گرد و غبار، خبرهای خوش پایتخت از هوای سالم و روزهای پاک را زیر سایه برد. گرد و غباری که با آغاز تابستان از معادن شن و ماسه اطراف پایتخت و بیابان‌های حاشیه آن برخاست و بر سر پایتخت بارید، حالا کفه هوای ناسالم را در مقایسه با هوای پاک سنگین‌تر کرده است. به گزارش سازمان کنترل کیفیت هوا، در چهار ماه ابتدایی سال، میزان گرد و غبار تهران فراتر از استاندارد بوده و تعداد روزهای ناسالم پایتخت سه‌برابر روزهای پاک آن. هرچند آمار سازمان کنترل کیفیت هوا حکایت از آن دارد که گردوغبار در ماه‌های ابتدایی سال قدرتمند ظاهر شده و تعداد روزهای ناسالم سه‌برابر روزهای سالم است، اما وضع هوای پایتخت در مقایسه با سال‌هایی که تهران در آلودگی غرق بود، وضع بسیار خوب و حتی می‌توان گفت آمار قابل دفاعی دارد.
به گفته معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران، «از اول سال تاکنون هوای پایتخت ٦ روز پاک، ١٠٣ روز سالم و ٢٦ روز ناسالم بوده است. سال گذشته در همین دوره زمانی، هوای تهران تنها دو روز پاک داشت، ٩٧ روز سالم و ٣٦ روز ناسالم. به عبارتی از چهار ماه ابتدایی سال، بیش از یک ماه آن هوا در شرایط ناسالم قرار داشت و تنفس برای تمامی گروه‌ها، ناسالم بود.»
محمد رستگاری، با اشاره به این‌که در‌سال جاری، دلیل روزهای ناسالم گرد و خاک که عامل طبیعی محسوب می‌شود بوده است، می‌گوید: «سال گذشته در کنار عوامل طبیعی هوای ناسالم، منابع احتراقی که سوخت هم شامل آن می‌شود در تعداد روزهای ناسالم دخیل بوده است.» او ادامه می‌دهد: «از ابتدای سال دو روز غلظت ذرات معلق هوا بسیار زیاد بوده است. نخستین بار نهم تیرماه بود. روزی که طوفان گرد و خاک به تهران آمد. در آن روز غلظت ذرات ١٩١ بود.
همچنین در هفتم مردادماه هم غلظت گرد و غبار از ١٥٠ گذشت و برای تمامی گروه‌ها ناسالم شد. منشأ این دو آلودگی طبیعی بود، اما تنها معادن شن و ماسه اطراف پایتخت در وقوع این طوفان دخیل نبودند.» معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران، درخصوص این‌که چه عوامل دیگری در افزایش گرد و خاک و ذرات معلق هوا موثرند، می‌گوید: «تنها معادن عامل گرد و خاک نیستند، هر چند برای کنترل آنها مصوبه‌ای در ستاد کاهش آلودگی هوا به تصویب رسیده و قرار است این معادن رصد شده و با آنها برخورد شود. اراضی بیابانی و کشاورزی هم در این امر موثرند. رطوبت باعث چسبندگی خاک می‌شود.
وقتی رطوبت کاهش یابد، چسبندگی خاک از بین می‌رود و کوچکترین وزش بادی، خاک را به حرکت درمی‌آورد. در این میان، اراضی کشاورزی هم که شخم زده شده و سپس رها می‌شوند، به دلیل از دست دادن پوشش گیاهی خود، مستعد حرکت می‌شوند و عامل بروز گرد و خاک هستند. خوشبختانه با بهبود کیفیت سوخت، منابع احتراقی سهم کمتری در آلودگی هوای پایتخت داشته‌اند.»
رستگاری در پاسخ به این‌که آلوده‌ترین سال پایتخت در سال‌های اخیر چه سالی بوده، یادآور می‌شود که «در‌سال ٩٠، حدود ٦٠درصد روزهای سال هوا در شرایط ناسالم بوده است. در‌سال ٩١ هم ٤٠درصد روزها هوا ناسالم گزارش شده است. تا ١١ مرداد سال ٩٢ هم ٢٦درصد روزها ناسالم بود که این آمار در سال‌جاری بهبود پیدا کرده و به ١٩درصد کاهش پیدا کرده است. با توجه به این‌که معمولا در شش ماه دوم سال هوای ناسالم ناشی از احتراق است و درحال حاضر هم کیفیت سوخت کشور بهتر شده، امسال در مقایسه با سال‌های قبل وضع بهتری خواهیم داشت، چرا که بارندگی‌های پاییز چسندگی خاک را به همراه خواهد آورد و هوای ناسالم ناشی از منابع طبیعی را در نیمه دوم سال شاهد نیستیم.»
هوای ناسالم ٣ برابر هوای پاکگزارشهای خوب و امیدوارکننده از وضع هوای پایتخت درحالی است که بنا بر گزارشی که شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران تهیه، تدوین و منتشر کرده است، در ٤ ماه گذشته تنها ٦ روز هوای تهران پاک بوده، در صورتی که ١٨ روز هوا برای گروه‌های حساس جامعه ناسالم و یک روز نیز کاملا ناسالم بوده است. به گزارش مهر، در این گزارش آمده است، در ساعات پایانی روز نهم تیر که شاهد وقوع پدیده گرد و غبار در تهران بودیم، شاخص ذرات معلق به ١٩١ رسید، درصورتی‌که بیشترین میزان ذرات معلق که در‌سال گذشته در تهران به ثبت رسید، ١٧٠ بوده است.
