شتاب تولید جشنواره‌های سینمایی در یک دهه اخیر در شرایطی افزایش یافته که بیشتر این رویداد‌ها فاقد کیفیت حداقلی متناسب با لفظ «بین‌المللی» هستند و این برنامه‌ها به سمتی رفته که راه‌اندازی هر جشنواره سینماییِ تازه به چشم یک کسب‌وکارِ تازه دیده می‌شود و کمک حداقلی نیز به رشد سینمای ایران یا جلب توجه جهانی، قاره‌ای یا منطقه‌ای به سینمای ایران نشده است.
به گزارش «تابناک»، اگر نیم نگاهی به جشنواره‌های بین‌المللی سینمایی در ایران داشته باشیم، با این واقعیت تلخ روبه‌رو می‌شویم که این لفظ بیشتر جنبه دلخوشی دادن به خود دارد و در حقیقت هیچ رویداد بین‌المللی به معنای واقعی کلمه در سینمای ایران برگزار نشده و با این رویکرد کنونی بعید است حداقل در دهه پیش روی، جشنواره‌ای با قواعد و استانداردهای معمول جشنواره‌های بین‌المللی برگزار شود.
همان گونه که پیش از نیز گفته شده، در بخش بین‌الملل جشنواره فجر به عنوان مهم‌ترین جشنواره سینمایی کشور و همچنین در بخش بازارچه بین‌المللی این رویداد، همواره مهمان‌های ثابتی به ایران آمده‌اند که تنها نقش توریست را بر عهده داشته‌اند و با این تغییرات دست‌کم بخشی از اعتبارات هر ساله که صرف گردش این گروه کوچک می‌شده نیز صرف امور جدی‌تری می‌شود که به بهبود موقعیت مهم‌ترین رویداد فرهنگی سالیانه کشور کمک خواهد کرد.
همچنین بر خلاف قواعد جشنواره‌های بین‌المللی، بخش اصلی جشنواره فیلم فجر هیچ‌گاه بین‌المللی نبوده و بخش فرعی به عنوان بخش بین‌المللی در نظر گرفته شده و بر خلاف جشنواره‌های مطرح بین‌المللی، هیچ فیلم مطرح بین‌المللی به این رویداد عرضه و در جشنواره فجر رونمایی نشده و باز هم بر خلاف جشنواره‌های مطرح بین‌المللی به دلیل ملاحظات کشورمان، هیچ فیلم بین‌المللی بدون ممیزی اکران نشده و همین فیلم‌های خارجی روز نیز که رایت نمایششان در جشنواره خریده شده (اتفاقی غیرمعمول در جشنواره‌ها)، ممیزی می‌شوند.
بنابراین عملاً بخش بین‌المللی مطابق با قواعد بین‌المللی حتی در جشنواره بین‌المللی فجر نیز وجود نداشته و تنها یک ردیف هزینه سنگین برای چند میهمان خارجی در هر دوره بوده که اندک خاصیتی نیز در بازتاب و اثرگذاری این رویداد نداشته‌اند و تازه، این مهم‌ترین جشنواره بین‌المللی سینمای کشورمان است و بنابراین سایر جشنواره‌های سینمایی که ادعای بین‌المللی می‌کنند، اساساً همین موقعیت را نیز ندارند.
راهی که جشنواره‌های بین‌المللی سینمای ایران، یک شبه می‌‌پیمایند
با این حال، عطش جوایز بین‌المللی بر برخی فیلمسازان و گروه‌ها آنچنان مستولی شده که هر دورهمی فیلمسازان که می‌تواند عنوان میهمانی، جشن یا در خوشبینانه‌ترین تعبیر، گردهمایی لقب بگیرد، نام جشنواره به خود گرفته و در درجه بعد با چند میهمان نه چندان مطرح خارجی، مشمول لفظ بین‌المللی شده و متأسفانه به‌کارگیری چنین الفاظی برای هر رویدادی، تنها منجر به لوث شدن رویدادهای فرهنگی و به ویژه سینمایی شده است.
