شادی از جامعه ایرانی رخت بربسته است + ویدئو

رضا کیانیان با ارائه یک ویدئو آرت در قالب یک نمایشگاه به همراهی امیر اثباتی، زمینه توجه بخش وسیعی از مخاطبان عمومی حوزه هنر را به یکی از حوزه‌های خاص هنری چون «ویدئو آرت» و «چیدمان» جلب کرده است؛ اثری مفهومی که مضمونش ‌شاد نبودن جامعه ایرانی و چرایی این وضعیت با رفتن به سراغ یکی از بازیگران پیش از انقلاب و قرار دادن چهره بازیگر پس از انقلاب در قالب نقابی روی چهره این بازیگر با تدوینی متفاوت است.

به گزارش «تابناک»، روز جمعه پنجم اردیبهشت ماه، ویدئوآرت و چیدمان رضا کیانیان و امیر اثباتی به همراه سمیرا علیخان‌زاده، حسام نورایی، حامد صفایی، آبتین مظفری و گلزار حسن‌زاده‌ در گالری آریانا در قالب یک نمایشگاه گروهی افتتاح شد؛ نمایشگاهی که با استقبال گسترده هنرمندان عرصه‌های سینما و تئا‌تر و برخی از چهره‌های سر‌شناس حوزه ادبیات همراه شده بود.

این نمایش که با نام «چی تو کله‌ات می‌گذره» با برنامه‌ریزی و مدیریت گلزار حسن‌زاده برقرار شده بود، به اعتقاد حسن‌زاده تمام آثار حاضر در آن از یک موضوع واحد پیروی می‌کنند و بر پایه عبارت انتخاب شده برای این نمایشگاه طراحی شده‌ و هفت هنرمند حاضر در نمایشگاه نیز برداشت‌های خود را از این عبارت روی کار‌هایشان پیاده کرده‌اند؛ هرچند شاید بازدیدکنندگان از این برنامه چندان با مدیر نمایشگاه همراه نباشند.

حسن‌زاده درباره این نمایشگاه گفته است: من در تورنتو کانادا در رشته سینما تحصیل کرده‌ام و پس از بازگشت به ایران از سال ۹۱ تصمیم گرفتم به ویدئوآرت به اضافه چیدمان نگاه تازه‌ای داشته باشم. می‌خواستم با برگزاری نمایشگاه‌های متعدد در این زمینه، حق موضوع ادا شود و آنچه ‌به ویدئوآرت مرتبط است، درست به نمایش دربیاید. در ویدئوآرت باید بتوان به خوبی از فضا، محیط و نور گالری استفاده ‌و آن را از سردرگمی‌های معمول‌‌ رها کرد. برای محقق شدن این موضوع، معمولا به سراغ هنرمندانی رفتم که از ویدئوآرت آشنایی داشته ‌و در این زمینه کار کرده باشند.

طراحی فضای گالری برای این ویدئو چیدمان نیز بر عهده امیر اثباتی از طراحان حرفه‌ای سینماست که خود یکی از آثار متفاوت این گالری را نیز ارائه کرده است؛ اثری با نام «شهر فرنگ» که ابتدا شهرفرنگ و تصاویری که در آن دوران پخش می‌شده را به نمایش می‌گذارد و سپس سراغ تصاویری از جنایات بشریت در قبال خودش همچون حوادثی که طالبان در افغانستان رقم زدند، ماجرای یازده سپتامبر، کشتارهای مردم آفریقا و... می‌رود و در پایان می‌توانید با آیینه‌ای روبه‌رو شوید.

امیر اثباتی درباره این اثر با بیان اینکه اصل ایده استفاده از «شهرفرنگ» ایده جدیدی نیست و بسیاری از هنرمندان با این ایده کار کرده‌اند، به «تابناک» گفت: شهر فرنگ به لحاظ مفهومی و رسانه‌ای ظرفیتی دارد که در همکاری با این نمایشگاه به نظرم رسید می‌توانم از ظرفیت رسانه‌اش به عنوان یک مدیوم قدیمی مربوط به دوران کودکی ما، در زندگی معاصر استفاده‌ای بکنم و یا خوانش مجددی از آن داشته باشم.