این گزارش می‌افزاید: هرچند وضع کیفیت هوای تهران در‌سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته مطلوب‌تر شده اما چندین بار در‌سال جدید شاهد وقوع پدیده گرد و غبار شدید در تهران بودیم. بنا بر این گزارش، به ترتیب مناطق ١٦ در جنوب، ٤ در شمال شرق و ٢ در غرب تهران، شاهد اوج غلظت ذرات معلق در زمان وقوع پدیده گرد و غبار بوده‌اند و بیشترین میزان ذرات معلق در آنها به ثبت رسیده که غلظت آن بسیار فراتر از میزان استاندارد بوده است.
افزایش ٣برابری مجازات آلایندگی‌های هواسهبرابر بودن، تعداد روزهای ناسالم در مقایسه با روزهای پاک درحالی طی چهار ماه نخست سال جاری به ثبت رسیده است که لایحه هوای پاک برای تصویب نهایی به مجلس ارایه شده است و قرار است، جرایم و مجازات‌های آلایندگی هوا در برخی موارد تا سه‌برابر افزایش یابد. سعید متصدی معاون انسانی سازمان محیط‌زیست با اشاره به این‌که این لایحه در کمیسیون‌های فرعی و اصلی زیربنایی صنعت و محیط‌زیست دولت بررسی و تصویب شده است و نهایتا ماه گذشته به هیأت دولت فرستاده شده به مهر می‌گوید: «این لایحه با نظر اکثر اعضای هیأت دولت تنظیم و به‌زودی به مجلس ارایه می‌شود تا با طی مراحل قانونی تصویب و ابلاغ شود. در این لایحه یکی از مهم‌ترین مواردی که اصلاح شده به‌روزرسانی قوانین تبصره‌ها و آیین‌نامه‌هاست که با توجه به تعاریف جدید از منابع تولید آلایندگی هوا تعریف شده‌اند.» به گفته او یکی از مهم‌ترین موارد اصلاح‌شده در لایحه هوای پاک اصلاح قانون معاینه فنی خودروهاست که از پنج‌سال برای خودروهای نو به سه‌سال کاهش یافته است. همچنین از آنجایی که در قوانین پیشین مربوط به آلودگی هوا درخصوص منابع خانگی آلودگی هوا اشاره‌ای نشده بود یکی از مواردی که در لایحه جدید افزوده شده پایش منابع خانگی آلوده‌کننده هواست.
رصد بیماری‌ها و مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوااو بررسی بیماری‌ها و آمار مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا را از دیگر موارد تأکیدشده در لایحه هوای پاک دانست و گفت: همچنین تکمیل شبکه‌های پایش آلاینده‌های هوا شامل پایش امواج، پرتوهای یون‌ساز و پرتوهای غیریون‌ساز از دیگر مواردی است که در این لایحه آورده شده تا سازمان محیط‌زیست بتواند با استناد به این لایحه با اقتدار بیشتر و داده‌های کافی درخصوص این آلاینده‌ها به‌خصوص امواج تصمیم‌گیری کند. متصدی تصریح کرد: در این قانون افزایش جرایم و مجازات‌ها برای بازدارندگی فعالیت‌هایی است که باعث تخریب محیط‌زیست و انتشار آلاینده‌ها می‌شود توجه ویژه‌ای شده به‌گونه‌ای که در بخشی از موارد جرایم واحد‌های آلاینده تا سه‌برابر قوانین قبلی افزایش یافته است.
معاون انسانی سازمان محیط‌زیست همچنین استانداردسازی خودروها و سوخت را از دیگر موارد مورد تأکید این قانون برشمرد و افزود: علاوه بر این‌که خودروسازان ملزم هستند تا شهریور امسال تمام خودروها را براساس استاندارد یورو ٤ تولید کنند باید تا پایان سال ٩٧ خودروهای سبک و بنزینی نیز تولیدات خود را از استاندارد یورو ٤ به استاندارد یورو ٥ ارتقا دهند. او تصریح کرد: همچنین خودروهای سنگین و دیزلی نیز در سال‌های ٩٤ تا ٩٦ باید براساس استاندارد یورو ٣، ٩٦ تا ٩٨ یورو ٤، ٩٨ به بعد با استاندارد یورو ٥ تولید شده و موتورسیکلت‌ها نیز تا‌سال ٩٦ با استاندارد یورو ٣ و از آن به بعد با استاندارد روز اروپا بایستی تولید شوند. متصدی در پاسخ به این‌که در لایحه هوای پاک برای ریزگردها و ذرات معلق به‌عنوان منابع جدید و اصلی آلودگی هوا در سال‌های اخیر مواد خاصی در نظر گرفته شده گفت: در قوانین قبلی منابع آلاینده هوا همگی انسان ساخت بودند و به منابع طبیعی آلودگی هوا ازجمله ریزگردها، خاکستر‌های آتشفشانی آتش‌سوزی جنگل‌ها آئروسول‌های دریایی اشاره‌ای نشده بود که در لایحه جدید هوای پاک این منابع در نظر گرفته شده و برای مقابله با آن راهکارهایی همچون مدیریت منابع آب، کاشت درختان و افزایش فضای سبز تأکید شده است.