نکته تأسف آور اینکه برخی از این جشنواره‌ها با استفاده از نمایندگان کشورهای افغانستان، پاکستان، عراق، سوریه و ترکیه بین‌المللی می‌شوند و حقیقتاً به جز ترکیه با تک ستاره فیلم‌سازی‌اش، سایر این کشور‌ها با وجود محترم بودنشان، چه جایگاهی در سینمای کنونی دنیا دارند و رویدادی که با حضور سینماگران نه چندان مطرح این کشور‌ها بین‌المللی شود، چه میزان حتی در سطح منطقه اثرگذاریِ عینی خواهد داشت؟
حقیقتاً وقتی این جشنواره‌ها عقبه‌ای ندارد و متولیانشان برای برگزاری آنها ـ به رغم ادعای استقلال مالی برخی از این رویداد‌ها ـ همچنان چشم به اعتبارات حاکمیتی و دولتی و شبه دولتی دارند، جوایز آنها از چه اعتباری برخوردارند و چه موقعیت ویژه‌ای برای دریافت کنندگانش ایجاد می‌کنند و آیا فخر فروختن به این جوایز، خودفریبی نیست؟ حقیقتاً جشنواره‌ای که حتی کپی رایت فیلم‌های خارجی که پخش می‌کند را نیز نمی‌خرد و بدیهی‌ترین مسأله اخلاقی را نیز در این حوزه رعایت می‌کند، حکم «هیاهوی فراوان برای هیچ» را ندارد؟
البته یقیناً برخی از برگزارکنندگان تعدادی از این جشنواره‌ها، از این وضعیت استقبال می‌کنند چرا که به هر حال این جشنواره‌ها برای برخی به دکانی دونبش بدل شده که هر سال اصرار به برگزاری‌شان دارند و از دل برخی از این دورهمی‌ها نیز اتفاقات تازه‌اش شکل می‌گیرد که بلافاصله با لفظ بین‌المللی گره می‌خورد و این یک اتفاق خطرناک است که تنها بخشی از بودجه فرهنگی سالیانه کشور را بدون خروجیِ مشخصی هدر خواهد داد.
با این اوصاف، آیا بهتر نیست بودجه این دورهمی‌ها را قطع کنیم و در عین حال که استفاده از لفظ جشنواره و بین‌المللی را برای رویدادهای فرهنگی به ویژه جشنواره‌های سینمایی قانونمند و دارای یک استاندارهای کمی و کیفی کنیم، اعتباراتی را که به این به اصطلاح جشنواره‌های بین‌المللی اختصاص می‌یابد، صرف برگزاری یک رویداد بین‌المللی با استانداردهای جشنواره‌های بین‌المللی کن، ونیز یا برلین کنیم که فیلمسازان مطرح جهانی آرزو رونمایی فیلم‌هایشان را در افتتاحیه چنین جشنواره‌ای داشته باشند و تنها و تنها این رویداد با لفظ بین‌المللی گره بخورد؟
به زعم یکی از کار‌شناسان، فرانسه با جشنواره بین‌المللی کن، آلمان با جشنواره بین‌المللی برلین، ایتالیا با جشنواره بین‌المللی ونیز، کانادا با جشنواره بین‌المللی تورنتو، کره جنوبی با جشنواره بین‌المللی سئول و ژاپن با جشنواره بین‌المللی توکیو مطرح هستند و هر کدام از این جشنواره‌ها نیز بنا بر استاندارد‌ها و مشترکات قابل توجه در یک مسیر برای برتری رقابت می‌کنند. آیا با حذف بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر از دوره سی و سوم، «جشنواره بین‌المللی فیلم تهران» با همان استانداردهای بین‌المللی چنین رویدادهایی برگزار خواهد شد؟
دکان دونبش