فضاي مجازي يکي از ابزارهاي جديد تکنولوژي است که بخشي از زندگي مدرن را به خود گره زده است و تمامي‌کشورها از اين ظرفيت نهايت استفاده را مي‌برند. اما در همين فضا اتفاقاتي مي‌افتد که گاهي غير‌اخلاقي و شايد هم غير‌انساني است، اما اهميت حضور ارتباط در فضاي مجازي را نمي‌توان منکر شد.
به گزارش مردم سالاری، با اين وجود نسبت به فضاهاي مجازي همچون وايبر يا واتس آپ موضع‌گيري‌هايي صورت گرفت که تازه‌ترين آنها دستور ضرب‌الاجل غلامحسين محسني اژه‌اي معاون اول قوه قضائيه براي مسدودسازي محتواي مجرمانه شبکه‌هاي اجتماعي بوده است. وي در نامه‌اي خطاب به وزير ارتباطات اعلام کرد: در اجراي دستور رياست محترم قوه قضائيه آيت‌الله صادق آملي لاريجاني ظرف مدت حداکثر يک ماه نسبت به فراهم‌آوري زمينه و بستر فني مورد نياز مسدودسازي و کنترل اطلاعاتي موثر شبکه‌هاي اجتماعي داراي محتواي مجرمانه اقدام عاجل صورت پذيرد، در غير اين صورت قوه قضائيه در راستاي وظايف ذاتي خود نسبت به مسدودسازي شبکه‌هاي اجتماعي ياد شده اقدام مقتضي به عمل آورده و با متخلفين از دستورات قضائي در هر رده‌اي طبق قانون برخورد خواهد کرد.
در اين رابطه معاون قضايي دادستان کل کشور در امور فضاي مجازي دلايل نامه معاون قوه قضاييه به وزير ارتباطات را اعلام کرد و گفت: براي مسدود نشدن کامل برنامه‌هاي نرم افزاري موبايل وزارت ارتباطات بايد امکاناتي را براي فيلتر محتواي مجرمانه ايجاد کند.
دکتر عبدالصمد خرم‌آبادي در گفت‌وگو با مهر افزود: در اواخر سال گذشته يکي از مراجع قضايي دستور فيلتر واتس‌آپ را به لحاظ کثرت محتواي مجرمانه صادر کرده بود اما وزارت ارتباطات براي اجراي آن مهلت خواست. در هفته‌هاي اخير نيز مطالبي داير بر اهانت به ساحت حضرت امام‌خميني(ره) در اپليکيشن وايبر و واتس‌آپ منتشر شد که در جلسه کار گروه مطرح شد ولي وزارت ارتباطات اعلام کرد به لحاظ اينکه سرور اين نرم‌افزار در خارج از کشور است امکان فيلتر صفحات مورد نظر وجود ندارد.
وي گفت: قوه قضاييه نمي‌تواند دست روي دست گذاشته و شاهد وقوع اينگونه جرايم باشد لذا اين اتفاقات موجب چنين مکاتباتي بين معاون اول محترم قوه قضاييه و وزارت ارتباطات شده است. وي افزود: با عنايت به اينکه در حال حاضر وزارت ارتباطات امکان فيلتر و مسدودسازي صفحات داراي محتواي مجرمانه داخل شبکه‌هايي مانند وايبر، واتس‌آپ و... را ندارد از اين رو قوه قضاييه در اجراي ماده 21 قانون جرايم رايانه‌اي به وزارت ارتباطات اعلام کرده است تا امکانات لازم را براي فيلترينگ صفحات مجرمانه فراهم کند. همانگونه که در نامه معاون اول محترم قوه قضاييه ذکر شده است اگر وزارت ارتباطات نتواند در مدت تعيين شده امکان فيلتر صفحات مجرمانه نرمافزارهاي مذکور را فراهم کند، قوه قضاييه ناچار است کل نرم‌افزار را فيلتر کند.
دبير کارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه گفت: اگر قرار باشد ديگران ارتباطات مردم کشور ما را تأمين کنند و ما نظارتي بر فضاي مجازي کشور خود از جهت فيلتر محتواي مجرمانه نداشته باشيم اين به معناي حاکميت ديگران بر فضاي مجازي کشور ما است که با استقلال کشور منافات دارد و قوه قضاييه نمي‌تواند شاهد نقض حاکميت و استقلال کشور باشد. وي گفت: نامه معاون اول محترم قوه قضاييه به وزارت ارتباطات دو جنبه ايجابي و سلبي دارد. از سويي از وزارت ارتباطات خواسته تا از بخش خصوصي براي ايجاد نرم افزارهاي مشابه داخلي حمايت کند تا مردم مجبور به استفاده از نرمافزارهاي خارجي نباشند و از سوي ديگر خواستار ايجاد امکانات لازم براي مسدودسازي صفحات داراي محتواي مجرمانه از نرمافزارهاي مربوط به شبکه‌هاي اجتماعي خارجي مورد استفاده در کشور شده اند، در صورتي که بخش دوم عملي نشود، قوه قضاييه دستور فيلتر کل اين نرمافزارهاي خارجي را براي جلوگيري از استمرار جرايم صادر خواهد کرد و اگر اين دستورها اجرا نشود همانگونه که معاون اول در نامه خود اشاره کرده با متخلفين در هر رده‌اي که باشند برخورد خواهد شد.
