محسن علی‌حسینی کارشناس اقتصادی و فعال بورس به تحلیل روند شاخص بورس در سالهای ۸۹ تا ۹۳ پرداخت و با بیان اینکه شاخص ۱۰۰هزار هم دور از دسترس نیست، نقش حیاتی بورس در تحقق اقتصاد مقاومتی را تشریح کرد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، محسن علی حسینی ماجرای ریاستش بر «شرکت مسکن و ساختمان جهان» ماجراها بین
دولت قبل و شهرداری تهران ایجاد کرده بود، و پس از آن به بانک شهر رفت،
اکنون این شاگرد طیب نیا که دانش آموخته اقتصاد است، در دوران کناره گیری
از عضویت هیأت مدیره بانک شهر به سر می برد و در کنار عضویت در هیأت علمی
دانشگاه آزاد اسلامی، با تمرکز بر برخی پیشنهادها، به دنبال فصلی جدید از
زندگی کاری خویش است.
وی با یادآوری باور احمدی نژاد به بورس به عنوان یک قمار، نگرش متفاوت
روحانی به بورس را به عنوان یکی از بازارهای مهم، در بالا رفتن توقع سرمایه
داران و سهامداران موثر می داند و بر این باور است که آنچه شاخصها را به
حدود 90 هزار نزدیک کرد همین توقع ها بود.
وی معتقد است: به هر حال رسیدن به شاخص ١٠٠ هزار تا پایان سال غیر قابل
دسترس نیست اما سخت است، منوط بر اینکه دولت برای این کار برنامه داشته
باشد.
علی حسینی مدیران بورس و بانک مرکزی را از انجام مصاحبه های غیرضروری در
مسیر ایجاد برخی شایعه ها و بروز بی اعتمادی سرمایه گذاران برحذر می دارد.
این جوان جنجال برانگیز، معتقد است که غیر از موضوعات هسته ای، سیاستهای
داخلی و نگرش مسئولان به بورس، در روند کاهش یا افزایش شاخصهای بورس از نقش
به سزایی برخوردار است.
دیگر نظرات وی را به ویژه در واکاوی وضعیت بورس طی سالهای 89 تا 93،
عوامل موثر در سقوط شاخصها، چگونگی جذاب شدن بازار سرمایه و... را در ادامه می خوانید.
· بورس یکی از مهمترین مولفه ها و ارکان اصلی و بازوی اجرایی اقتصاد مقاومتی است
روند کاهشی بورس و تداوم این وضعیت را در تحقق اهداف سیاستهای مقاومتی چطور ارزیابی می کنید؟
علی حسینی: روند کاهشی بورس تهران در اواخر فروردین سال نو نیز ادامه
یافت؛ تا جایی که شاخص کل این بازار از 76 هزار روزهای پایانی سال 92 به
73هزار واحد در اولین ماه سال93 رسید تا به این ترتیب زیان بازار سهام از
ابتدای سال93 و درطول اولین ماه سال به 5- درصد برسد و بیشترین افت شاخص
نیز رقم بخورد. این درحالی است ادامه این روند،
رسیدن به اهداف سیاستهای اقتصاد مقاومتی را به بیراهه می کشاند .به عبارت
دیگر بازار سرمایه که حجم قابل توجهی از منابع مالی در آن مورد معامله قرار
می‌گیرد به عنوان یکی از مهمترین مولفه ها و ارکان اصلی و بازوی اجرایی
اقتصاد مقاومتی محسوب می شود .
· رشد شاخصهای بورس از اواسط سال 89 تا 90 واقعی بود
ارزیابی کلی شما از روند نزولی بورس به ویژه از ابتدای سال 93 چیست؟
علی حسینی: کارشناسان دلایل متعددی را برای روند نزولی شاخص بورس از مرز
89هزار در سال 92 به 73هزار در ابتدای سال 93 عنوان می کنند اما با بررسی
روند یکساله شاخص بورس در این دوره شاهد افت خیزهایی هستیم که به نظر می
رسد در هر دوره علتهایی برای صعود و نزول شاخص بورس می توان مطرح کرد .
برای امکان بحث بیشتر در این خصوص لازم است تا نگاهی به دیدگاه دولتهای نهم
و دهم در این خصوص داشته باشیم و سپس به روند کلی شاخص بورس طی یک سال
اخیر اشاره کنیم.
