نظر سازمان استاندارد درباره علت حادثه پارک ارم

در پی وقوع حادثه اخیر در پارک ارم تهران، رییس گروه نظارت بر اجرای استانداردهای خدمات، ایمنی وسایل بازی و تجهیزات مراکز تفریحی گزارشی را در این زمینه تهیه کرده که در این گزارش شرکت بازرسی کننده به عنوان مقصر این حادثه معرفی شده است.

به گزارش الف، متن گزارش مریم سلطان نیری، رییس گروه نظارت بر اجرای استانداردهای خدمات، ایمنی وسایل بازی و تجهیزات مراکز تفریحی به شرح زیر است:

آغاز کار تحقیقاتی برای استانداردسازی شهربازی‌ها
در ابتدای دهه هشتاد وقوع حوادث ناگواری در اثر استفاده از تجهیزات شهربازی مانند حادثه پارک نبوت کرج که منجر به فوت ۴ نفر شد موج عظیمی از نگرانی را در کشور ایجاد کرد و متاسفانه در مقابل این حوادث هیچ ارگانی خود را پاسخگو نمی دانست. شهرداری می گفت: " استانداردی وجود ندارد تا ایمنی دستگاهها را با آن بسنجیم " و سازمان ملی استاندارد ایران را مقصر می دانست و سازمان ملی استاندارد ایران نیز براساس قانون بدون وجود استاندارد ملی و اجرای اجباری آن، نمی توانست اقدامی انجام دهد. در همین راستا انجام کار تحقیقاتی برای تدوین استانداردهای ملی شهربازی در دستور کار سازمان ملی استاندارد ایران قرار گرفت.

امضای تفاهم‌نامه همکاری برای ایمن سازی تجهیزات شهربازی‌ها
با توجه به پیچیدگی موضوع و زمانبر بودن تدوین استاندارد ملی، برای اقدام مقطعی و کوتاه مدت به منظور ایمن سازی تجهیزات شهربازی، تفاهم نامه ای بین سازمان ملی استاندارد ایران و وزارت کشور منعقد شد تا براساس آن دستگاههای تابعه وزارت کشور(استانداری ها و شهرداریها) بهره برداران تجهیزات شهربازی را ملزم نمایند تا پیش از انجام بازرسی و تایید وسیله شهربازی بر اساس استانداردهای معتبر بین المللی توسط بازرسان سازمان ملی استاندارد ایران، از وسایل شهربازی استفاده نکنند. این تفاهم نامه هرچند توسط وزیر کشور و رییس وقت سازمان ملی استاندارد ایران امضاء شد اما هرگز توسط دستگاههای تابعه وزارت کشور اجرا نشد.

بی‌مهری در اجرای اجباری استاندارد شهربازی
درسال ۱۳۸۵ تدوین اولین استانداردهای ملی شهربازی به تصویب رسید و از ابتدای سال ۱۳۸۷ اجرای این استانداردها اجباری اعلام شد لیکن از اجباری شدن استاندارد تا اجرای مطلوب آن مسیر طولانی در پیش است. اجرای مطلوب و اثربخش یک استاندارد بیش از آنکه نیازمند ابزار قانونی از قبیل پلمپ و ارجاع به مراجع قضایی باشد نیازمند یک عزم ملی از سوی همه ذینفعان از قبیل تولید کننده، مصرف کننده و ارگانهای ذیربط است و اگر مجموعه عوامل به سهم خود به وظایف خود عمل نکنند، استانداردسازی به نحو مطلوب انجام نمی شود.

