جام‌جم نوشت:
در همه جای دنیا بازیگران برای حضور در یک فیلم، دستمزدی مشخص و معین می‌گیرند. دستمزدهایی با رقم‌ها و صفرهای مشخص که هیچ چیزش پنهان نیست. شاید تنها در برخی کشورها این موضوع نادیده گرفته می‌شود و در پرده‌ای از ابهام باقی می‌ماند.
سال‌هاست که در کشور ما نیز، میزان دستمزد بازیگران بحث و حاشیه‌های داغی داشته است. دستمزدی که فقط روی چند برگ کاغذ مشخص است و تقریبا هیچ بازیگری رقم آن را فاش نمی‌کند. در این میان برخی بازیگران برای حضور در فیلم‌های سینمایی و تلویزیونی مختلف، پیشنهادهایی با ارقام و اعداد عجیب وغریب مطرح می‌کنند که باعث دلخوری کارگردانان و تهیه‌کنندگان می‌شود. در مواقعی هم پیش آمده است که از انتخاب آن بازیگر چشم‌پوشی می‌کنند، آن هم فقط به خاطر رقم بالای دستمزدش. البته نباید حضور عوامل دیگر چون تصویربردار، گریمور، صدابردار و از همه مهم‌تر فیلمنامه‌نویس را که برای مطرح شدن یک بازیگر نقش اساسی دارند، فراموش کرد. گاهی دیده می‌شود این عوامل با کمترین دستمزد در پروژه حضور می‌یابند، اما درنهایت موفقیت آن اثر تنها نصیب بازیگران می‌شود و بس.
بتازگی هم با ورود سرمایه‌گذارانی برای ساخت آثار تلویزیونی، مشکلات تازه‌ای برای ورود نابازیگران دراین عرصه پیش آمده که برخی تهیه کنندگان را مجبور به پذیرفتن حضور این افراد در پروژهها کرده است. احتمالا با ادامه این روند دیگر جایی برای افراد پیشکسوت و با تجربه‌ای که عمر خود را سال‌ها در این راه صرف کرده‌اند، نمی‌ماند. متاسفانه تا امروز کمتر مسئولی توانسته با این بی‌نظمی‌ها مقابله کند که امیدواریم در آینده‌ای نزدیک قوانینی اتخاذ شود و بازیگران در محیطی مناسب جلوی دوربین حاضر شوند. پرونده این هفته قاب کوچک به دستمزد بازیگران اختصاص دارد.به همین دلیل با چند هنرمند دراین باره گفت‌وگو کرده‌ایم که می‌خوانید:
سابقه و شهرت دستمزدها را تعیین می‌کند
جواد افشار، کارگردان سریال‌های تلویزیونی پرمخاطبی چون مادرانه، گل یا پوچ و لبه آتش درباره معیارهای پرداخت دستمزد بازیگران می‌گوید: معیار تعیین دستمزدها در تجربه، سابقه، شهرت، محبوبیت و معروفیت بازیگران است. الگوی خاصی هم ندارد و گاهی آنچه که حق است، در پرداخت‌ها ادا نمی‌شود. اما می‌شود آن را ساماندهی کرد. در این زمینه هرگز نباید حضور بازیگران پیشکسوت را نادیده گرفت و باید با توجه به کسوت و تجربه آنها، دستمزدها تعیین شود.
افشار درخصوص رسانه‌ای نشدن میزان دستمزدها هم می‌گوید: رسانه‌ای شدن میزان دستمزد بازیگران به ایجاد شکاف و اختلافاتی منجر خواهد شد.مثلا این‌که بازیگری در یک ماه 20میلیون تومان و بازیگر دیگری ده میلیون تومان بگیرد، تنها باعث کدورت می‌شود که مناسب نیست. باید قبول کنیم این فراز و فرود دستمزدها در تمامی مشاغل رایج است و در زمینه بازیگری به نسبت محبوبیت و پذیرش مخاطبان صورت می‌گیرد.
ضعف کار با حضور سوپراستار‌ها پوشیده نمی‌شود
کارگردان سریال کیمیا که این روزها در حال تصویربرداری است، درباره رویکرد برخی تهیه‌کنندگان در انتخاب بازیگران نیز می‌گوید: در برخی مواقع تهیه‌کنندگان برای دیده شدن آثارشان، فقط به بازیگران چهره دستمزدهای بالا پیشنهاد می‌کنند تا احیانا دیگر ضعف‌های کار را بپوشانند. اما با این روند نه‌تنها به کار ضربه می‌زنند، بلکه باعث تخریب سقف قراردادها و ازهم پاشیدن نظم کاری می‌شوند.
او ادامه می‌دهد: به نظرم هر بازیگر به خاطر خودش و شخصیتی که دارد، اجازه نمی‌دهد با پیشنهادهای سطحی و موقتی، ارزش و اعتبارش زیر سوال برود. بنابراین با سنجش مناسب، مسیر درست را برای ارتقا و محبوبیت خود در بین مردم پیدا می‌کند.