با روی کار آمدن دولت نهم سال 84 به دلیل اینکه اساسا رییس جمهور دیدگاه
مثبتی به بورس نداشت از طرفی برای اجرای پروژه های عمدتا عمرانی و
ساختمانی وعده داده شده، سیاستهای پولی کشور به سمت افزایش نقدینگی پیش
رفت. روند صعودی نرخ تورم که تا کنون هم ادامه دارد کارشناسان را وادار به
تعدیل سیاستهای پولی کرد. با رونق بازارهای پولی و عمدتا بازارهای واسطه
گری بازار سرمایه و بورس دوران بدی را پشت سرگذاشت.در این دوره شاخص بورس
به پایین ترین سطح خود رسید . با روی کار آمدن دولت دهم سال88 بالاخره
دولتی ها دریافتند بازار بورس میتواند برای تبلیغ عملکرد دولت بهترین بخش
باشد لذا با توجه به زیرساختهای آماده ، بورس از اواسط سال 89 تا 90 شکلی
از روند صعودی را تجربه کرد و شاخص از 9هزار واحد به 26هزارواحد رسید.
صعود شاخص بورس در این دوره را به دلایل متعددی مانند رشد برخی صنایع مثل
صنایع ساختمانی، پتروشیمی، قندی، بانکی، معدنی نسبت میدند که البته تا
حدود زیادی این رشد واقعی بود. این صعود ادامه داشت تا بار دیگر پس از فتح
قله 26هزار به دلایل مسایل بین المللی ، افزایش قیمت سکه و ارز و تشدید
تحریمها و تنشهای هسته ای ، کاهش فروش نفت تجریه نزول شاخص بورس را تا مرز
23هزار دوباره شاهد باشیم . در این دوره به دلیل رونق نامعقول وکاذب
بازارهای واسطه گری و بازار ارزو طلا که نهایتا منجر ورود یکباره حجم
نقدینگی و درنتیجه آن کاهش یکباره ارزش ریال شد. از طرف دیگر ارزش بسیاری
از شرکتهای بورسی که سهم قابل توجهی از بازار را در دست داشتند وعمدتا
محصولات آنها متاثر از ارزش دلار بود مانند پتروشیمی ها، پالایشی ،معادن و
به طور کلی شرکتهایی که صادر کننده محصولات خود بودند با سودهای کلان ناشی
از افزایش دلار مواجه شدند که این امر موجب بالا رفتن شاخص از کف 23هزار
واحدی تا 38 هزار واحدی درابتدای سال 92 شد. البته نگفته نماند برعکس
شرکتهایی نیز بودند که به دلیل مصارف ارزی، بالارفتن دلار منجر به به دلیل
افت وضرر آنها شد.
به هرحال تا ابتدای سال 92 شاخص بورس اینگونه روند خود را طی کرد اما با
شروع سال 92 با شکل دیگری از روند صعودی شاخص مواجه شدیم که به نظر می رسد
دلایل آن از جنس دیگری بود .
· سال 92 از پرتلاطم ترین سالهای بورسی بوده است
وضعیت شاخصهای بورس در سال 92 را واکاوی نمایید
علی حسینی: به طور کلی سال 92 از پرتلاطم ترین سالهای بورسی محسوب می شود.
میتوان 92 را به سه دوره مهم تقسیم کردیم دوره اول ابتدا سال 92 با شاخص
38هزار روند صعود شروع شد. دولت قبلی حداقل برای تبلیغ عملکرد خود بهترین
تابلوی معنادار اقتصادی کشور را می توانست درنظر داشته باشد. از طرفی،
مهمترین دلایل را می توان انتظارات مردم دانست. به هرحال با فراز و نشیب
سالهای پشت سر گذاشته شده شاهد وضعیت بی اعتمادی به دولت و امید به تغییر
در دل سهامداران و سرمایه گذاران وجود داشت. به خصوص که مردم احساس می
کردند وقت آن رسیده هردولتی که به روی کار بیاید شرایط را به نفع اقتصاد
کشور پیش ببرد و امید به اینکه اقتصاد کشور از دوره رکودی که درآن گرفتار
شده به سمت رونق حرکت خواهد کرد. به خصوص امیدواری زیاد به تغییرات در
سیاست خارجه تحت تاثیر شعارهای تبلیغاتی کاندیداهای مختلف امید و دلگرمی
زیادی ایجاد کرد. نگاه مثبت به بورس منجر به شکل گیری روند صعودی بورس شد
تا جایی که دولت دهم شاخص بورس را در مسیر صعودی و شاخص60هزار تحویل دولت
جدید داد. این درحالی بود که رشد اقتصادی کشور منفی بود. و فعالیت اقتصادی
آنچنانی در کشور صورت نگرفته بود چه بسا بسیاری از سازمانهای معتبر بین
المللی اقتصادی حکایت از روند نزولی رشد اقتصاد کشور گزارش می کردند.