اجرای استاندارد شهربازی در آغاز اجرای اجباری آن با بی مهری از سوی سایر عوامل مواجه شد بطوری که آمار موجود نشان می دهد از ابتدای سال ۱۳۸۷ تا شش ماهه اول سال ۸۹ فقط ۵۳۰ بازرسی در کل کشور انجام شد که نتیجه ۱۲۱ بازرسی منجر به قبولی و ۴۰۹ مورد مردود شد ( در حال حاضر ۷۹۷۸ وسیله شهربازی در کل کشور شناسایی شده است)

انجام بازرسی از تجهیزات شهربازی‌ها
در شش ماهه دوم سال ۸۹ طرح انجام بازرسی از تجهیزات شهربازی با استفاده از بودجه طرح طاها (طرح اجرای هماهنگ استاندارد) توسط سازمان ملی استاندارد تصویب شد و بدین ترتیب سازمان ملی استاندارد ایران پرداخت هزینه های اولیه برای آغاز فرآیند استانداردسازی شهربازی را تقبل نمود. انجام این پروژه ملی فصل جدیدی را در استانداردسازی شهربازی آغاز کرد بطوریکه آمار موجود نشان می دهد پس از انجام بازرسی های اولیه با استفاده از بودجه طرح طاها و مشخص شدن عدم انطباق های تجهیزات شهربازی، سازمان ملی استاندارد ایران توانست سایر عوامل مرتبط را متقاعد و در برخی موارد مجبور به اجرای استاندارد نماید همانطور که نمودار زیر نشان می دهد از سه ماهه سوم سال ۹۰ به بعد تعداد بازرسی به هزینه بهره بردار بیشتر از تعداد بازرسی از بودجه طرح طاها می شود. به نحوی که از ابتدای سال ۹۲ همه هزینه های بازرسی توسط بهره بردار پرداخت شده و دیگر دولت در این زمینه هزینه نکرده و این به مفهوم نهادینه شدن اجرای استاندارد شهربازی است.

اما انجام بازرسی به تنهایی در فرایند استانداردسازی فاقد ارزش است مگر اینکه انجام بازرسی منجر به مشخص شدن عدم انطباق ها، انجام اقدام اصلاحی و افزایش سطح ایمنی وسیله شود. سازمان ملی استاندارد ایران با توجه به ماموریت و رسالت خویش در امر استانداردسازی کالاها و خدمات در مسیر رفع عدم انطباق های تجهیزات شهربازی گام های موثری را برداشته است همانگونه که نمودار زیر نشان می دهد همگام با رشد تعداد تجهیزات بازرسی شده، نسبت بین تعداد تجهیزات تایید شده، به کل تجهیزات بازرسی شده از ۱۲ به ۳۸ درصد افزایش داشته است.

وسایل تفریحی بدون تاییدیه استاندارد بیمه نمی‌شود
خوشبختانه در سال ۹۱ با تعامل و همکاری که بین سازمان ملی استاندارد ایران ، سازمان شهرداری های کشور و سازمان بیمه مرکزی برقرار شد و با دستور سازمان شهرداری ها به استانداری های کل کشور، هیچ وسیله تفریحی بدون تاییدیه ایمنی از سوی سازمان ملی استاندارد ایران نباید در مراکز تفریحی نصب شود و براساس نامه سازمان بیمه مرکزی به دستگاههای تابعه ، هیچ وسیله تفریحی بدون دریافت تاییدیه ایمنی از سازمان ملی استاندارد ایران نباید بیمه شود و اینها همه گامهای موثری به شمار می رود که در راستای استانداردسازی مراکز تفریحی برداشته شده است.

راه طولانی تا دستیابی به شرایط مطلوب
با تاکید براین موضوع که ۳۸ درصد ایمن سازی تجهیزات شهربازی رضایت بخش نیست و هنوز راه طولانی تا دستیابی به شرایط مطلوب در پیش است اما آنچه که بیش از فعالیت های سازمان ملی استاندارد ایران در بهبود شرایط استانداردسازی کالاها و خدمات در کشور می تواند موثر باشد، حساسیت و دقت نظر مردم نسبت به استاندارد بودن کالاها و خدمات دریافتی در زندگی روزمره است برهمین اساس می توان گفت سطح نیاز و توقع مشتری به عنوان تعیین کننده ترین معیار در تولید هر کالا یا ارائه هر خدمتی است. بطور خاص در مورد تجهیزات تفریحی، سازمان ملی استاندارد ایران شرایطی را فراهم کرده است که هر ایرانی در هر کجای کشور که با ISAD.ISIRI.ORG.IR باشد می تواند با مراجعه به سامانه استانداردسازی تجهیزات تفریحی به نشانی استفاده از پیوست گزارش های مردمی از تجهیزات تفریحی استانداردسازی شده در سطح کشور مطلع شود و اطلاعات تکمیلی و یا هرگونه نقطه نظری را به سازمان ملی استاندارد ایران ارسال نماید. در این سامانه علاوه بر اطلاعات تجهیزات شهربازی، در مورد تجهیزات زمین بازی مستقر در پارکها و مهدهای کودک نیز اطلاع رسانی شده است.