مقابله با وايبر دوام ندارددر اين رابطه يک پژوهشگر حوزه روزنامه‌نگاري و رسانه‌هاي آنلاين با اشاره به اينکه بحث‌هايي که امروز درباره ابزارهاي ارتباطي جديد مطرح مي‌شود، مشابه بحث‌هايي است که يک دهه پيش درباره وبلاگ جريان داشت، مي‌گويد: اين مقابله‌ها دوامي‌ندارد و نمي‌شود جلوي تکنولوژي ايستاد. هميشه در جامعه ما همين بوده است؛ موج و مخالفت‌هايي ايجاد مي‌شود، ولي دوام نخواهد داشت. مصطفي قوانلو قاجار در گفت‌وگو با ايسنا، گفت: در حال حاضر نوع جديدي از ابزارهاي رسانه‌اي به بازار آمده که با استفاده از آنها دسترسي آزاد به اطلاعات براي کاربران بسيار راحت‌تر شده و به واسطه آنها فضاي جديدي براي انتقال اطلاعات ايجاد شده است. متأسفانه افراد تصميم‌گيرنده و ذي نفود توجه نمي‌کنند که مسأله، محتواي رد و بدل شده در اين شبکه‌ها نيست، مسأله‌ي اصلي، ابزارهايي است که هر روز با شکل جديدي به اين عرصه مي‌آيند و نمي‌شود آنها را متوقف کرد. او با تاکيد بر اينکه موج استفاده از وايبر هم به‌زودي فرو مي‌نشيند، گفت: امروز ديگر کسي درباره وبلاگ بحث نمي‌کند و حتي نهادهاي رسمي و دولتي وبلاگ دارند. خاصيت بشر اين است که وقتي با ابزار جديدي روبه‌رو مي‌شود، ترس دارد چون به آن آگاهي ندارد و نداشتن آگاهي باعث ترس مي‌شود. در تاريخ ايران مثال‌هاي بسياري وجود دارد از فناوري‌هايي که وارد جامعه ايران شده و در ابتدا با ترس و واکنش منفي روبه‌رو بوده، اما به‌تدريج پذيرفته شده است.
قوانلو قاجار درباره تأثير نرمافزارهاي ارتباطي بر رسانه‌ها و جريان اصلي رسانه‌اي گفت: وايبر و ابزارهاي جديد نمي‌توانند رسانه و رقيب رسانه‌هاي جريان اصلي باشند. در ايران هم «پرس‌تي‌وي» از وايبر و واتس‌آپ استفاده مي‌کند و به بينندگانش مي‌گويد با استفاده از ابزارها براي اين شبکه خبر بفرستند.
اين مدرس روزنامه‌نگاري گفت: افرادي هستند که از اين طريق ارتزاق و براي محصولاتشان تبليغ مي‌کنند. اگر اين ابزارها متوقف شوند، تعداد زيادي از اين افراد ضرر مي‌کنند. از اين گذشته چرا به اين نکته توجه نمي‌شود که مي‌توان از طريق اين ابزارها، پيام‌هاي اجتماعي مثبتي منتقل کرد؛ مثلا در بحران آب با استفاده از ويدئوهاي آموزشي، روش درست الگوي مصرف آب را ترويج کرد. چرا منتقدانِ اين نرم‌افزارها، پيام‌هاي اخلاقي و مذهبي را با اين ابزارها منتقل نمي‌کنند؟
او سپس درباره افراد و گروه‌هايي که منافع‌شان با تکنولوژي‌هاي جديد به خطر افتاده است، گفت: وقتي شما ابزاري به نام وايبر داشته باشيد، به درآمد اس‌ام‌اس (پيامک) و بخشي از درآمد شرکت‌هاي اينترنتي که بر انتقالِ داده از طريق تلفن، متمرکز هستند، لطمه وارد مي‌شود. زماني کارت‌هاي اينترنتي وجود داشت که از طريق آنها با خارج از کشور صحبت مي‌شد. الآن با وجود وايبر، ديگر کسي از آن کارت‌ها استفاده نمي‌کند و منافع و درآمد شرکتي که آن را عرضه مي‌کرد، به خطر افتاده است. وي گفت: مطمئن باشيد تا 10 سال آينده، انواع ديگري از ابزارها به وجود مي‌آيند که سرعت گردش اطلاعات را آنقدر بالا خواهد برد که وايبر و واتس‌آپ را حذف خواهند کرد.
قوانلو قاجار درباره راهکار حل اين مسأله اظهار کرد: راه‌حل ساده اين است که اگر فکر مي‌کنند اين ابزارها کارکرد منفي دارد، نرم‌افزار ديگري بسازند که قابليت‌هايي داشته باشد و مردم از آن استفاده کنند.
من که فیلترشکن دارم! 