دولت یازدهم در چنین شرایطی شاخص 60هزارتایی را تحویل گرفت و در واقع
بورس وارد دور دوم از روند صعودی شاخص شد که البته اگرچه به نظر میرسید
ادامه روند صعودی قبل را پیگیری میکند اما فی الواقع اینبار دلایل دیگری
شاخص را به سمت بالارفتن هدایت می کرد . واکنش بازار به انتخاب رییس جمهور
مثبت بود و سرمایه ها با هزار امید و انتظار از دولت تدبیر و امید به سمت
بورس راهی شدند به خصوص که دولت در اولین گزارش صدروزه خود سخن از کاهش
تورم اظهار امیدواری از صنعت و اقتصاد و ثبات اقتصادی کرد. دراین میان
بهبود وضعیت و نحوه مذاکرات بین المللی، توافق تاریخی ژنو و لغو برخی
تحریمها از سوی کشورهای بیگانه و نهادهای بین المللی نقش به سزایی را در
روند صعودی شاخص ایفا کرد. و موج امیدوار کننده در بازار بورس بخصوص در
صنایعی که رفع تحریم شده بودند ایجاد نمود. افراد زیاد تازه کاری وارد
بازار سرمایه شدند و موج هیجانی ورود سرمایه از بخشهای دیگر حتی مسکن و
بازارهای ارز و طلا به سمت بازار سرمایه روانه شد این در حالی است که
همچنان اتفاقی در حوزه تولید و شاخص رشد اقتصادی کشور رخ نداده بود. نتیجه
این موج هیجانی شاخص بورس را با قدرت به فتح قله 89هزارتشویق کرد.
با نگاهی به آمارهای رشد اقتصادی در شش ماهه اول سال 92، مرکز آمار ایران
از نرخ رشد اقتصادی منفی 2 درصدی در شش ماهه نخست سال92 خبر داد و اعلام
کرد: براساس نتایج حساب‌های ملی فصلی، نرخ رشد محصول ناخالص داخلی (به قیمت
بازار) در نیمه اول سال جاری منفی دو درصد بوده است. دوره سوم در حالی شکل
می گرفت که تولید ناخالص داخلی منفی بود در حالی‌که طبق برنامه چهارم و
پنجم توسعه رشد اقتصادی به‌طور متوسط باید به هشت درصد میرسید در سال 90
این رشد سه درصد، در سال 91 منفی پنج و هشت دهم درصد و در شش‌ماهه اول
1392 منفی دو درصد بوده است و در این رکود تورمی یک بازده بیش 100 درصدی
نصیب سهامداران شدکه مسلما رشدی غیر‌عادی و غیر واقعی بود.چرا
که در این صورت باید عملکرد شرکتها بورسی به خصوص آن شرکتهایی که تاثیر
زیادی در بورس دارند باید حداقل دو یا چند برابر می شد اما درعمل این اتفاق
نیفتاد.