این طراح صحنه و لباس مطرح سینمای ایران با یادآوری اینکه به هر دلیلی عضو شبکه‌های اجتماعی نیستم، تصریح نمود: می‌دانم که دنیای اینترنت دستاورد بزرگی برای بشریت داشته است. اطلاعات گسترش پیدا می‌کند و اینها تاثیرات مثبت استفاده از این رسانه است اما در کنارش اتفاق دیگری نیز می‌افتد. من همیشه نگران کودکان و نسل جوانی بودم که این تصاویر را می‌بینند و با دوران کودکی خودم مقایسه می‌کردم که در شهر فرنگ چه می‌دیدیم ولی در دستگاه شهر فرنگ امروز تصاویری منتشر می‌شود که باعث شرمندگی بشریت است. نمی‌گویم این اتفاقات قبلاً نمی‌افتاد اما با نشان دادن بی‌واسطه، عریان و صریح اینها زشتی ها اینها از بین می‌رود و زشتی خشونت از بین می‌رود و نسل ما دارد عادت می‌کند.

اثباتی خاطرنشان کرد: این دغدغه من بود و واقعاً فکر می‌کنم اگر موقعیتی پیش بیاید که در این نمایشگاه پیش آمد، بتوانم این [مفهوم] را بیان کنم. خودم هم اذیت می‌شوم و وقتی این کار را آماده می‌کردیم، به شدت از دیدن این تصاویر اذیت شدیم و سعی کردم خیلی اینها را نرمشان کنم و تا حدودی که قابل دیدن باشد کنار هم بچینم ولی می‌دانم که به هر حال تماشاگر اذیت می‌شود و این شوک به او وارد می‌شود، چون او را وادار می‌کنم که تصاویر زمان کودکی ما را ببیند که چقدر همه چیز رنگین، صاف و ساده، صمیمی، خیال پردازانه و افسون کننده بود و بعد یک دفعه با شوک این تصاویر بی‌پرده خشن امروزی روبرو می‌شویم. تصاویر هم مربوط به زمانی است که این پدیده بین مردم رایج شده و تصاویر، تصاویر جدیدی است. می‌دانم این تصاویر همیشه در تاریخ بشریت وجود دارد، مهم نحوه دیدن شدن اینها توسط مردم است.

او درباره اینکه چرا یکی از سه دریچه شهررنگ ارائه شده در این نمایشگاه بازتاب دهنده چهره تماشاچیان است، گفت: شاید من دارم این احتمال را می‌دهد که ما هم می‌توانیم سوژه هر کدام از آن فیلم‌ها باشیم و بهتر است که با دیدن هر کدام از این تصاویر به خودمان بیاییم و خودمان را در این جهان پیدا کنیم؛ ما جزئی از دنیایی هستیم که هر دو طرف را می‌بینیم و این را باید فراموش نکنیم.

اصل این گفت و گو به همراه فیلم کامل ویدئو آرت امیر اثباتی را در مستند «تابناک» از این نمایشگاه تماشا کنید.

رضا کیانیان نیز ویدئو آرتی درباره چرایی ‌شادی نبودن مردم ایران ارائه کرده بود که چهره فردین بازیگر پیش از انقلاب در یکی از پلان‌های یکی از فیلم‌هایش با بازیگران پس از انقلاب نقاب پوشیده شده و مفاهیم متفاوتی را متناسب با نگاه مخاطب می‌تواند در پی داشته باشند. کیانیان در گفت‌و‌گو با «تابناک»‌ درباره این اثر که یک سال درباره ایده اش فکر کرده بود و یک هفته پیاده سازی زمان برده است و علت حضور ده‌ها بازیگر و حتی کاراکتر عروسکی سینمای ایران در چند دهه اخیر در سینما گفت: یک روزگاری فیلم شهر موش‌ها، رکوردار بود و حتی کلاه قرمزی. اینها نیز جزو سینمای ایرانند. پشت این عروسک‌ها حمید جبلی و ایرج طهماسب و مرضیه برومند هستند ولی اینها جزو سینمای ایرانند.