تلویزیون جزئی از منافع مردم است
علی لدنی، تهیه‌کننده آثاری چون معمای شاه و از یاد رفته به این موضوع از زاویه دیگری نگاه می‌کند. او می‌گوید: تلویزیون جزئی از منافع مردم است و ما با دفاع از حقوق مردم نباید اجازه دهیم برخی از افراد ناکارآمد به این عرصه وارد و باعث تخریب آن شوند. البته تلویزیون چارچوب‌های خاص خودش را دارد و از زمان انتخاب بازیگر، مدیران این سازمان از میزان دستمزدهای توافق شده مطلع هستند که این خود مانع بروز برخی ناهماهنگی‌ها در زمینه فراز و فرود‌های غیرمنطقی در حوزه دستمزدهاست.
او درخصوص نحوه انتخاب بازیگران برای حضور در آثارش هم می‌گوید: من همیشه انتخاب بازیگران را به عهده کارگردان می‌گذارم و هرگز در این زمینه ورود نمی‌کنم. چون این انتخاب را حق کارگردان کار می‌دانم و در نهایت هم با دستمزدی متعادل با تمامی عوامل قراردادها را تنظیم می‌کنم.
به نظر من پیشنهادهای غیرمنطقی برخی بازیگران برای حضور در پروژه‌ای فقط حرفه آنها را زیر سوال می‌برد و جز خراب کردن کارنامه کاری شان برای آنها پیامد مثبتی نخواهد داشت. زیرا علاوه بر این‌که درحق بینندگان اجحاف کرده، باعث تخریب محبوبیت خود در ذهن مخاطب شده است.
متر و اندازه‌ای وجود ندارد
حسین باقریان، مدیرتولید مجموعه تلویزیونی گذر از رنج‌ها درباره قانون پرداخت دستمزدها می‌گوید: راستش در این زمینه داشتن قانون، کاری از پیش نمی‌برد؛ چراکه شما نمی‌توانید بازیگران را دسته‌بندی کنید. در برخی موارد بازیگران به دلیل رفاقتی که با سازنده کار دارند، دستمزد کمتر و در برخی مواقع هم به دلیل چهره و شهرتی که دارند، دستمزد بالاتری را طلب می‌کنند. این فراز و فرودها خاص این حرفه است و نمی‌توان متر و اندازه‌ای را برای آن در نظر گرفت.
او در مورد شفاف بیان نشدن دستمزد بازیگران هم می‌گوید: هیچ‌گاه نمی‌توان این انتظار را داشت که بازیگران میزان دستمزد خود را عنوان کنند، چون در مواقعی به دلیل دوستی‌هایی که دارند، ممکن است رقم کمی را با تهیه‌کننده قرارداد ببندند و اگر این رقم بیان شود، بازیگر برای قرارداد کاری بعدی خود دچار مشکل می‌شود و نمی‌تواند به نسبت زحمتی که متحمل می‌شود، دستمزدی دریافت کند. به نظر من این مقوله حریم شخصی بازیگران است و در تمامی دنیا به همین شکل رفتار می‌شود.
باقریان درخصوص چارچوب تلویزیون برای تعیین دستمزدها تصریح می‌کند: رویکرد تلویزیون نسبت به این موضوع متفاوت است و برای هر سریال سقفی تعیین شده که نمی‌توان فراتر از آن رفت و مدیران از زمان انتخاب بازیگران و میزان دستمزدهای آنها مطلع هستند. به همین دلیل رقم‌ها به گونه‌ای منطقی‌تر از سینما بیان می‌شود، اما سینما قانون و چارچوب‌های خاص خودش را دارد.
دستمزدها به نسبت کیفیت تعیین شود
سپیده خداوردی بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر نیز درخصوص تغییر ساختارها در این حوزه می‌گوید: متاسفانه امروزه همه چیز تغییر کرده و به جای بهبود ساختارها و نگه داشتن حرمت پیشکسوتان در عرصه هنر فقط به سود پایانی آثار توجه می‌شود. من از سال 79 وارد این هنر شدم، در آن زمان ساختار‌های مشخصی برای کار وجود داشت و دستمزدها به نسبت کیفیت تعیین می‌شد و در پایان نیز شاهد ارتقای کار بودیم. اما متاسفانه امروزه همه چیز جابه‌جا شده است و به نظرم باید به این مشکلات به صورت ریشه‌ای تر پرداخته شود تا چنین فضایی از عرصه هنر دور شود. چون شأن و شخصیت این هنر خیلی باارزش‌تر از این حرف‌هاست و نباید اجازه دهیم افراد سودجو این مسیر را آلوده کنند.