نصب وسایل بازی بدون اطلاع سازمان ملی استاندارد ایران
در سالهای اخیر حوادث زیادی در تجهیزات شهربازی اتفاق افتاده که بررسی های موجود نشان می دهد بجز مورد اخیر که وسیله دارای تاییدیه از شرکت بازرسی مورد تایید سازمان ملی استاندارد ایران بوده مابقی یا بدون اطلاع سازمان ملی استاندارد ایران در مراکز تفریحی نصب شده(مانند سرسره بادی که در ماههای اخیر دچار حادثه شده و منجر به فوت دو کودک شد) و یا با نتیجه بازرسی مردود یا تاییدیه تاریخ اعتبار گذشته فعالیت می کرده و منجر به بروز حادثه شده است که مصداق عینی آن حادثه شهربازی شورابیل اردبیل در تابستان سال ۹۱ است.

ضعف عملکرد شرکت‌های بازرسی
در مورد حادثه اخیر در شهربازی ارم، از همان ابتدای وقوع حادثه سازمان ملی استاندارد ایران با اعزام دو تیم بازرسی بررسی های خود را در دو حوزه تحلیل علت وقوع حادثه و بررسی مجدد وسیله تفریحی در روزهای شنبه ۲۰ اردیبهشت و دوشنبه ۲۲ اردیبهشت آغاز و از وسیله ترن هوایی بصورت مجدد بازرسی کرد و همچنین شرایط و نحوه بازرسی شرکت بازرسی کننده ای که تاییدیه صادر کرده است را مورد ارزیابی قرار داد. بازرسی های مجدد انجام شده حکایت از ضعف عملکرد شرکت بازرسی کننده و تخلف وی در برخی حوزه ها دارد که پرونده آن شرکت برای متوقف کردن ادامه فعالیت بازرسی از تجهیزات تفریحی در دست اجراست. همچنین انجام بازرسی مجدد در کوتاهترین زمان ممکن از سایر تجهیزاتی که از شرکت فوق تاییدیه معتبر دارند در دستور کار سازمان ملی استاندارد ایران قرار گرفته است. علی رغم تاکید مدیرعامل شهربازی ارم سبز در مصاحبه های رسانه ای مبنی بر اینکه وسیله ترن هوایی (کریزی موس) در حین ساخت و نصب توسط شرکت بازرسی تایید صلاحیت شده سازمان ملی استاندارد ایران ، بازرسی شده و مورد تایید بوده است اما خاطرنشان می شود شرکت مهندسی و بازرسی پنتا برای انجام بازرسی های ساخت و نصب تایید صلاحیت نشده بود و هرگونه تاییدی از سوی آن شرکت در فرایند ساخت و نصب تجهیزات شهربازی فاقد اعتبار است و تخلف آن شرکت در زمینه عدول از دامنه تایید صلاحیت از سوی سازمان ملی استاندارد ایران در دست پیگیری است.

فعالیت ۵۸ مرکز تفریحی در تهران
شهر تهران در حال حاضر دارای ۵۸ مرکز تفریحی دارای تجهیزات شهربازی است که ۱۳ مرکز بیش از ۳۰ وسیله تفریحی، ۱۷ مرکز بین ۲۰ تا ۳۰ وسیله تفریحی، ۸ مرکز بین ۱۰ تا ۲۰ وسیله تفریحی و ۲۰ مرکز دیگر کمتر از ۱۰ وسیله تفریحی دارد.