· عوامل موثر در فروریزی شاخصهای بورس
چه شد که به ناگاه شاخصها در بورس فروریخت؟ و چطور این سریال ادامه دار شده است؟
علی حسینی: این حباب که هرروز و هرروز بزرگتر می شد ،کوچکترین تلنگری موجب
انفجار آن می شد. از طرفی امضای توافقنامه ژنو و انتظارات بازار بورس
چندان عملیاتی نشد، تحریم‌های جدید، اظهارات مقامات آمریکایی علیه ایران و
همچنین قانونگذاری‌هایی مثل قیمت خوراک پتروشیمی‌ها و بهره مالکانه معادن،
فاز دوم هدفمندی یارانه ها، ریسک بازار را بالا برد و انتظارات کاهشی در
بازار شکل گرفت و بهانه ای شد برای انفجارآن. تب داغ روند صعودی بازار
بورس که به نظر می رسید روزگار خوبی را سپری می کند یکباره فروکش کرده و
روند نزولی آغازشد. مسلما حذف هر دلیل که در رشد شاخص موثر بود در نزول آن
نیز تاثیر خواهد داشت.اما علاوه بر آنها دلایل دیگری نیز به این قائله دامن
می زد که ناشی از تصمیمات مهم دولت و مجلس بود .
شاخص به سرعت از 89 هزار و بدون وقفه تا 82 هزار پایین کشیده شد افزاد
تازه کار که وارد بازار سرمایه شدند بدون هیچ تحلیل منطقی و صحیح از
اتفاقات، به خریدهای هیجانی دست زده بودند با کوچکترین اتفاقی در حوزه
اقتصادی و سیاسی اقدام به رفتار هیجانی فروش کردند. و متاسفانه افراد آگاه
نیز که به سمت رفتارهای سفته بازی و نوسان گیری کشیده شده بودند در این
روند نزولی نقش بسزایی داشتند.
در چنین شرایط بدی، سخن از بالا رفتن نرخ سود سپرده های بانکی، سرمایه
گذاران را تشویق کرد به افزایش حداقل سود بدون ریسک که به راحتی توانست
مقداری از نقدینگی را به سمت بازار پولی سوق دهد.
البته مصاحبه غیر ضروری برخی از مدیران بورس و بانک مرکزی و به طبع آن
ایجاد شایعهای بی خود نیز منجر به بی اعتمادی سرمایه کذاران خصوصا حقوقی
ها شده است.
یادمان نرود که بزرگترین سرمایه هر بازاری اعتماد مشتریان ان بازار است که نباید به هیج قیمتی آن را از دست داد٠
این را باید یادآور شوم که غیر از موضوع هسته ای که اثر بسیار زیادی در
مثبت یا منفی شدن بورس دارد، سیاستهای داخلی و نگرش مسئولین به بورس نیز
خیلی مهم است.
· کاهش نرخ سود بانکی موثر در گرایش به سمت بازار سرمایه
آیا با کاهش نرخ سود بانکی امکان گرایش به سمت بازارهای سرمایه گذاری وجود دارد؟
علی حسینی: کاهش نرخ سود بانکی می تواند به افزایش جذابیت سرمایه گذاری در
بازارها کمک به سزایی نماید و برای خروج کشور از وضعیت فعلی مؤثر واقع
شود.
· پاشنه آشیل بازارسرمایه: کاهش استفاده از تحلیل های بنیادی و کاهش صبر و تحمل سرمایه گذاران
چگونه این بازار می تواند جذاب شود؟
در بازار سرمایه پتانسیل های مناسبی برای کسب بازدهی بالاتر از تورم در
حدود منطقی وجود دارد که می تواند با استفاده از تحلیل و مشاوره با افراد
متخصص به آن دست یافت ولی عاملی که در بازار سرمایه کشور خیلی کمرنگ است،
کاهش استفاده از تحلیل های بنیادی و کاهش صبر و تحمل سرمایه گذاران است که
سبب می شود سرمایه گذار نتواند به بازدهی مورد نظر خودش دست یابد در صورتی
که یکی از عوامل کسب بازدهی از بازارهای مالی صبر و پایبندی به تحلیل است.
در کشورهای پیشرفته، مراکز اقتصادی وجود دارند که با استخدام متخصصان
توانمند، طراحی مدل های هوشمند و دقیق اقتصادی و نیز بهینه سازی روش های
خود، توانسته اند تحلیل هایی در زمینه بازارهای مختلف سرمایه گذاری منتشر
کنند که برای سرمایه گذاران راهگشا هستند.