او درخصوص میزان پیشنهاد دستمزد برای بازیگری دراین روزها می‌گوید: متاسفانه خیلی چیزها در این مسیر تغییر کرده است. در گذشته زمانی که دعوت به کاری می‌شدیم، ابتدا فیلمنامه را برایمان می‌فرستادند و پس از مطالعه و قبول آن درخصوص بقیه برنامه‌ها مذاکره می‌کردیم. اما امروزه فیلمنامه‌ای وجود ندارد و فقط در چند سیناپس موضوع سریال توضیح داده می‌شود. تهیه‌کننده کار دستمزد ده سال گذشته را به بازیگر پیشنهاد می‌کند که این دیگر بشدت آزاردهنده است. با نبود فیلمنامه کامل و این‌که نمی‌دانی در سریال باید چه موقعیت‌هایی را بازی و تجربه کنی و با دست‌کم13 ساعت کار مداوم و مشکلاتی که پیش روی شماست، باید قیمت سال‌های گذشته را قرارداد ببندی و در نهایت به این تصمیم می‌رسی که کار نکردن بهتر از حضور در چنین موقعیت‌هایی است.
او خاطرنشان می‌کند: امیدوارم مسئولان این مشکلات را از ریشه ساماندهی کنند و جلوی برخی باندبازی‌ها و کنار گذاشتن پیشکسوتان و هنرمندانی را که مدت‌ها در این زمینه هنرمندانه و شرافتمندانه کار کرده‌اند و بگیرند.
نباید میزان دستمزدها رسانه‌ای شود
کورش تهامی، بازیگر آثاری چون زیر تیغ و ساعت شنی هم به سوءاستفاده برخی سرمایه‌گذاران و تحت‌فشار قراردادن تهیه‌کنندگان برای حضور بازیگران غیرحرفه‌ای در آثار مختلف اشاره می‌کند و می‌گوید: در سال‌های اخیر به دلیل بحران اقتصادی، افرادی در این حوزه ورود کردند که اشراف کافی برای حضور در این عرصه را نداشتند و با تحت فشارقرار دادن تهیه‌کنندگان درخصوص پذیرش بعضی بازیگران غیرحرفه‌ای در کار، سبب بروز مشکلاتی جبران‌ناپذیر در این حیطه شده‌اند و حتی باعث کنار گذاشتن برخی بازیگران پیشکسوت و کاربلد در این عرصه شدند.
او درخصوص حق انتخاب اسپانسر‌ها در زمینه حضور بازیگران در پروژهها تصریح می‌کند: حق طبیعی سرمایه‌گذاران کار است که بازیگرانی را برای حضور در پروژه انتخاب کنند اما باید در این مسیر مشاورانی حضور داشته باشند تا این افراد را در انتخاب بازیگران راهنمایی کنند. اگر به این شکل رفتار شود، دیگر هیچ مشکلی در عرصه هنر پیش نخواهد آمد؛ چون افراد سرمایه‌گذار معمولا اشراف درستی بر فضای کار ندارند و نمی‌توانند انتخاب مناسبی برای حضور بازیگران در کار داشته باشند.
تهامی درباره دستمزد بازیگران و شفاف‌سازی نشدن آنها نیز می‌گوید: درمورد مقدار تعیین‌شده دستمزد بازیگران باید گفت هیچ چارچوبی وجود ندارد و مقدار دستمزد هر بازیگری به نسبت کسوت، محبوبیت و تجربه‌اش تعیین می‌شود و اطلاع‌رسانی شدن آن فقط به حاشیه‌سازی و مشکلات خاص خودش منجر خواهد شد.
بازیگر مجموعه تلویزیونی «مشق عشق» در زمینه رفتار برخی تهیه‌کنندگان برای دعوت به کار و حضور در پروژه پیشنهادی نیز می‌گوید: در برخی موارد تهیه‌کنندگانی که از ما بازیگران دعوت می‌کنند تا در پروژه‌ای حضور داشته باشیم، قبل از ارائه فیلمنامه و توضیح درباره فضای کاری بسرعت دستمزد پیشنهادی را از ما می‌پرسند که به نظر من این رفتار توهینی به شعور بازیگر است و در برخی مواقع هم دستمزدهایی را عنوان می‌کنند که گویی از تورم قیمت‌ها مطلع نیستند و انتظار دارند ما با رقم‌های چند سال قبل جلوی دوربین قرار بگیریم که این رفتار پسندیده و منطقی نیست.
او درباره انتخاب بازیگران غیرحرفه‌ای از سوی سرمایه‌گذاران کار و پذیرفتن بازی‌اش در مقابل آنها هم خاطرنشان می‌کند: در ابتدای کار زمانی که چنین شرایطی را به من پیشنهاد می‌کنند، با سنجیدن فضای کاری و مدت زمان پیش‌تولید کار برای حضور در پروژه تصمیم‌گیری می‌کنم و اگر ایفای نقش را بپذیرم که دیگر به مسائل پیش رو فکر نمی‌کنم و می‌کوشم به بهترین نحو جلوی دوربین حاضر شوم در غیر این صورت از حضور در پروژه انصراف می‌دهم.
او یادآور می‌شود: امیدوارم با روی کار آمدن مدیریت جدید در سازمان، شاهد تولیدات خوبی در عرصه سریال‌سازی باشیم و با ارائه فیلمنامه‌های تازه‌نفس و حضور بازیگران حرفه‌ای و پیشکسوت، آثار موفق و خاطره‌انگیزی را در ذهن مخاطبان رقم بزنیم.
