریزند، آن هم در شرایطی که خودشان اهل ورزش کردن نباشند؟
مهم این است که والدین برای بچه ها مزایای ورزش کردن را توضیح دهند و تاکید کنند که اگر خودشان اهل ورزش نیستند، این مساله از ضعف رفتار آنهاست و بهتر است فرزندانشان در رویه زندگی خود با چنین نقصی مواجه نباشند. ناگفته نماند که هیچ وقت برای تغییر مسیر زندگی به سمت جاده سلامت دیر نیست و والدین کم تحرک نیز نباید زمان را از دست بدهند و تا حدی که می توانند باید با فرزندانشان در برنامه های ورزشی همراهی کنند و سعی در تغییر رفتارشان داشته باشند تا الگوی مناسبی برای آنها باشند.
تقویت مهارت های اجتماعی کودکاناما آیا ضروری است که کودکان، بویژه دبستانی ها در تمام دید و بازدیدهای نوروزی همراه بزرگ ترها باشند؟
به گفته دکتر حیدرآبادی، این امر در اکثر موارد توصیه می شود مگر در جاهایی که مانعی برای حضورشان باشد، چراکه حضور در دید و بازدیدها در کنار والدین، باعث می شود کودکان مهارت های ارتباطی، اجتماعی و آداب معاشرت را بیاموزند. پس فراموش نکنید که برای کودکانتان توضیح دهید که تعطیلات نوروزی علاوه بر آن که فرصتی را برای همه فراهم می کند تا کمی استراحت و تفریح کنند و همچنین کارهای عقب افتاده شان را انجام دهند، فرصت مهمی است که اقوام و آشنایان بتوانند حداقل یک بار در سال، دید و بازدید داشته باشند و چنین بهانه ای را برای تحکیم روابط اجتماعی نباید کم اهمیت پنداشت.