از دیگر دلایل سقوط شاخص بورس با توجه به تصمیم دولت برای اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها و مشخص نشدن همه ابعاد و آثار این موضوع بر اقتصاد و سیاست دولت برای کاهش تورم که در نقطه مقابل اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها می باشد سبب شد رفتار بازار سرمایه همچنان از تحلیل، دور باشد. وضعیت اقتصادی کشور رکودی همراه با تورم را سپری می کند بنابراین برای خروج از این برهه زمانی باید برنامه ریزی صورت گیرد و با هدایت نقدینگی از طریق بازارهای پولی به سمت تولید به سوی رونق اقتصادی حرکت کنیم نکته نگران کننده ، اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها و افزایش قیمت حاملهای انرژی است که هنوز دولت نحوه اجرای آن را شفاف سازی نکرده و قول افزایش ملایم قیمتها و بهره مندی بخش تولید از افزایش درآمد حاصل از افزایش قیمتها را داده است، لذا باید دید دولت خواهد توانست همزمان با کمک به تولید و اجرای هدفمندی، اقتصاد کشور را به سمت رشد سوق دهد.
· بورس نیازمند بسترهای لازم برای ایفای نقش در تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی است
به نظر شما بازار سرمایه چگونه می تواند به تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی کمک کند؟
بورس به عنوان یکی از بزرگترین میادین اقتصادی برای اینکه بتواند هم جهت
با سیاستهای اقتصاد مقاومتی و درجهت تحقق اهداف آن گام بردارد نیاز به
بستری دارد تا بتواند در آن به درستی نقش خود را ایفا کند.
با توجه به ارزش 400 هزار میلیارد تومانی بازار سرمایه بخش قابل توجهی از
تولید ملی توسط شرکتهای بورسی انجام می گیرد. اکثر شرکت های بورسی، شرکتهای
تولیدی بوده و کالاهای داخلی مورد توجه اقتصاد مقاومتی هستند که بیشترین
نقش را در صنعت، تولید و بازار سرمایه دارند. پس
برای حمایت از تولید ملی، چاره ای جزحمایت از بورس و سهامداران وجود ندارد
و طبیعتاً با تأمین منابع مالی برای فعال شدن واحدهای کوچک و متوسط در
بازار سرمایه، حمایت از تولید ملی از کانال بازار سرمایه به سهولت امکان
پذیر می شود. بورس باید بتواند پاسخگوی نیاز اقتصاد
ملی هم به لحاظ تأمین سرمایه هم به لحاظ ایجاد فرصت برای پس اندار و
سرمایه گذاری باشد. نقش بازار سرمایه در اقتصاد مقاومتی انکار ناپذیر است
اما از طرفی هم باید خود را با اقتصاد مقاومتی تطبیق بدهد باید بازار
سرمایه در مقابل بحران ها و توطئه ها خود را مقاوم کند تا اثر منفی بر
تولید و بازار نگذارد و باعث بی اعتمادی و سلب اعتماد سرمایه گذاران نشود .
به نظر شما آیا شاخصهای بورس به 100 هزار خواهند رسید؟
علی حسینی: رئیس جمهور قبلی بورس را یک قمار معرفی کرد که یعنی اعتقادی به
این بازار وجود ندارد اما دولت فعلی صراحتا یکی از بازارهای مهم را بازار
سرمایه معرفی می کند٠این موضوع و نگرش توقع سرمایه داران و سهامداران را
بالا برده است ، برای همین است که شاخص به یکباره ( علاوه بر دلائل مذکور
که به آن اشاره کردم) به حدود ٩٠ هزار نزدیک شد. توقعی بود که از دولت
روحانی در بین خریداران ایجاد شد نیز در همین دسته می گنجد.
از سوی دیگر یا باید دولت با یارانه های مستقیم و غیر مستقیم بر شرکتهای
مختلف بورسی هزینه ای ایشان را جبران کند یا اجازه تعدیل قیمت محصول را دهد
زیرا که اجرای هدفمندی یارانه ها اثر منفی خود را بر شرکتها خواهد گذاشت(
حتما هزینه های شرکتها را افزایش می دهد و بالطبع سود را کاهش خواهد داد)
به هر حال رسیدن به شاخص ١٠٠ هزار تا پایان سال غیر قابل دسترس نیست اما
سخت است، منوط بر اینکه دولت برای این کار برنامه داشته باشد.البته با
شناختی که من از دکتر طیب نیا دارم و اعتقاد ایشان به بازار سرمایه، این
امر خیلی دور از دسترس نیست.