این بازیگر پیشکسوت سینمای ایران در بخشی دیگر از صحبت‌هایش تاکید کرد: متاسفانه فضا به شکلی شده که هرکس شاد است، چیز بدی است و هرکس غمگین باشد و گریه کند، چیز خوبی است. در صورتی که خداوند شادی را هم آفریده است و هم می‌خندیم و هم گریه می‌کنیم و هردو باید باشد ولی متاسفانه دارد نهادینه می‌شود که نخندیم.

وی درباره مواجهه با این نقد که در سینما نیز این فضا در حال حاکم شدن است و حتی در جشنواره فجر سی و دوم نیز سینمای کمدی آنچنان پررنگ نبود، گفت: فیلم شاد هست ولی کلاً فضایمان شاد نیست. باید فضایتان شاد باشد، فضا مفرح باشد، کشور شاد باشد، کشور بخندد، امید داشته باشیم که فردا خبری هست و فکر نکنیم هرچه هست همین امروز است و تمام می‌شود. متاسفانه امروز دیگر کار و آینده اهمیت ندارد. مثلاً جوان‌ها صبح کیف سامسونت‌شان را بر می‌دارند و باید تا شب پولدار شوند و اگر نشوند فردا از صفر شروع می‌کنند. اینکه نشد زندگی، اینکه نشد آینده، اینکه نشد تربیت نسل جوان.

کیانیان ادامه داد: در سینما نیز همین طور است. در تمام دنیا از جمله بزرگ‌‌ترینش آمریکا، سینما افکارعمومی را رهبری می‌کند. اینجا چرا نباید این کار را بکنیم؟ یک سری در همین هشت سال گذشته می‌گفتند: «بله، رهبری کنید ولی همین حرفی که ما می‌زنیم را بگویید.» این [رویکرد] که متعلق به آن نیست. سینما یک آینده نگری دارد و بزرگ تر از این حرف هاست. امید را سینما می‌آورد، شور را سینما می‌آورد، زندگی را سینما می آورد.

این بازیگر سینما در پاسخ به این پرسش «تابناک» که حضورش در عرصه‌های مختلف هنری و گسترش این حضور از بازیگری به عکاسی و برگزاری گالری عکس و سپس ویدئو آرت، یادآور عباس کیارستمی هنرمند پرسابقه کشورمان است که عرصه های متعدد را تجربه می‌کند، گفت: چرا باید همیشه یاد کسی بیافتیم؛ به خود شخص نگاه کنیم. در خارج هم این گونه است که برخی هنرمندان تنها بازیگرند، چون قرار است تنها بازیگر باشند اما از نظر من دنیا این شکلی است که مثلاً بازیگری برایم دنیای تنگی است و می‌خواهم جاهای دیگر نیز سر بکشم.

وی افزود: فکر می‌کنم اگر صد میلیون سال هم عمر کنم باز هم این جهان را نفهمیدم، چرا که جهان بزرگ تر از این خلق شده و لایه لایه تر از آن چه هست که می‌بینیم، بنابراین ما باید به جهان‌های مختلف سر بکشیم و وقتی سر می‌کشیم، وظیفه هنرمند آن است که برای مخاطبش یک دریچه باز می‌کند که اگر او هم دوست داشت بیاید از این دریچه دنیا را ببیند و بگوید: چه جالب؛ تا به حال این جور ندیده بودیم.

گفت‌و‌گوی متفاوت و طولانی «رضا کیانیان» با «تابناک» به همراه بخش‌هایی از ویدئو آرت این هنرمند کشورمان را در مستند ارائه شده در «تابناک» از این نمایشگاه ببینید. این نمایشگاه در گالری آریانا به نشانی خیابان فرشته، پلاک ۹ تا یازدهم اردیبهشت میزبان علاقه‌مندان خواهد بود.